Γιάννης Παλαιολόγος , 8 Δεκ. 2018

Ήταν ένα καταιγιστικό διήμερο. Η συντριπτική πλειονότητα όσων είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν το πρώτο Singularity Greece Summit τη Δευτέρα και την Τρίτη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών θα πήγαν στα γραφεία, στα εργαστήρια και στις αίθουσες διδασκαλίας τους την επομένη με νέους προβληματισμούς. Κάποιοι θα ήταν πιο ενθουσιώδεις, άλλοι περισσότερο έντρομοι. Ολοι όμως, αρκεί να ήταν ξύπνιοι κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων, κατάλαβαν ότι η τεχνολογία θα εξελίσσεται ολοένα και πιο γρήγορα, και ότι όποιος δεν προσαρμοστεί, θα αφανιστεί.

Το κλίμα διαμόρφωσε με την εναρκτήρια ομιλία του συνεδρίου ο Πίτερ Ντιαμάντις, συνιδρυτής του Singularity University, μια δεξαμενής σκέψης και εκπαιδευτικού οργανισμού που συστάθηκε προ δέκα ετών με σκοπό να επιμορφώσει τον κόσμο για τις λεγόμενες «εκθετικές τεχνολογίες» και το πώς θα αλλάξουν κάθε πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο Ντιαμάντις έδωσε σειρά παραδειγμάτων, από την υπολογιστική ισχύ έως την αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, όπου η τεχνολογία αναπτύχθηκε με ραγδαίους ρυθμούς και το κόστος της βυθίστηκε μέσα σε λίγα μόνο χρόνια. «Για περισσότερα από 150.000 χρόνια, η εξέλιξη του ανθρώπου ήταν τοπική και γραμμική», σημείωσε. «Σήμερα, είναι παγκόσμια και εκθετική». Αυτό, συνέχισε, δημιουργεί τεράστιες δυνατότητες, καθώς όλοι έχουν πλέον πρόσβαση σε κεφάλαια και τεχνολογικές δυνατότητες που ήταν μέχρι πρότινος το προνόμιο πολύ λίγων, και δημιουργούνται οι συνθήκες για μία κατάσταση «αφθονίας».

Παράλληλα όμως, σύμφωνα με τον Ντιαμάντις, η καλπάζουσα εξέλιξη της τεχνολογίας «είναι και μεγάλη πρόκληση», γιατί «ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε παραμένει γραμμικός». Πέρα από τη δυσκολία προσαρμογής, η εικόνα του μέλλοντος που έπλασε είχε ανατριχιαστικά στοιχεία. Μπορεί ο ίδιος να ισχυρίστηκε (συνομιλώντας με τον Αλέξη Παπαχελά) ότι έχει συμφιλιωθεί με το τέλος της ιδιωτικότητας, αλλά ένας κόσμος με 500 δισεκατομμύρια συσκευές συνδεδεμένες με το Διαδίκτυο και 100 τρισεκατομμύρια αισθητήρες –«ένας κόσμος όπου τα πάντα θα είναι ορατά» και «θα επικρατεί ριζική διαφάνεια», όπως προέβλεψε ότι θα είναι ο πλανήτης μας το 2030– μοιάζει περισσότερο με εφιάλτη παρά με τεχνο-ουτοπία.

H νέα πραγματικότητα

Οι ομιλητές που διαδέχθηκαν τον Ντιαμάντις επί σκηνής ανέπτυξαν διαφορετικές πτυχές αυτής της νέας πραγματικότητας. Ο Ντέιβιντ Ρόμπερτς –το βιογραφικό του οποίου περιλαμβάνει τη Σχολή Επιστήμης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών του MIT, την Goldman Sachs, απόρρητα προγράμματα του Αμερικανικού Πενταγώνου (κατασκοπευτικοί δορυφόροι, drones) και την 1QBit, παγκόσμιο ηγέτη στο λογισμικό για κβαντικούς υπολογιστές, όπου είναι πρόεδρος– μίλησε για το πώς προκύπτουν οι ανατρεπτικές (disruptive) τεχνολογίες που μετασχηματίζουν την οικονομία. Εξηγώντας τη διαφορά μεταξύ καινοτομίας και ανατροπής, χρησιμοποίησε το παράδειγμα της Nokia, «μίας από τις πιο καινοτόμες επιχειρήσεις στον κόσμο». Η καινοτομία, είπε, συνίσταται «στο να κάνεις τα ίδια πράγματα καλύτερα»· η ανατροπή προκύπτει όταν «δημιουργείς καινούργια πράγματα, που καθιστούν τα παλιά παρωχημένα» – γι’ αυτό και συχνά προέρχονται από άλλους κλάδους. Το smartphone, παρατήρησε, δεν ήταν προϊόν του κλάδου της κινητής τηλεφωνίας, αλλά των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Παρομοίως, διερωτώμενος τι θα ανατρέψει την κυριαρχία του ψυγείου, μίλησε για τα drones της Amazon, που ίσως στο προσεχές μέλλον να μπορούν να παραδίδουν τρόφιμα στο σπίτι τόσο γρήγορα και φθηνά που να μην χρειάζεται να αποθηκεύονται.

Ο μεγάλος ανατροπέας όμως, που θα επηρεάσει κάθε κλάδο της οικονομίας, είναι η τεχνητή νοημοσύνη (AI, από τα αρχικά του artificial intelligence). Το AI «αναπτύσσεται ταχύτερα από τον νόμο του Μουρ», είπε ο Ρόμπερτς (πρόκειται για την παρατήρηση του συνιδρυτή της Intel ότι η υπολογιστική ισχύς θα διπλασιάζεται κάθε 12 μήνες) – «σε 20 χρόνια το κινητό σας θα είναι πιο έξυπνο από εσάς». Η Βίβιεν Μινγκ, νευροεπιστήμων, CEO και συγγραφέας, πήρε το νήμα και εμβάθυνε σχετικά με το νόημα, αλλά και τα όρια, της επανάστασης της τεχνητής νοημοσύνης. Όπως εξήγησε, ο κίνδυνος της αντικατάστασης από ευφυείς μηχανές είναι μικρότερος για χειρωνακτικές εργασίες όπως η συλλογή φραουλών, «που είναι πολύ δύσκολο να τις μιμηθεί ένα ρομπότ». Αντιθέτως, σημείωσε δυσοίωνα απευθυνόμενη στο κοινό, «πολλές από τις δικές σας δουλειές κινδυνεύουν». Eδωσε το παράδειγμα ενός διαγωνισμού που διενήργησε πρόσφατα το Πανεπιστήμιο Columbia, μεταξύ ασκούμενων δικηγόρων και ενός προγράμματος AI, για τον εντοπισμό κενών σε συμβόλαια εμπιστευτικότητας. Οι δικηγόροι βρήκαν το 88% των κενών, ο αλγόριθμος το 95%· οι μεν όμως χρειάστηκαν μιάμιση ώρα, ενώ η μηχανή είχε τελειώσει σε 22 δευτερόλεπτα.

Η συνάδελφος της Μινγκ, Ντίβια Τσαντέρ, γιατρός και νευροεπιστήμονας στο Stanford, εστίασε στην υγεία: στις διαγνωστικές ικανότητες του ΑΙ, που ήδη ξεπερνούν αυτές των γιατρών σε πολλούς τομείς, στις ιλιγγιώδεις (αν και ακόμα σε πειραματικό στάδιο) δυνατότητες θεραπείας ασθενειών που συνεπάγεται η νέα μέθοδος τροποποίησης γονιδίων CRISPR, στη χρήση βακτηρίων ως μελάνι για την τρισδιάστατη εκτύπωση και τη μεταμόσχευση προσώπων, και άλλες εξελίξεις που είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ανήκουν στο πεδίο της επιστήμης και όχι της επιστημονικής φαντασίας. Ανέδειξε επίσης τα πιθανά οφέλη (π.χ. για παραπληγικούς) της συγχώνευσης ανθρώπου και μηχανής (προσθετικά μέλη που θα ελέγχονται από τη σκέψη).

Μέλλον με ανισότητες

Αντίστοιχα, η Τζόντι Μέντιτς μίλησε για την εικονική και την επαυξημένη πραγματικότητα, και πώς θα οδηγήσει στη συγχώνευση του αληθινού με τον ψηφιακό κόσμο. Και αν το VR (virtual reality) δίνει τη δυνατότητα σε ανθρώπους που δεν έχουν τα μέσα να βιώσουν και να μάθουν πράγματα στα οποία δεν θα είχαν ποτέ πρόσβαση, η πανάκριβη εξατομικευμένη ιατρική και υπεράνθρωπες δυνάμεις που θα είναι διαθέσιμες σε όσους μπορούν να πληρώσουν δίνουν το στίγμα ενός μέλλοντος με ανισότητες πολύ πιο ριζικές από οτιδήποτε υφίσταται σήμερα. Και φυσικά, εγκέφαλοι που συνδέονται με μηχανές είναι ευάλωτοι σε χάκερ – που, όπως είπε η δρ Τσαντέρ, είναι πλέον θεωρητικά εφικτό, μπορούν ακόμα και να εμφυτεύσουν ψεύτικες αναμνήσεις.

Ακούσαμε και άλλα πολλά τις δύο αυτές μέρες στο Μέγαρο – για αυτόνομα οχήματα και ηλιακή ενέργεια, για εταιρείες που θα αλλάζουν τις τιμές τους από καταναλωτή σε καταναλωτή, για τους εμπόρους των κυβερνοεπιθέσεων και πόσο λίγο χρεώνουν για να οδηγήσουν σε παράλυση μία μεγάλη τράπεζα. Ηταν ένα παράθυρο σε μία νέα εποχή, όπου όλα θα είναι μετρήσιμα, τίποτα δεν θα μένει κρυφό, και η προσαρμοστικότητα θα είναι το παν: Δαρβινισμός με αναβολικά. Μπορεί η Ελλάδα να επιβιώσει σε έναν τέτοιο κόσμο;

Υπολογιστές 6.500 φορές ταχύτεροι και 4,2 εκατ. φορές φθηνότεροι

Το κοινό που παρακολούθησε το πρώτο Singularity Greece Summit στο Μέγαρο Μουσικής απέκτησε μία εικόνα της ταχύτητας με την οποία αλλάζει ο κόσμος. 

Ο Πίτερ Ντιαμάντις επικαλέστηκε μία σειρά από εντυπωσιακά στοιχεία για να τεκμηριώσει τους ισχυρισμούς ότι οι εκθετικές τεχνολογίες (AI, blockchain, IoT, συνθετική βιολογία, τρισδιάστατη εκτύπωση, ρομποτική) μας οδηγούν σε μία εποχή αφθονίας. Όπως ανέφερε, οι επεξεργαστές των ηλεκτρονικών υπολογιστών έχουν γίνει 6.500 φορές ταχύτεροι και 4,2 εκατομμύρια φορές φθηνότεροι μεταξύ 1971 και 2017 – μία βελτίωση της σχέσης τιμής και απόδοσης κατά 27 δισεκατομμύρια φορές. Αντίστοιχα, όπως είπε, η αποκωδικοποίηση του ανθρώπινου γονιδιώματος, που χρειάστηκε 100 εκατ. δολάρια και εννιά μήνες όταν επιτεύχθηκε για πρώτη φορά το 2001, μπορεί να γίνει πλέον σε μία ώρα με κόστος μόλις 100 δολάρια.

Τα επαναστατικά άλματα στη γονιδιωματική και στη συνθετική βιολογία, σε συνδυασμό με τις διαγνωστικές ικανότητες της τεχνητής νοημοσύνης και την ανάλυση των δεδομένων μεγάλης κλίμακας, κρύβονται πίσω από τη φιλολογία περί του «longevity escape velocity» (μπορεί να μεταφραστεί ως «ταχύτητα διαφυγής της μακροζωίας»). Η φράση αναφέρεται στη στιγμή που για κάθε έτος ζωής, το προσδόκιμο ζωής θα αυξάνεται κατά περισσότερο από ένα έτος. Ο Ντιαμάντις είπε ότι Ρέι Κούρτσγουεϊλ, διάσημος μελλοντολόγος και συνιδρυτής του Singularity University, έχει προβλέψει ότι αυτό θα συμβεί σε μόλις 12 χρόνια.

Ο Ντιαμάντις μίλησε και για τον εκδημοκρατισμό της χρηματοδότησης. Tα ποσά που αντλούνται μέσω crowdfunding, είπε, έχουν ήδη φτάσει τα 34 δισ. δολάρια (στοιχεία του 2017) και αναμένεται να εκτοξευθούν στα 300 δισ. δολάρια το 2025.

Η αναγκαία προϋπόθεση για τη συμμετοχή στη νέα εποχή της εκθετικής τεχνολογικής εξέλιξης είναι η πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Η εξάπλωσή της είναι κι αυτή ταχύτατη: σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο εμπνευστής του Singularity University, ο αριθμός των ατόμων που είναι online υπερδιπλασιάστηκε μεταξύ του 2010-7, από 1,8 σε 3,8 δισεκατομμύρια. Κάποια στιγμή μεταξύ του 2022 και του 2025, προβλέπεται ότι η πληθυσμιακή κάλυψη του Διαδικτύου παγκοσμίως θα φτάσει το 100%. «Αυτό που αντιλαμβάνεται κανείς μέσα από ένα τέτοιο φόρουμ, είναι ότι οι νέες εκθετικές τεχνολογίες αφορούν τους πάντες και όχι μόνο τη Σίλικον Βάλεϊ ή κάποιες εταιρείες προηγμένης τεχνολογίας», δηλώνει στην «Κ» ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της ΤΙΤΑΝ, που μίλησε κι αυτός στο συνέδριο. «Επίσης, ότι δεν αναφέρονται σε κάποιο υποθετικό μέλλον, αλλά ότι ήδη σήμερα συντελούνται τεκτονικές αλλαγές και μάλιστα με ταχύτατους ρυθμούς. Οι εξελίξεις αυτές δημιουργούν ανατρεπτικές ευκαιρίες, αλλά και κινδύνους. Δεν μπορούμε να τις αγνοήσουμε, ούτε έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε να δούμε πού θα οδηγήσουν. Χρειάζεται να βρούμε τον τρόπο να τις ενσωματώσουμε στην καθημερινότητα και στην εργασία μας ώστε να λειτουργήσουν προς όφελός μας».

Τεκτονικές αλλαγές

«Aπό τη διαχείριση των δεδομένων και της πληροφορίας στην αυτοματοποίηση των μηχανών και από τη ριζική επίλυση προβλημάτων υγείας έως τη φθηνή και άφθονη καθαρή ενέργεια, η εκθετική εξέλιξη της τεχνολογίας αλλάζει πλήρως την οικονομία και τη ζωή μας με τρόπο που μόλις τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε», δηλώνει από την πλευρά του ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, που παρακολούθησε κι αυτός το συνέδριο. «Το Singularity Summit προσέφερε κάτι εξαιρετικό: τη δυνατότητα να δούμε με έναν συνεκτικό τρόπο τις τεράστιες ευκαιρίες αλλά και τις μεγάλες προκλήσεις που γεννά η νέα εποχή – ειδικά για την ελληνική κοινωνία, που αναζητεί απεγνωσμένα κατεύθυνση έπειτα από μία δεκαετία αποκοπής από τις διεθνείς εξελίξεις».

Πηγή: koukfamily.blogspot.com