Του Δημήτρη Καζάκη, Κυριακή 27 Αυγούστου 2017

Το ερώτημα μπορούν να το επαναλαμβάνουν μόνο όσοι δεν έχουν ιδέα για τι πράγμα μιλάνε. Κανένας λαός δεν παραδίδεται ποτέ. Συντρίβεται, διαλύεται, αποσυντίθεται, διχάζεται, οπισθοδρομεί πηγαίνοντας ίσως και αιώνες πίσω στην ιστορία του, αλλά δεν παραδίδεται. Ότι πλήγματα και να καταφέρουν σ’ έναν λαό οι εχθροί του – εγχώριοι και οικουμενικοί – το μόνο που καταφέρνουν είναι να δυναμώνουν τη θέλησή του για επιβίωση και να αναγεννούν την αντίσταση και τον αγώνα του με διαφορετικούς κάθε φορά ιστορικούς όρους. Αυτό λέει η ιστορία.

Και μόνο οι λαοί που αναδεικνύουν την κατάλληλη ηγεσία, διαθέτουν την κατάλληλη οργάνωση που εξασφαλίζει την ενότητα στις τάξεις και τις γραμμές τους με ξεκάθαρο σκοπό τη διεκδίκηση της δικής τους ελευθερίας και αυτοδιάθεσης, κατακτούν τη θέση τους στο ιστορικό προσκήνιο. Όλοι οι άλλοι είναι καταδικασμένοι σ’ ένα σισύφειο κυνηγητό της δικής τους αυθυπαρξίας, που είναι καταδικασμένη να παραμένει ένα όνειρο απατηλό και άπιαστο όσο ταυτίζεται με θρησκευτικές, ή φυλετικές καθαρότητες.

Δεν ασχολούμαστε μ’ εκείνους που την προσωπική τους δειλία, ανικανότητα και ανημπόρια την έχουν μετατρέψει σε κανόνα ζωής για ολόκληρο το λαό. Συνήθως αυτοί που μοιρολογούν καταλήγοντας με το γνωστό κλισέ, «τι τα θέλετε, ο λαός έχει παραδοθεί», δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να κρίνουν όλους τους άλλους με γνώμονα τον εαυτό τους. Αν διέθεταν έστω στο ελάχιστο προσωπική αξιοπρέπεια θα γνώριζαν πολύ καλά αυτό που συνιστά το δίδαγμα των διδαγμάτων από την αρχαιότητα έως σήμερα κι ο Καζαντζάκης επαναλαμβάνει στην Ασκητική του με την δύναμη και την απολυτότητα που του αρμόζει:

«Η ανώτατη αρετή δεν είναι να ‘σαι ελεύτερος, παρά να μάχεσαι για ελευτερία.

Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: “Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε;” Πολέμα! Η επιχείρηση του Σύμπαντου, για μιαν εφήμερη στιγμή, όσο ζεις, να γίνει επιχείρηση δική σου…

Φωτιά! Να το μέγα χρέος μας σήμερα, μέσα σε τόσο ανήθικο κι ανέλπιδο χάος.

Πόλεμο στους άπιστους! Άπιστοι είναι οι ευχαριστημένοι, οι χορτασμένοι, οι στείροι. Το μίσος μας είναι χωρίς συβιβασμό, γιατί κατέχει πώς καλύτερα, βαθύτερα από τις ξέπνοες φιλάνθρωπες αγάπες, δουλεύει τον έρωτα. Μισούμε, δε βολευόμαστε, είμαστε άδικοι, σκληροί, γιομάτοι ανησυχία και πίστη, ζητούμε το αδύνατο, σαν τους ερωτεμένους.

Φωτιά, να καθαρίσει η γης! Ν’ ανοιχτεί άβυσσο φοβερώτερη ακόμα ανάμεσα καλού και κακού, να πληθύνει η αδικία, να κατεβεί η Πείνα και να θερίσει τα σωθικά μας, αλλιώς δε σωζόμαστε. Μια κρίσιμη βίαιη στιγμή είναι η ιστορική εποχή μας ετούτη, ένας κόσμος γκρεμίζεται, ένας άλλος δεν έχει ακόμα γεννηθεί. Η εποχή μας δεν είναι στιγμή Ισορρόπησης, οπόταν η ευγένεια, ο συβιβασμός, η ειρήνη, η αγάπη θα ‘τανε γόνιμες αρετές. Ζούμε τη φοβερή έφοδο, δρασκελίζουμε τους οχτρούς, δρασκελίζουμε τους φίλους που παραμονεύουν, κιντυνεύουμε μέσα στο χάος, πνιγόμαστε. Δε χωρούμε πια στις παλιές αρετές κι ελπίδες, στις παλιές θεωρίες και πράξες…

Τούτη είναι η εποχή μας, καλή ή κακή, ωραία ή άσκημη, πλούσια ή φτωχή, δεν τη διαλέξαμε. Τούτη είναι η εποχή μας, ο αγέρας που αναπνέμε, η λάσπη που μας δόθηκε, το ψωμί, η φωτιά, το πνέμα! Ας δεχτούμε παλικαρίσια την ανάγκη. Πολεμικός μας έλαχε ο κλήρος, ας ζώσουμε σφιχτά τη μέση μας, ας αρματώσουμε το κορμί, την καρδιά και το μυαλό μας! Ας πιάσουμε τη θέση μας στη μάχη! Ο πόλεμος είναι ο νόμιμος άρχοντας του καιρού τούτου. Σήμερα, άρτιος, ενάρετος άνθρωπος είναι μονάχα ο πολεμιστής. Γιατι μονάχα αυτός, πιστός στη μεγάλη πνοή του καιρού μας, γκρεμίζοντας, μισώντας, επιθυμώντας, ακολουθάει το σύγχρονο πρόσταγμα του Θεού μας. Η ταύτιση μας τούτη με το Σύμπαντο γεννάει τις δυο ανώτατες αρετές της ηθικής μας: την ευθύνη και τη θυσία.

Μέσα μας, μες στον άνθρωπο, μες στα σκοτεινά πλήθη, χρέος έχουμε να βοηθήσουμε το Θεό, που πλαντάει, να λευτερωθεί. Κάθε στιγμή πρέπει να ‘μαστε έτοιμοι για χάρη του να δώσουμε τη ζωή μας. Γιατι η ζωή δεν είναι σκοπός, είναι όργανο κι αυτή, όπως ο θάνατος, όπως η ομορφιά, η αρετή, η γνώση. Όργανο τίνος; Του Θεού που πολεμάει για ελευτερία.

Όλοι είμαστε ένα, όλοι είμαστε μια κιντυνεύουσα ουσία. Μια ψυχή στην άκρα του κόσμου που ξεπέφτει, συντραβάει στον ξεπεσμό της και την ψυχή μας. Ένα μυαλό στην άκρα του κόσμου που βυθίζεται στην ηλιθιότητα, γιομώνει τα μελίγγια μας σκοτάδι. Γιατι ένας στα πέρατα τ’ ουρανού και της γης αγωνίζεται. Ο Ένας. Κι αν χαθεί, εμείς έχουμε την ευθύνη. Αν χαθεί, εμείς χανόμαστε. Να γιατί η σωτηρία του Σύμπαντου είναι και δική μας σωτηρία κι η αλληλεγγύη με τους ανθρώπους δεν είναι πια τρυφερόκαρδη πολυτέλεια παρά βαθιά αυτοσυντήρηση κι ανάγκη. Ανάγκη, όπως σ’ ένα στρατό που μάχεται, η σωτηρία του παραστάτη σου.»

Είναι τυχαίο που κανείς απ’ όσους έχω γνωρίσει όλα αυτά τα χρόνια – λιγότερο ή περισσότερο επώνυμους, λιγότερο ή περισσότερο διανοούμενους και επαναστάτες της πένας, του λόγου και του τραγουδιού – ενώ θαυμάζουν στο έπακρο την Ασκητική, δεν έχουν τη ψυχή, το κουράγιο, την αξιοπρέπεια και το φιλότιμο να κάνουν πράξη τα λόγια αυτά του Καζαντζάκη; Είναι τυχαίο που τα προηγούμενα χρόνια στήθηκε ολόκληρο θεατρικό έργο για την Ασκητική με σπουδαίους ηθοποιούς, απ’ όπου έλειπαν παντελώς οι προσταγές αυτές;

Αυτοί που λένε ότι δεν γίνεται τίποτε γιατί ο λαός έχει παραδοθεί, δεν έχουν το κουράγιο, δεν έμαθαν ποτέ στην ζωή τους τι σημαίνει να αγωνίζομαι για κάτι καλύτερο. Έμαθαν μόνο να περιμένουν τη σωτηρία τη δική τους και της ψυχής τους από κάποιον «πατερούλη». Κι όπως έγραφε ο απόστολος Παύλος στην πρώτη προς τους Κορίνθιους επιστολή «εἰ ἐν τῇ ζωῇ ταύτῃ ἠλπικότες ἐσμὲν ἐν Χριστῷ μόνον, ἐλεεινότεροι πάντων ἀνθρώπων ἐσμέν.» (Α Προς Κορινθίους, 15:19).

Κι όντως δεν υπάρχει «ελεεινότερος πάντων των ανθρώπων» από εκείνον, που χρησιμοποιεί τους άλλους ως άλλοθι της δικής του απραξίας και ελπίζει ότι κάπως, κάπου, κάποτε θα τον σώσει ή ο Χριστός, ή το Κόμμα του, ή κάποιος δοτός πολιτικός που θα έρθει μετά δόξης και στεφάνων των γνωστών προαγωγών της ενημέρωσης.