Skip to main content
Οι δοσίλογοι της Κατοχής ήρθαν, τελικά, αντιμέτωποι με τον νόμο. Τα δικαστικά αρχεία, που έχουν περιέλθει σταδιακά στη διάθεση της ιστορικής έρευνας, φέρνουν στο φως έναν μηχανισμό που εξέτασε δεκάδες χιλιάδες καταγγελίες και διεξήγαγε... more
Οι δοσίλογοι της Κατοχής ήρθαν, τελικά, αντιμέτωποι με τον νόμο. Τα δικαστικά αρχεία, που έχουν περιέλθει σταδιακά στη διάθεση της ιστορικής έρευνας, φέρνουν στο φως έναν μηχανισμό που εξέτασε δεκάδες χιλιάδες καταγγελίες και διεξήγαγε χιλιάδες δίκες. Μέσα από τις δίκες αναδύεται ένας ολόκληρος κόσμος, με τις αντιτιθέμενες μνήμες, μαρτυρίες και αντιλήψεις του περί δικαίου και αδίκου. Με το ένα πόδι σταθερά μέσα στις αίθουσες των δικαστηρίων και το άλλο έξω από αυτές, στις πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες που επηρέασαν το έργο της Δικαιοσύνης, ο συγγραφέας του ανά χείρας βιβλίου χαρτογραφεί μια σκοτεινή περιοχή της σύγχρονης ιστορίας, που παρέμενε επί δεκαετίες ταμπού για τη δημόσια μνήμη του πολέμου. Αυτή η πρώτη καταγραφή του έργου των Ειδικών Δικαστηρίων Δοσιλόγων, και των διοικητικών εκκαθαρίσεων που εφαρμόστηκαν στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, διασταυρώνει την ελληνική εμπειρία με εκείνες άλλων ευρωπαϊκών χωρών, προσφέροντας έτσι μια λοξή ματιά στην ταραγμένη δεκαετία του 1940 και αμφισβητώντας εδραιωμένα στερεότυπα, όπως, π.χ., ότι η ατιμωρησία αποτέλεσε ελληνική ιδιαιτερότητα, ότι οι συνεργάτες των κατακτητών ήταν λίγοι και ασήμαντοι, ή ότι τα όρια ανάμεσα στην αντίσταση και τον δοσιλογισμό ήταν εξαρχής παγιωμένα και στεγανά.
Η Δικαιοσύνη δεν ανέλαβε μόνο να διασφαλίσει τη συνέχεια του κράτους σε συνθήκες ακραίας πόλωσης, αλλά αποτέλεσε και έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες διαμόρφωσης της συλλογικής μνήμης για τον πόλεμο και την Κατοχή. Τα δικαστικά αρχεία μας επιτρέπουν να παρακολουθήσουμε τις νοοτροπίες, τις συμπεριφορές και τα κίνητρα της δράσης των ιστορικών υποκειμένων, προτού διαμορφωθούν -ή, καλύτερα, ενόσω διαμορφώνονταν- τα ιδεολογικά σχήματα που καθόρισαν ποιες πλευρές του πρόσφατου παρελθόντος θα έρθουν στο φως και ποιες θα απεμποληθούν από τη δημόσια σφαίρα. Η μελέτη τους μας δίνει την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ποιοι δίκασαν και ποιοι δικάστηκαν, ποιες πράξεις κρίθηκαν, ποια κριτήρια επικράτησαν για την έκδοση της ετυμηγορίας των δικαστών, ποιοι γνωστοί και άγνωστοι σήμερα πολιτικοί, στρατιωτικοί, οικονομικοί παράγοντες ή απλοί πολίτες ανέλαβαν να εκπροσωπήσουν στις αίθουσες των δικαστηρίων την οπτική της μίας ή της άλλης πλευράς της σύγκρουσης που λάμβανε χώρα έξω από αυτές. Μας επιτρέπει επίσης να διακρίνουμε ποιοι συμβιβασμοί και ποιες συμμαχίες σφραγίστηκαν, ποιοι ήταν οι λίγοι που πλήρωσαν για τις πράξεις τους, και ποιοι οι πολλοί που επανενσωματώθηκαν στον κρατικό μηχανισμό, ή στην πολιτική, οικονομική και πνευματική ζωή του τόπου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Η εμπειρία των μαζικών μετακινήσεων πληθυσμού ήταν καθοριστική για τα εθνικά κράτη που προέκυψαν από τη διάλυση των τριών μεγάλων ηπειρωτικών αυτοκρατοριών, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Ο "σύντομος" ελληνικός Μεσοπόλεμος (1922-1940)... more
Η εμπειρία των μαζικών μετακινήσεων πληθυσμού ήταν καθοριστική για τα εθνικά κράτη που προέκυψαν από τη διάλυση των τριών μεγάλων ηπειρωτικών αυτοκρατοριών, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Ο "σύντομος" ελληνικός Μεσοπόλεμος (1922-1940) χαρακτηρίστηκε από τις προσπάθειες ομογενοποίησης ενός εθνοτικά και πολιτισμικά ετερόκλητου πληθυσμιακού συνόλου, καθώς και από τις απόπειρες αντιφατικών μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων.
Συνδυάζοντας προσεγγίσεις ερευνητών από διαφορετικά πεδία, αφετηρίες και σκοπιές, οι μελέτες αυτού του τόμου ανιχνεύουν τη ρευστότητα που χαρακτήριζε την εποχή εκείνη τις ταξικές εντάξεις, τις πολιτικές παρεμβάσεις και τις ιδεολογικές ταυτότητες. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζουν τις πολιτικές διαμόρφωσης του χώρου μέσα από αρτηρίες, κόμβους και τόπους μνήμης· την υπαγωγή της υπαίθρου στην εθνική νομιμότητα· τη διαμόρφωση νέων κοινωνικών και πολιτικών υποκειμένων και τις προσπάθειες ενσωμάτωσης των προσφύγων ως διαδικασίες προσαρμογής του κράτους στο διεθνές πλαίσιο. Τα νήματα που ξετυλίγουν μάς επιτρέπουν έτσι να εντοπίσουμε τις ιδιαιτερότητες και τις ομοιότητες του Μεσοπολέμου τόσο ως προς άλλες περιόδους της ελληνικής ιστορίας όσο και σε σχέση με τις σύγχρονές τους διεθνείς εξελίξεις.
Σε μια εποχή όπου οι θεωρίες της "σύγκρουσης των πολιτισμών" και οι ουσιοκρατικές θεωρήσεις των κοινωνικών φαινομένων τείνουν να ταυτίσουν το παρελθόν με μια αέναη ακολουθία επετείων εκτός ιστορίας, οι μελέτες αυτές δείχνουν τη σημασία της κοινωνικής ιστορίας για μια κατανόηση του παρελθόντος στηριγμένη στη συγκεκριμένη ανάλυση συγκεκριμένων δεδομένων.
The Catholics of the Aegean islands represent a rather neglected subject in the story of the Greek War of Independence. As these communities enjoyed a large degree of autonomy from the Sublime Porte, were under French protection and... more
The Catholics of the Aegean islands represent a rather neglected subject in the story of the Greek War of Independence. As these communities enjoyed a large degree of autonomy from the Sublime Porte, were under French protection and participated in the global network of the Catholic Church, their integration into the Greek state was difficult. The frictions between insurgents and island Latins, the attempts of the Greek government to impose its authority, the efforts of those communities to mobilise their regional and international networks in order to maintain autonomy and their ultimate acceptance of the description “Greeks of the Western Church” attributed to them by the insurgents demonstrates that the making of the Greek nation was an open-ended process, providing valuable insights into the transition from a prenational/extraterritorial conception of sovereignty to a national/territorial one.
in Chr. Kambas und Mar. Mitsou (Hrsg.), Die Okkupation Griechenlands im Zweiten Weltkrieg, Böhlau, 2015
Research Interests:
in M. Bojadzijev and K. Klingan (eds.), Balibar and Wallerstein's race, Nation, Class. Rereading a dialogue for our times, HKW-Argument, Berlin, 2018
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests:
Τέσσερις ερωτήσεις από τον Αντώνη Λιάκο προς τους Κωστή Καρπόζηλο, Κωστή Κορνέτη και Δημήτρη Κουσουρή
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests:
Research Interests:
Συνέντευξη στο Μανώλη Πιμπλή, Τα Νέα, 14-15/3/2015
Research Interests:
Οι δίκες των δωσιλόγων ως μοχλός στη διαδικασία μετάβασης του ελληνικού κράτους στη νέα μεταπολεμική συγκυρία. Σχόλια για τη μελέτη του Δημήτρη Κουσουρή.
Research Interests:
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συνομιλεί με τον ιστορικό Δημήτρη Κουσουρή, με αφορμή το καινούργιο βιβλίο του, για τους δοσιλόγους, τις δικαστικές διώξεις,τις πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες που επηρέασαν το έργο της Δικαιοσύνης... more
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συνομιλεί με τον ιστορικό Δημήτρη Κουσουρή, με
αφορμή το καινούργιο βιβλίο του, για τους δοσιλόγους, τις δικαστικές διώξεις,τις
πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες που επηρέασαν το έργο της Δικαιοσύνης
χαρτογραφώντας μια σκοτεινή εποχή της σύγχρονης ιστορίας, που παρέμενε επί
δεκαετίες ταμπού για τη δημόσια μνήμη του πολέμου.
Φωτογραφία: Οι δικαστές στη δίκη των Ελλήνων υπουργών που κατηγορήθηκαν για
συνεργασία με τους Γερμανούς, 21/2/1945 (Φωτογραφικό Αρχείο ΑΣΚΙ)
Research Interests:
Ο πανεπιστημιακός Δημήτρης Κουσουρής μιλάει για το πώς οι δοσίλογοι των Γερμανών όχι μόνο «αμνηστεύτηκαν» μεταπολεμικά αλλά εισχώρησαν σε θέσεις εξουσίας και δηλητηρίασαν την πολιτική ζωή του τόπου, εντείνοντας το εμφυλιακό κλίμα.... more
Ο πανεπιστημιακός Δημήτρης Κουσουρής μιλάει για το πώς οι δοσίλογοι των Γερμανών όχι μόνο «αμνηστεύτηκαν» μεταπολεμικά αλλά εισχώρησαν σε θέσεις εξουσίας και δηλητηρίασαν την πολιτική ζωή του τόπου, εντείνοντας το εμφυλιακό κλίμα.  Συνέντευξη στο Θοδωρή Αντωνόπουλο.
Research Interests:
Ολα αυτά θα μπορούσαν απλώς να είναι ιστορίες από ένα μακρινό παρελθόν, αν οι δωσίλογοι και οι άνθρωποι των ταγμάτων ασφαλείας δεν στελέχωναν αργότερα τον κρατικό μηχανισμό της χώρας. Οπως και μετά τη χούντα, η πολιτεία δεν έκοψε ποτέ τις... more
Ολα αυτά θα μπορούσαν απλώς να είναι ιστορίες από ένα μακρινό παρελθόν, αν οι δωσίλογοι και οι άνθρωποι των ταγμάτων ασφαλείας δεν στελέχωναν αργότερα τον κρατικό μηχανισμό της χώρας. Οπως και μετά τη χούντα, η πολιτεία δεν έκοψε ποτέ τις σχέσεις με τα «σταγονίδια» (για να τα βρίσκει και τώρα η δημοκρατία ξανά μπροστά της). Ο δρ Ιστορίας, Δημήτρης Κουσουρής, στο καινούργιο του βιβλίο (Οι δίκες των δωσιλόγων, εκδόσεις «Πόλις») ξεδιπλώνει μια ιστορία που φωτίζει φαινόμενα που φτάνουν μέχρι τις μέρες μας.
Research Interests:
Το αδιερεύνητο και σκοτεινό πεδίο του δοσιλογισμού και των δοσιλόγων, όπου λειτουργούν πολλοί μύθοι, πολλά στερεότυπα και πολλές παραδεδεγμένες ιδέες, διερευνά και τεκμηριώνει, για πρώτη φορά, ο ιστορικός Δημήτρης Κουσουρής (γενν. 1974)... more
Το αδιερεύνητο και σκοτεινό πεδίο του δοσιλογισμού και των δοσιλόγων, όπου λειτουργούν πολλοί μύθοι, πολλά στερεότυπα και πολλές παραδεδεγμένες ιδέες, διερευνά και τεκμηριώνει, για πρώτη φορά, ο ιστορικός Δημήτρης Κουσουρής (γενν. 1974) στο βιβλίο του «Δίκες των Δοσιλόγων, 1944-1949, Δικαιοσύνη, συνέχεια του κράτους και εθνική μνήμη», που μόλις κυκλοφόρησε (εκδόσεις Πόλις).
Research Interests:
Αξιοποιώντας κιβώτια με δεκάδες πολυσέλιδους τόμους αρχειακού υλικού, κοιτάζοντας μέσα και έξω από τις δικαστικές αίθουσες, και κρατώντας ασφαλείς αποστάσεις από τον φορμαλισμό που θέλει τη «Δικαιοσύνη» ανεπηρέαστη από την πολιτική... more
Αξιοποιώντας κιβώτια με δεκάδες πολυσέλιδους τόμους αρχειακού υλικού, κοιτάζοντας μέσα και έξω από τις δικαστικές αίθουσες, και κρατώντας ασφαλείς αποστάσεις από τον φορμαλισμό που θέλει τη «Δικαιοσύνη» ανεπηρέαστη από την πολιτική συγκυρία (αλλά και από μια εργαλειακή θεώρηση του νομικο-πολιτικού «εποικοδομήματος» ως απλής αντανάκλασης της αστικής κυριαρχίας στην οικονομική «βάση»…), ο Κουσουρής αφηγείται νηφάλια και ταυτόχρονα συναρπαστικά πώς επιτεύχθηκε το φαινομενικά αδιανόητο: η αναβάπτιση των συνεργατών των ναζί, που στο εξής θα διεκδικούσαν ως και δάφνες αντιφασισμού, πείθοντας τους άλλοτε πολέμιούς τους φιλοβρετανούς – και, συμμετρικά, ο αποκλεισμός του εαμικού κινήματος από την εθνική μνήμη, μολονότι στο τέλος της Κατοχής το ΕΑΜ εκπροσωπούσε το 80% της ένοπλης Αντίστασης στην Ελλάδα.
Research Interests:
Research Interests:
The post-1945 judiciary transitions can be considered as a process of ‘judiciary reconstruction’ of the continent. It was the largest experience of “transitional justice” ever applied simultaneously in Europe or elsewhere. Taken together,... more
The post-1945 judiciary transitions can be considered as a process of ‘judiciary reconstruction’ of the continent. It was the largest experience of “transitional justice” ever applied simultaneously in Europe or elsewhere. Taken together, they affected an unprecedented (and hitherto unmatched) number of countries and people. By revisiting these purges as procedures which resulted in blurring the boundaries between internal and international law and politics, this research project intends to shed light on a decisive turn in European history, revealing not only a major experience of coming into terms with the past, but also a defining (as much as controversial) moment  [...]
Research Interests:
In spite of the deep crisis of capitalism and of the instability of the global system and of local or regional domination structures, the organised labour movement and its, direct or indirect, political representatives are scattered,... more
In spite of the deep crisis of capitalism and of the instability of the global system and of local or regional domination structures, the organised labour movement and its, direct or indirect, political representatives are scattered, without direction, unable to influence decisively the balance of power. On the other hand, the forces of counter-revolution [2], under different names and suits, are gaining ground faster and faster. Slowly but steadily, we observed the first participation of neo-fascists in European governments, first in 1994 in Italy, the birthplace of historical fascism, and then in Austria in 2000. In continuation, we saw this development accelerating, especially from the 2008 crisis, with the electoral victory of the National Front in France, the rapid rise of neo-fascist and neo-Nazi organisations in the continent’s new periphery, like in Hungary, Greece, and more recently in the Ukraine with their participation in the provisional government.
Research Interests:
Οι μέρες της «ενιαίας σκέψης» του καπιταλισμού είναι πια μετρημένες, όμως η πρόκληση στη «μεταπολιτική συνθήκη» των ευρωπαϊκών δημοκρατιών έρχεται από το δεξιό άκρο του πολιτικού φάσματος. - Ο φασισμός [...] δεν είναι μια απειλή για το... more
Οι μέρες της «ενιαίας σκέψης» του καπιταλισμού είναι πια μετρημένες, όμως η πρόκληση στη «μεταπολιτική συνθήκη» των ευρωπαϊκών δημοκρατιών έρχεται από το δεξιό άκρο του πολιτικού φάσματος.
- Ο φασισμός [...] δεν είναι μια απειλή για το μέλλον. Επιχειρεί σήμερα κιόλας να καταργήσει ό,τι έχει απομείνει από τις κατακτήσεις και τα δικαιώματα του εργατικού κινήματος. Άρα, το κίνημα που θέλει να καταγγείλει τις σύγχρονες θεσμικές και πολιτικές εκφάνσεις του φασισμού και να ακυρώσει στην πράξη την αντιδραστική μετάλλαξη του νεοφιλελεύθερου σχεδίου για την Ευρώπη, δεν μπορεί παρά να αντιμάχεται ταυτόχρονα κατά μέτωπο την πολιτική της ΕΕ που γεννά τη φτώχια, την ανεργία και τον εργασιακό μεσαίωνα και τους θεσμούς που εδραιώνουν την ξενοφοβία, το ρατσισμό, την κατάργηση των δημοκρατικών και κοινωνικών κεκτημένων του εικοστού αιώνα.
- Η μάχη ενάντια στον φασισμό περνά υποχρεωτικά από την ανασυγκρότηση του οργανωμένου εργατικού κινήματος. [...] Η κρίσιμη μεταβλητή είναι η πραγματική κατάσταση του εργατικού κινήματος. Το πρώτο, άμεσο καθήκον της αντιφασιστικής πάλης είναι η μάχη για την ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος, η μάχη για την ενίσχυση της κοινής, μάχιμης συνδικαλιστικής οργάνωσης ντόπιων και μεταναστών, εργαζομένων και ανέργων, παραδοσιακών και μεταφορντικών στρωμάτων του ευρωπαϊκού προλεταριάτου, στους χώρους δουλειάς, στην εκπαίδευση, στις γειτονιές. Η πάλη ενάντια στον φασισμό είναι είναι πρώτα απ’ όλα πάλη για την οργάνωση των εργαζόμενων τάξεων. Ο αντιφασισμός του 21ου αιώνα θα είναι προλεταριακός ή δεν θα υπάρξει ποτέ.
- Αναπόσπαστα στοιχεία μιας τέτοιας διαδικασίας ανασυγκρότησης είναι η άμεση εφαρμογή πρακτικών διεθνούς συντονισμού κι αλληλεγγύης καθώς και η επεξεργασία ενός κοινού πολιτικού σχεδίου των μάχιμων τμημάτων των ευρωπαϊκών εργατικών κινημάτων. Αν ο φασισμός είναι μια αντεπανάσταση εκεί που η επανάσταση απέτυχε ή δεν εκδηλώθηκε και αν τα φαντάσματα που νομίσαμε πως είχαμε θάψει οριστικά στο παρελθόν επέστρεψαν και πλανιούνται ξανά στην ευρωπαϊκή τους κοιτίδα, αυτό οφείλεται εν πολλοίς στο ότι οι διάφορες μορφές της Αριστεράς αποτυγχάνουν (ή χειρότερα: αρνούνται) να αντιπαραθέσουν ένα στρατηγικό πρόταγμα και μια εναλλακτική πολιτική διέξοδο από τη βάρβαρη, ολοκληρωτική μετάλλαξη του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού.
Syra, “the Pope’s island”, was the only island of the Archipelago with a solid Roman-catholic majority among its inhabitants. An imperial outpost with a large degree of autonomy for centuries, Syra also received protection from France in... more
Syra, “the Pope’s island”, was the only island of the Archipelago with a solid Roman-catholic majority among its inhabitants. An imperial outpost with a large degree of autonomy for centuries, Syra also received protection from France in the long tradition of the “capitulations” between the French and the Ottoman Empire. As a neutral territory after the outbreak of the Greek revolution (1821), Syra would soon become a safe haven for Orthodox refugees fleeing the Ottoman reprisals. By 1825, its port had become a Christian “Eldorado” of legal trade and illegal traffic of all sorts, including piracy booties and slave labor. Albeit Greek speakers, island Catholics would call themselves and were referred as “Franks” or “Latins”. This hybrid identity, forged on this Levantine crossroads of the routes between the Black Sea and the Mediterranean, was soon to be repressed. Despite their reluctance -or active resistance, the local Catholics would soon designate themselves as “Greeks of the Western Church“.
Considering the 1820s as an Arendtian gap, between what is not anymore, and what is not yet. we follow the threads that linked the island to the European turmoil. The persistance of prenational conceptions of homeland and the tensions between imperial supraterritorial and national/territorial conceptions of state sovereignty describe the conflict between revolution and counterrevolution, as well as but also the making of a new frontier between Europe and the Orient.
Η ταύτιση της πολιτικής της Σοβιετικής Ένωσης και των επιμέρους εθνικών Κ.Κ. με την ιδεολογία του «πανσλαβισμού» αποτέλεσε τη συγκολλητική ουσία για την ώσμωση των διαφορετικών συνιστωσών του αντιεαμικού στρατοπέδου και βασικό όχημα για... more
Η ταύτιση της πολιτικής της Σοβιετικής Ένωσης και των επιμέρους εθνικών Κ.Κ. με την ιδεολογία του «πανσλαβισμού» αποτέλεσε τη συγκολλητική ουσία για την ώσμωση των διαφορετικών συνιστωσών του αντιεαμικού στρατοπέδου και βασικό όχημα για τη μετατροπή του αντικομμουνισμού σε πυρήνα της επίσημης ιδεολογίας του καθεστώτος μεταξύ 1943 και 1948. Αυτή η εξέλιξη δεν ήταν μια ελληνική ανωμαλία ή παρέκκλιση, αλλά επιμέρους πλευρά μιας ευρύτερης διαδικασίας προσαρμογής (εγχώριων όσο και διεθνών) ιδεολογικών και πολιτικών παραδόσεων στις γεωπολιτικές διαιρέσεις του Ψυχρού Πολέμου. Γύρω από τη θεωρία του «σλαβοκομμουνισμού» συναντήθηκαν, οι αντιπληβειακές – αντεπαναστατικές παραδόσεις των ελίτ του Μεσοπολέμου και ο αντισλαβισμός -ως βασικός πυλώνας της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, με τις φυλετικές διαστάσεις του γερμανικού εθνικισμού, τη βρετανική αυτοκρατορική ιδεολογία και τον αμερικανικό μακαρθισμό.

Eξερευνώντας τις διαφορετικές εκδοχές του λόγου περί «ελληνωνύμων και ελληνοφώνων βουλγάρων αντιποιουμένων το κράτος» σε κείμενα του παράνομου κατοχικού τύπου, των δοσιλογικών κυβερνήσεων και του μεταπολεμικού καθεστώτος, εντοπίζονται οι επιβιώσεις των φυλετικών στερεοτύπων στην ελληνική εθνική ιδεολογία. Στη συνέχεια, διακρίνονται οι συνάφειες και οι συνέχειες ανάμεσα στις διαφορετικές πτυχές των θεωριών περί «σλαβοκομμουνισμού από το Μεσοπόλεμο στον Ψυχρό Πόλεμο. Οι ανασημασιοδοτήσεις των φυλετικών παραμέτρων του ελληνικού εθνικισμού στην περίοδο του εμφυλίου πολέμου περιγράφουν την ανάδυση μιας νέας εκδοχής του διεθνούς αντικομμουνισμού, προσαρμοσμένης στις γεωστρατηγικές αντιθέσεις του Ψυχρού Πολέμου.
Research Interests:
"Οι εμπειρίες του χρόνου ποικίλλουν εξαιρετικά, αφού κάθε κοινωνία διατηρεί μια ιδιαίτερη σχέση με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Για να συγκρίνει τους τρόπους με τους οποίους αρθρώνονται αυτές οι χρονικότητες, ο Φρανσουά Αρτόγκ,... more
"Οι εμπειρίες του χρόνου ποικίλλουν εξαιρετικά, αφού κάθε κοινωνία διατηρεί μια ιδιαίτερη σχέση με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Για να συγκρίνει τους τρόπους με τους οποίους αρθρώνονται αυτές οι χρονικότητες, ο Φρανσουά Αρτόγκ, ιστορικός ευαίσθητος στις μεταλλαγές του χρόνου, προτείνει ένα εργαλείο που ονομάζει «καθεστώς ιστορικότητας».
  Ο Οδυσσέας στο νησί των Φαιάκων ή οι Μαορί του Ειρηνικού έχουν άλλους τύπους αναμνήσεων απ’ ό,τι τα πρόσωπα της Βίβλου ή ο Αυγουστίνος στις Εξομολογήσεις του. Στο παλαιό καθεστώς ιστορικότητας, το παρελθόν φωτίζει το μέλλον. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση, ο χρόνος γίνεται επιτάχυνση και τα μαθήματα έρχονται από το μέλλον. Ο Σατωμπριάν δεν παύει γράφοντας να περνάει από το παλαιό στο νεωτερικό καθεστώς ιστορικότητας. Στις τελευταίες δύο δεκαετίες του 20ού αιώνα η μνήμη, μαζί με τις συναφείς έννοιες της μνημόνευσης, της κληρονομιάς, του έθνους, της ταυτότητας, ήρθε στο προσκήνιο, το ίδιο και το παρόν, ενώ παράλληλα ο χρόνος γινόταν όλο και περισσότερο εμπόρευμα και αντικείμενο κατανάλωσης. Έτσι ο συγγραφέας διαπιστώνει την επικράτηση ενός παρόντος ατέρμονου και πανταχού παρόντος –το οποίο ονομάζει «παροντισμό»– επιφορτισμένου μ’ ένα χρέος απέναντι τόσο στο παρελθόν όσο και στο μέλλον.

«Πρωτοδημοσιευμένο το 2003, αυτό το βιβλίο μιλούσε για “κρίση” του χρόνου, προφανώς όμως όχι για την κρίση στην οποία έχουμε βυθιστεί από το 2008.  Μακριά από μένα η ιδέα να μου αποδοθεί κάποια προφητική ιδιότητα (έστω κι αναδρομική)! Ωστόσο δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς τις σχέσεις ανάμεσα σε μια κρίση, κατ’ αρχάς χρηματιστική, που εξαπλώθηκε με αφετηρία τις Ηνωμένες Πολιτείες και σε ένα κόσμο όπου το παρόν κυριαρχεί κι επιβάλλεται ως μοναδικός ορίζοντας. Ποιες λέξεις ακούμε από το 2008; Κρίση, ύφεση, αλλά και μεταβολή (σε βάθος), και μάλιστα αλλαγή εποχής. Τίποτα πια δεν θα ’ναι όπως πριν, δήλωναν ζωηρά οι μεν. Όμως η οικονομία θα ξαναπάρει μπρος (εννοείται, όπως πριν!), δήλωναν, εξίσου ζωηρά, οι άλλοι (ή οι ίδιοι) [...] Στην Ευρώπη ενοχοποιούνται πλέον τα δημόσια ελλείμματα, ενώ η νομισματική κερδοσκοπία καλά κρατεί (υπάρχει αλήθεια κάτι πιο παροντιστικό;) Η Ελλάδα κάτι ξέρει απ’ όλα αυτά.

Τι μπορεί να αντιπροτείνει ο ιστορικός;  Η «ανάκαμψη» δεν αποτελεί προφανώς μέρος του οπλοστασίου του. Μπορεί, από την άλλη, να προτείνει μια παράκαμψη του παρόντος, χάρη στην εξάσκηση ενός βλέμματος από μακριά. Μια αποστασιοποίηση δηλαδή. Το εννοιολογικό εργαλείο του καθεστώτος ιστορικότητας βοηθά να δημιουργηθεί μια απόσταση ούτως ώστε, στο τέλος της όλης επιχείρησης, να μπορούμε να δούμε καλύτερα εκείνο που είναι κοντά. Αυτό είναι, εν πάση περιπτώσει, το σχέδιο και το στοίχημα του εγχειρήματός μου.»

        (από τον Πρόλογο του συγγραφέα για την ελληνική έκδοση)"
Scholarly research in the linguistic, cultural and religious pluralism in Early Modern and Modern Eastern Mediterranean has highlighted various occurrences of transliteration of a dominant language by religious minorities. Despite the... more
Scholarly research in the linguistic, cultural and religious pluralism in Early Modern and Modern Eastern Mediterranean has highlighted various occurrences of transliteration of a dominant language by religious minorities. Despite the growing scholarly interest in the various uses of an alternative alphabet for writing the language of a (politically or culturally) dominant group, an extensive corpus of printed books as well as diverse handwritten sources in frangochiotika from the late 16th to the early 20th century, have hitherto drawn only occasional attention.
Frangochiotika refers to an early precursor of contemporary Greeklish, i.e. the use of Latin script in the Greek language, and owes its name to Catholic priests from Chios and missionaries in the Greek Orient who first applied it in a regular way. Intending to overcome the linguistic boundaries and to reach a broader public, these texts were written in the vernacular and bear valuable evidence of the language, its evolution and its local variations, but also of the religious and cultural contacts and conflicts in the Ottoman Levant until the demise of the Empire one century ago (1923).
According to the bibliography established so far (Dalleggio 1958, Foskolos 2012), the region of Smyrna and the neighbouring archipelago appear to be the centre of production and circulation of Greek books written in latin script. Such books were also printed in Istanbul, Venice, Rome, Paris and Vienna. Τhis geographical dispersion illustrates the links of the heterogeneous Catholic communities in the Levant with the networks of the Holy See, of the Serenissima, the French and Habsburg empires. The persistent use of Latin script in printed and handwritten Greek through the centuries offers various insights into the social, economic, political, confessional and cultural exchanges and conflicts in the region.
« La Grèce antique est la plus belle invention des temps modernes »: La Grèce antique dans l'imaginaire européen François Hartog (École des hautes études en sciences sociales) Discutant: Bernhard Palme (Universität Wien) Conférence en... more
« La Grèce antique est la plus belle invention des temps modernes »: La Grèce antique dans l'imaginaire européen François Hartog (École des hautes études en sciences sociales) Discutant: Bernhard Palme (Universität Wien) Conférence en français avec traduction simultanée en allemand En cooperation avec:
Research Interests:
The so-called " Second Thirty Years War " in Europe (1914-1945) unleashed an unprecedented amount of brutality and deeply shook the pre-existing social and political hierarchies, transmuting war into a gigantic and diversified set of... more
The so-called " Second Thirty Years War " in Europe (1914-1945) unleashed an unprecedented amount of brutality and deeply shook the pre-existing social and political hierarchies, transmuting war into a gigantic and diversified set of civil conflicts. If during the war the legal prosecution of (internal and external) enemies was a means of retribution and dissuasion, the postwar period witnessed a number of international and domestic legal purges implemented in order to rehabilitate state authority and to lay the foundations of a new political order. This course examines the forms of both domestic and international justice as components of a vast process of nation and state rebuilding that took place in Europe in the aftermath of the two World wars. The two "sorties de guerre" were a key point in the formation of a new international legal culture and a new community of law (i.e. international humanitarian legislation) that was spread well beyond Europe later on, with the fall of the Mediterranean and Latin America dictatorships in the 1970s, the WWII crime trials in the 1980s, the post-communist transitions and the dissolution of Yugoslavia in the 1990s. How did the experience of war generate the quest for justice? And how, in turn, did the judicial dramas performed in the trials following the war shape the official memories and foundation myths of postwar regimes? With special emphasis on the long-lasting effects of these procedures upon contemporary political culture and collective memory, we will use a selection of the vast secondary literature on the subject as well as primary sources including legal texts, press releases, essays, fiction and films.
in Chr. Kambas und Mar. Mitsou (Hrsg.), Die Okkupation Griechenlands im Zweiten Weltkrieg, Böhlau, 2015
In the aftermath of World War II, the Greek purge of collaborators took place between the Liberation of the country in late 1944 and the end of the civil war in 1949. Failing to carry out a democratization process in accordance with other... more
In the aftermath of World War II, the Greek purge of collaborators took place between the Liberation of the country in late 1944 and the end of the civil war in 1949. Failing to carry out a democratization process in accordance with other western republics, the purge had been dismissed by scholarly research for decades. Based on archival materials and comparative analysis, this chapter traces its similarities, connections, and parallels with other national cases. The debate on the retroactivity of the law, and the constitutional continuity of the state, reveals how legal concepts borrowed from other national (mainly the French) experiences, were adapted to the aims of the internal political struggles. At the same time, the attempted purge of the judges describes how, faced with a social revolution that had already erupted during the Occupation, the bourgeois elites gradually restricted the popular component of the relevant emergency legislation, trusting its implementation to professional judges. Gradually, official justice contributed to the alignment of the country to the new Cold War divisions, validating a “resistance myth” that excluded the main component of the Resistance movements and supported the ousting of ethnic minorities. The Greek transition moved from the containment of the domestic revolution to the restoration of the pre-war regime. This outcome offers an insight to the transnational dimension of the European postwar purges as a technique of rehabilitating state authority and establishing an official truth for the past.
The Catholics of the Aegean islands represent a rather neglected subject in the story of the Greek War of Independence. As these communities enjoyed a large degree of autonomy from the Sublime Porte, were under French protection and... more
The Catholics of the Aegean islands represent a rather neglected subject in the story of the Greek War of Independence. As these communities enjoyed a large degree of autonomy from the Sublime Porte, were under French protection and participated in the global network of the Catholic Church, their integration into the Greek state was difficult. The frictions between insurgents and island Latins, the attempts of the Greek government to impose its authority, the efforts of those communities to mobilise their regional and international networks in order to maintain autonomy and their ultimate acceptance of the description “Greeks of the Western Church” attributed to them by the insurgents demonstrates that the making of the Greek nation was an open-ended process, providing valuable insights into the transition from a prenational/extraterritorial conception of sovereignty to a national/territorial one.
This special issue, entitled "1821: What Made it Greek? What Made it Revolutionary", is the outcome of a renewed interest in the study of 1821 and has its own history. It is the result of a series of workshops co-organised by New York... more
This special issue, entitled "1821: What Made it Greek? What Made it Revolutionary", is the outcome of a renewed interest in the study of 1821 and has its own history. It is the result of a series of workshops co-organised by New York University under the auspices of the Jordan Center for Advanced Study of Russia (New York) and the Research Centre for the Humanities (Athens). These workshops brought together historians and social scientists from different universities, and different national and academic environments, to discuss how the history of 1821 could be reconceptualised. 1821 was and still is, par excellence, an example of the political uses and abuses of history. So we seek to understand the revolution in terms of its own present. We titled these workshops as “1821: What Made it Greek and Revolutionary” because we aimed to view the events as if visiting them for the first time and reconsider them beyond the teleology which so much characterises any kind of revolutionary narrative.