Σπ. Λαβδιώτης, 5 Μαρτίου 2020

Μέρος 8^ο : Η Αλήθεια είναι Επίσημα Έξω: Οι Τράπεζες δημιουργούν Χρήμα από το Τίποτε

Όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο, Μέρος 7ο , η Ομοσπονδιακή Τράπεζα Αποθεματικού του Σικάγου, με παρρησία αναγνώρισε – μάλιστα από το 1961 – ότι οι ‘καταθέσεις’ αυξάνονται με το ποσό των δανείων που χορηγούνται από τις τράπεζες, αλλά οι ακαδημαϊκοί του κυρίαρχου οικονομικού ρεύματος συνεχίζουν να το αγνοούν. Το γεγονός ότι ο λογαριασμός με την επωνυμία ‘καταθέσεις’ στεγάζει κάτω από την ίδια οροφή τις πραγματικές καταθέσεις, τα μετρητά (cash) των πελατών, τις επενδύσεις των τραπεζών και τα δάνεια δημιουργεί φοβερή σύγχυση και παραπλάνηση του κοινού. Κι αυτό, διότι οι επενδύσεις των ιδίων τραπεζών και τα δάνεια τα οποία χορηγήθηκαν από τις τράπεζες, αποτελούν δημιούργημα πιστωτικού χρήματος από λεπτό αέρα. Το φαινόμενο της ανάμιξης ετερόκλητων στοιχείων στο λογαριασμό ‘καταθέσεις’ είναι πηγή μεγάλης παρανόησης, διότι σχεδόν όλος ο κόσμος πιστεύει ότι είναι μετρητά.

Είναι λοιπόν αναμενόμενο ο αναγνώστης ψυχολογικά να αποσταθεροποιηθεί και να βρίσκεται σε κατάσταση αμηχανίας όταν αυτό που πίστευε επί δεκαετίες και είχε την πεποίθηση ότι οι ‘καταθέσεις’ είναι πραγματικές καταθέσεις, μετρητά των πελατών, δεν είναι αληθές. Αλλά ένα πλέγμα πραγματικών και εικονικών καταθέσεων. Ως εκ τούτου, είναι φυσιολογικό ο προσεκτικός αναγνώστης να υποστεί το σύνδρομο της γνωστικής δυσαρμονίας (Cognitive Dissonance), να βλέπει τις λέξεις και τους αριθμούς και να μην πιστεύει ότι τα βλέπει σωστά, ότι κάποιο λάθος έχει γίνει. Πιο αναλυτικά, να διαισθάνεται ότι μια πνευματική σύγκρουση λαμβάνει χώρα καθώς τα βαθιά ριζωμένα πιστεύω του αντικρούονται από την νέα πληροφόρηση. Το άγχος ή η ένταση που η σύγκρουση προκαλεί ανακουφίζεται συνήθως με αμυντικές τακτικές και ελιγμούς, την απορρίπτουν, την υποτιμούν, ή αποφεύγουν τη νέα πληροφόρηση.

Το φαινόμενο της παραπλανητικής πρακτικής των τραπεζών να ονομάζουν ‘καταθέσεις’ και τα δάνεια που χορηγούν τα οποία δημιουργούνται από πιστωτικό χρήμα από λεπτό αέρα, έχει απασχολήσει σοβαρά τους μελετητές της νομισματικής οικονομίας εδώ και 150 χρόνια. Ο λόγος, οι ‘καταθέσεις’ είναι υποχρεώσεις στα βιβλία των τραπεζών και σχηματίστηκαν από πιστώσεις που δημιουργήθηκαν σε ανταλλαγή για τα μετρητά (cash) των πελατών, τα περιουσιακά στοιχεία των επενδύσεων, και τις υποσχετικές των δάνειων (τις συμβάσεις ενυπόθηκων δανείων) που χορηγήθηκαν. Ακόμη μια φορά για επιβεβαίωση, Ομοσπονδιακή Τράπεζα Αποθεματικού του Σικάγου: «Οι τράπεζες μπορούν να χτίσουν σταδιακά καταθέσεις με το να αυξήσουν τα δάνεια και τις επενδύσεις εφόσον φυλάσσουν επαρκή μετρητά διαθέσιμα για να εξαργυρώσουν 0τιδήποτε ποσά οι κάτοχοι των καταθέσεων επιθυμούν να μετατρέψουν σε μετρητά». ⁽¹⁾

Συνεπώς, οι αποκληθείσες ‘καταθέσεις’ οι οποίες εμφανίζονται ως πραγματικά μετρητά στους δημοσιευμένους ισολογισμούς των τραπεζών, δεν είναι τίποτε παρά μια δημιουργία πιστώσεων. Καταυτό τον τρόπο όταν οι συνολικοί ισολογισμοί, λόγου χάριν των ελληνικών τραπεζών, εμφανίζουν ‘καταθέσεις’ άνω των € 100 δις, πολλά άτομα είναι επιρρεπή να πιστέψουν ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν τα τεράστιο αυτό ποσό σε μετρητά να κάνουν συναλλαγές, κι απορούν και εξίστανται πως χρεοκόπησαν. Η εσφαλμένη άποψη του κοινού ενισχύεται όταν οι αρμόδιες νομισματικές αρχές εν μέσω οικονομικής δυσχέρειας και μαρασμού δημοσιοποιούν καταστάσεις των ‘καταθέσεων’ των εγχώριων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Η πρόσφατη ⁽²⁾ αναφέρει ανέρχονται σε € 132 δις κι ο κόσμος αρχίζει να σταυροκοπιέται μονολογώντας, πως υπάρχουν τόσο πλούσιοι έλληνες, ενώ χρεωστούν € 105 δις στην εφορία, € 157 δις σε δάνεια και… χάνουν και τα σπίτια τους. Γι’ αυτό, ο όρος ‘καταθέσεις’ είναι ένας από τους πιο παραπλανητικούς που έχουν επινοηθεί.

Ίσως, προκαλέσει έκπληξη ότι την επισήμανση ο τραπεζικός όρος ‘καταθέσεις’ είναι παραπλανητικός και πηγή μεγάλης παρανόησης την έκανε το 1856, ο Henry D. Macleod. ⁽³⁾ Ειδικά, ο Macleod εμφατικά αναφέρει ότι το όνομα αυτού καθεαυτού «Κατάθεση» είναι πηγή συνηθισμένης πλάνης, διότι γενικά θεωρείται ότι μια «Κατάθεση» στην τράπεζα σημαίνει το πράγμα που κατατίθεται. Αλλά αυτή η κοινώς αποδεκτή άποψη είναι πλήρως λανθασμένη. Στην τραπεζική γλώσσα εμείς πάντοτε πρέπει να ενθυμόμαστε ότι «μια Κατάθεση είναι η πίστωση η οποία δημιουργείται στα βιβλία του τραπεζίτη». ⁽⁴⁾ Η πίστωση η οποία συνιστά τη λογιστική εγγραφή που απορρέει από την «πίστη», την εμπιστοσύνη στην ικανότητα ενός προσώπου να πληρώσει κάποια στιγμή στο μέλλον, λέει ο Macleod, είναι κεφάλαιο: Πίστη (Credit) είναι Κεφάλαιο (Capital), η πίστη είναι το σπουδαίο θαύμα του σύγχρονου εμπορίου. Και αφήνει άναυδο τον αναγνώστη με την προσφυγή του στην αρχαία ελληνική σκέψη και συγκεκριμένα στον επιφανέστερο ρήτορα της αρχαίας Ελλάδας τον Δημοσθένη:

Εἰ δὲ τοῦτ᾽ ἀγνοεῖς, ὅτι πίστις ἀφορμὴ πασῶν ἐστι μεγίστη πρὸς χρηματισμόν, πᾶν ἂν ἀγνοήσειας. [Και εάν εσύ δεν ξέρεις ότι η εμπιστοσύνη είναι το σπουδαιότερο κεφάλαιο για την απόκτηση χρημάτων, τότε δεν ξέρεις τίποτε.]

Το ανωτέρω απόφθεγμα του Δημοσθένη ⁽⁵⁾ είναι το motto του Henry Macleod, αλλά δεν υπάρχει καμία παραπομπή από ποιο έργο του προέρχεται. Ίσως, από τύχη ή από τις συζητήσεις με τον αείμνηστο Οδυσσέα Χατζόπουλο, μετά από αγχώδη έρευνα εντοπίστηκε στα ΑΠΑΝΤΑ του ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ, Τόμος 10, ⁽⁶⁾ «Παραγραφή υπέρ Φορμίωνος». ⁽⁷⁾ Συνεπώς, ο Δημοσθένης με τη φράση, η εμπιστοσύνη είναι το σπουδαιότερο κεφάλαιο για την απόκτηση χρημάτων, θέτει τα θεμέλια της Θεωρίας της Πίστης σε παγκόσμιο επίπεδο. Διότι το ρητό υποδηλώνει ότι η «ποιότητα» του ατόμου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αγοραστική δύναμη. Για να γίνει κατανοητό πως η αφηρημένη έννοια της πίστης παράγει πλούτο, αρκεί ένα απλό παράδειγμα ενός εμπόρου (οι τραπεζίτες είναι έμποροι χρεών) με καλή φήμη που πάει στην αγορά για να αγοράσει αγαθά όχι με μετρητά αλλά επί πιστώσει. Δηλαδή, δίνει την υπόσχεση ότι θα πληρώσει μετρητά σε ένα μελλοντικό χρόνο. Τα αγαθά γίνονται κυριότητά του, όπως ακριβώς αν τα είχε πληρώσει με μετρητά διότι η αξιοπιστία του, παρείχε αγοραστική δύναμη. Όταν λοιπόν ο έμπορος είναι σε θέση να αγοράζει αγαθά με την τιμή και την υπόληψη του αντί με χρήμα, η πίστη αποτιμάται σε χρήμα, γιατί ο πωλητής αποδέχεται την πίστη του που η αξία της μετριέται σε χρήμα.

Σπύρος Λαβδιώτης, Αθήνα 5 Μαρτίου 2020

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

1 Federal Reserve Bank of Chicago, Modern Money Mechanics, originally in 1961 – 1992,” [B]anks can build up deposits by increasing loans and investments as long as they keep enough currency on hand to redeem whatever amounts the holders of deposits want to convert into currency.”

2 Τράπεζα της Ελλάδος, Στατιστικό Δελτίο Οικονομικής Συγκυρίας, Πίνακες IV.12.1-15, Νοε.- Δεκ., 2019

3 Henry D. Macleod, The Theory and Practice of Banking, Volume I, Longmans, Green, Reader, & Dyer, 1^st stedition, 1856. O Henry Dunning Macleod (1821-1902), ήταν Σκοτσέζος δικηγόρος, τραπεζίτης και οικονομολόγος, με σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και Trinity College, Cambridge. Το βιβλίο που έχει ο γράφων, είναι η 2^η έκδοση, 1866. Συνεπώς, οι αναφορές προέρχονται απ’ αυτή.

4 ibid, Henry D. Macleod, 2 nd edition, “a Deposit is the credit created in a banker’s books”, p. 122

5 Ο Δημοσθένης, γεννήθηκε το 384 π. Χ. στον δήμο της Παιανίας. Σε ηλικία 7 ετών έχασε τον πατέρα του – ιδιοκτήτης εργαστηρίων κατασκευής όπλων και συσκευών. Έκτοτε, ξεκίνησε η περιπέτεια της ζωής του, καθώς οι κηδεμόνες καταχράστηκαν την πατρική του περιουσία. Έτσι, μόλις ενηλικιώθηκε αποφάσισε να γίνει ρήτορας με σκοπό να διεκδικήσει την κληρονομιά. Οι δίκες που επακολούθησαν υπήρξαν καθοριστικές για την σταδιοδρομία του ως λογογράφου και ρήτορα και έγιναν γνωστές οι δικανικές του ικανότητες. Ο Δημοσθένης, έγραψε συνολικά περίπου 60 λόγους, 42 δικανικούς και 17 πολιτικούς. Εναντιώθηκε κατά των κατακτητικών προθέσεων του Φιλίππου και εξαπέλυσε δριμεία επίθεση εναντίον του. Οι φιλιππικοί κι ολυνθιακοί δημόσιοι λόγοι τον κατέστησαν αθάνατο ρήτορα. Πέθανε στον Πόρο το 322 π. Χ., πίνοντας κώνειο για να μην πέσει στα χέρια Μακεδόνων στρατιωτών.

6 ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΑΠΑΝΤΑ, Προς Φορμίωνα, Προς Λάκριτον, Υπέρ Φορμίωνος, Προς Πανταίνετον, Αρχαία Ελληνική Γραμματεία « ΟΙ ΈΛΛΗΝΕΣ», Κάκτος, Αθήνα, Πρώτη Έκδοση 1994, 44, σελ. 178

7 Η υπόθεση του δικανικού λόγου είναι ενδιαφέρουσα, διότι αφορά τη διαθήκη του Πασίωνα, ενός από τους πιο πλούσιους τραπεζίτες και κάτοχος μιας από τις πιο επιτυχημένες ιδιωτικές τράπεζες της Αθήνας του 4ου αιώνα π. Χ. Ο λόγος του Δημοσθένη στέφτηκε με επιτυχία και ο Φορμίων – πρώην δούλος του Πασίωνα που τον έκανε απελεύθερο – στον οποίο εκμίσθωσε την τράπεζα, αθωώθηκε. Μηνυτής, ο γιός του Πασίωνα, ο Απολλόδωρος, έκανε μήνυση «αφορμής» (τραπεζικού κεφαλαίου) κατά του Φορμίωνα, ότι υπεξαίρεσε κεφάλαια που είχε αφήσει ο πατέρας του στην τράπεζα.

Πηγή: spiros26.files.wordpress.com