Jack Rasmus, 29 Αυγ. 2018

Ο Αύγουστος σηματοδότησε το «τέλος» του 3ου προγράμματος διάσωσης της χρεωμένης Ελλάδας, το οποίο διήρκεσε την περίοδο 2015-18. Εάν κάποιος πιστέψει τον ευρωπαϊκό και αμερικανικό Τύπο, η Ελλάδα έχει ανακάμψει και διασώθηκε από το πρόγραμμα διάσωσης βγαίνοντας και από την κρίση χρέους που διήρκεσε σχεδόν μια δεκαετία. Αλλά αυτό το συμπέρασμα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια.

Η Ελλάδα έχει αλλάξει απλά μια σειρά πιστωτών με μια άλλη. Στην πρώτη διάσωση, το 2010, ήταν κυρίως οι ιδιωτικές τράπεζες της Ευρώπης στις οποίες η Ελλάδα ήταν χρεωμένη. Στο δεύτερο σχέδιο διάσωσης, οι πανευρωπαϊκοί θεσμοί (μερικές φορές αποκαλούμενοι ως Τρόικα: Κομισιόν, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) παρενέβησαν και χορήγησαν δάνεια στην Ελλάδα για τη διάσωση των ιδιωτών πιστωτών της. Στην πραγματικότηα η Ελλάδα δεν είδε ποτέ αυτά τα χρήματα. Η Τρόικα πλήρωσε τους ιδιώτες επενδυτές και στην ουσία μεταβίβασε το χρέος τους σε ισολογισμούς της Τρόικα.

Η Ελλάδα έπρεπε να κάνει ακόμα μεγαλύτερες πληρωμές – αυτή τη φορά στην Τρόικα. H τελευταία εν συνεχεία αποπλήρωνε τις τράπεζες. Σύμφωνα με έρευνα του Γερμανικού Ινστιτούτου το 95% των πληρωμών του χρέους προς την Τρόικα τελικά αναδιανεμήθηε από την Τρόικα στις τράπεζες της Βόρειας Ευρώπης. Έτσι, η Τρόικα χρησίμευσε ως συλλέκτης λογαριασμών, ως «μεσάζοντας» για τους τραπεζίτες.

Η διπλή ύφεση της Ευρωζώνης για την περίοδο 2011-13 επιδείνωσε ακόμα περισσότερο το χρέος της Ελλάδας, απαιτώντας την περίοδο 2015-18 να δανειστεί ακόμη περισσότερα για την αποπληρωθεί το χρέος προς την Τρόικα που δημιουργήθηκε την περίοδο 2012-2015. Εκείνο το χρέος, με τη σειρά του, δημιουγήθηκε ώστε να αποπληρωθεί το ιδωτικό χρέος του 2010. Έτσι, κλείνοντας κάθε φορά μια νέα συμφωνία για το χρέος στην ουσία αυτό μεταφερόταν. Είτε πληρώνοντας μέσω Τρόικας είτε απευθείας, οι πληρωμές κατέληγαν πάντα στις ιδιωτικές τράπεζες της Ευρωζώνης.

Τώρα λοιπόν ο Τύπος το παρουσιάζει ωσάν η Ελλάδα ξεφεύγει από το τελευταίο αυτό χρέος, που υποτίθεται θα αποπλήρωνε τα παλαιότερα. Αλλά όχι. Το μόνο που έχει αλλάξει είναι ότι η Ελλάδα μπορεί να δανειστεί ξανά (ή περισσότερο χρέος) από ιδιώτες επενδυτές για άλλη μια φορά, όπως είχε πριν από το 2012. Αυτή τη φορά θα δανειστεί από τον ιδιωτικό τομέα (κερδοσκόποι ομολόγων, hedge funds, άλλοι καπιταλιστές) ώστε να πληρώσει την Τρόικα για το παλαιό χρέος.

Που βρίσκει τα λεφτά η ελληνική κυβέρνηση;

Πώς καταβάλλει η Ελλάδα τους τόκους επί του χρέους; Από τη λιτότητα που επιβάλλεται στους πολίτες της, ιδιαίτερα στους εργαζόμενους, στις μικρές επιχειρήσεις, στους φτωχούς. Το ελληνικό κράτος και η Τράπεζα της Ελλάδος (ένα απλό παράρτημα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας υπό του Ευρώ) συγκεντρώνουν το πλεόνασμα που διαχειρίζεται η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.

Το πλεόνασμα προκύπτει από φορολογικές αυξήσεις, περικοπές συντάξεων, περικοπές μισθών, πώληση εθνικών βιομηχανιών – ήτοι λιτότητα. Οι Έλληνες κεντρικοί τραπεζίτες τότε κάνουν τις πληρωμές των τόκων επί του χρέους από δάνεια από την Τρόικα (που πληρώνει τους τραπεζίτες). Τώρα η Ελλάδα μπορεί να συνεχίσει να πληρώνει έμμεσα την Τρόικα και τους τραπεζίτες, ενώ δανείζεται εκ νέου από τους ιδιώτες επενδυτές και τους πληρώνει τόκους και για το νέο χρέος.

Τίποτα δεν αλλάζει για τα μέτρα λιτότητας. Η λιτότητα παραμένει. Η ανεργία στην Ελλάδα παραμένει σε καταθλιπτικά επίπεδα στο 19,5%. Τα επίπεδα απασχόλησης εξακολουθούν να είναι 17,5% χαμηλότερα από τα υψηλά επίπεδα της περιόδου πριν την κρίση. Οι μισθοί των Ελλήνων εξακολουθούν να παραμένουν στάσιμοι: Οι μισθοί των ειδικευμένων εργαζομένων μειώθηκαν κατά 35%, οι περικοπές στην ανειδίκευτη εργασία κατά 31% και οι κατώτατοι μισθοί μειώθηκαν κατά 22%. Οι συντάξεις εξακολουθούν να μειώνονται και το όριο ηλικίας για να δικαιούται κάποιος να εισπράξει σύνταξη αυξήθηκε κατά 10 έτη.

Τα αρπαχτικά 

Έχουν επιβληθεί φόροι τόσο στους εργαζόμενους όσο και στις μικρές επιχειρήσεις. Η λιότητα παραμένει αλλά με άλλο όνομα. Και το αποκαλούν ανάκαμψη! Η μόνη αλλαγή είναι ποιος είναι ο συλλέκτης λογαριασμών; Η Τρόικα; Οι νέοι ιδιώτες δανειστές; Και τα δυο; Η απάντηση είναι τώρα και τα δύο. Η Τρόικα κινείται στο περιθώριο και οι επενδυτές περνούν και πάλι για να δανείσουν χρήματα στην Ελλάδα (για να πληρώσουν την Τρόικα και τις τράπεζές τους), ενώ τα αρπαχτικά χρεώνουν και πάλι το επιτόκιο πάνω από το νέο χρέος που επιβάλλουν στην Ελλάδα.

Στο βιβλίο μου, το «Looting Greece: A New Financial Imperialism Emerges», Clarity Press (2016), περιέγραψα αυτή τη νέα μορφή εκμετάλλευσης σε εθνική κλίμακα, όπου οι κρατικοί θεσμοί και οι μηχανιμοί τους παίζουν στον 21ο αιώνα έναν αυξανόμενο άμεσο ρόλο στην εξόρυξη πλεονασμάτων, της αξίας που παράγουν οι εργαζόμενοι και οι μικρές επιχειρήσεις για λογαριασμό των μεγάλων καπιταλιστικών τραπεζών.

Αυτή είναι μια μορφή ιμπεριαλισμού διαφορετική από τις εξηγήσεις που δόθηκαν για τον καπιταλισμό που έδωσαν πριν τον 20ό αιώνα και τις αρχές του (επηρεασμένες σε μεγάλο βαθμό από τους Λένιν και Χίλφερντινγκ). Στο τελικό κεφάλαιο του βιβλίου μου συζητείται η ιστορική εξέλιξη του ιμπεριαλισμού από τον 19ο έως τον 21ο αιώνα και οι διάφορες συζητήσεις. Η Ελλάδα είναι ένα παράδειγμα της νέας μορφής του καπιταλισμού σε μικρή κλίμακα.

ΠΗΓΗ: iskra.gr