Του Λεωνίδα Βατικιώτη – 10/12/2017

Μια καινούργια αρχή στα εσωτερικά πράγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι μόνο της ευρωζώνης σηματοδοτεί ο «Οδικός Χάρτης» που έδωσε στη δημοσιότητα ο Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, την Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου. Δύο είναι οι σημαντικότερες προτάσεις που συμπεριλαμβάνει, ως εξειδίκευση των όσων έχουν ήδη προταθεί (π.χ. με την έκθεση των 5 προέδρων το 2015) και αποφασισθεί (π.χ. για την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης τον Μάιο του 2017), με χρονικό ορίζοντα μόλις το 2018. Συγκεκριμένα, ο μετασχηματισμός του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο και ο διορισμός ευρωπαίου υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, ο οποίος θα συνδυάζει τα καθήκοντα του επιτρόπου Οικονομίας και του προέδρου του Συμβουλίου υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης (Γιούρογκρουπ).

Η δημιουργία Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, έρχεται να λύσει μια δομική αδυναμία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που καθιστούσε το οικοδόμημα της Φρανκφούρτης εξ αρχής σαθρό και ημιτελές: την έλλειψη δανειστή έσχατης ανάγκης. Δηλαδή, έναν μηχανισμό δανεισμού που θα παρεμβαίνει σε περιπτώσεις κρίσεων, όπως συνέβη για παράδειγμα το 2010, όταν για πρώτη φορά μια χώρα της ευρωζώνης βρέθηκε εκτός αγορών, αδύναμη να χρηματοδοτήσει τα ελλείμματά της και επίσης το 2011-2012, όταν διακόπηκε η ροή χρήματος από τη μια χώρα τη ευρωζώνης στην άλλη. Η λύση, ωστόσο, που προκρίνεται παγιοποιεί τη μετάθεση εκτός ΕΚΤ θεμελιωδών μηχανισμών για την επίλυση προβλημάτων που άπτονται της λειτουργίας μιας κεντρικής τράπεζας. Με άλλα λόγια, η ΕΕ δηλώνει ότι ο θεματοφύλακας του ευρώ θα συνεχίσει να είναι ανεπαρκής και προβληματικός, συνιστώντας μια εξαίρεση σε σχέση με όλες τις άλλες κεντρικές τράπεζες και προς μέγιστη χαρά όχι μόνο των αστικών τάξεων της Ευρώπης που δεν κουράζονται να δημιουργούν αυτόματους και εκτός δημοκρατικού ελέγχου μηχανισμούς επιβολής λιτότητας αλλά προς ακόμη μεγαλύτερη χαρά της αέναα επεκτεινόμενης ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας που δεν κουράζεται να δημιουργεί θέσεις-αξιώματα, θα συγκροτήσει έναν εξωτερικό μηχανισμό που θα λειτουργεί ως δανειστής τελευταίας ανάγκης. Η πολιτική λιτότητας, μάλιστα, που θα επιβάλλει δε θα αποτελεί μόνο αυστηρό όρο για τη χρηματοδότηση δοκιμαζόμενων οικονομιών σε ακραίες περιστάσεις. Ορίζεται ότι η τυφλή εφαρμογή των προγραμμάτων διαρθρωτικής προσαρμογής που περιλαμβάνονται στο Σύμφωνο για τη Σταθερότητα και τη Μεγέθυνση, θα είναι όρος και για την απρόσκοπτη χρηματοδότηση των κρατών μελών μέσω των διαρθρωτικών ταμείων.

Το μέγεθος της τομής που εκφράζει ο «Οδικός Χάρτης» του Γιουνκέρ υπογραμμίζεται, επίσης, από το γεγονός ότι στη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου δεν θα ισχύει ο κανόνας της ομοφωνίας, αλλά των απλών κι ενισχυμένων πλειοψηφιών που θεσμοποιούν μια ΕΕ πολλών ταχυτήτων η οποία λειτουργεί με δύο μέτρα και δύο σταθμά, αποχαιρετώντας οριστικά και δια παντός όσα μέχρι σήμερα ξέραμε…