Του δημοσιογράφου Χρήστου Κτενά, 8 Απρ. 2017

Ο Χρήστος Γ. Κτενάς είναι δημοσιογράφος εδώ και 20 χρόνια, έχοντας εργαστεί σε μια σειρά από περιοδικά και εφημερίδες, πολλές φορές από θέσεις ευθύνης.

Κινηματογράφος «Αλκυονίδα», Φεβρουάριος 2017.

Γεμάτη ασφυκτικά η αίθουσα, με κόσμο όρθιο στους διαδρόμους, στο φουαγιέ, στην έξοδο. Είναι όλοι ανυπόμονοι καθώς στο σινεμά των καλών ημερών (όπως οι Αλκυονίδες μέρες του χειμώνα), θα παρουσιαστεί από τον Καθ. Θόδωρο Μαριόλη και την ομάδα του Κώστα Λαπαβίτσα εντός του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ερευνών Κοινωνικής & Οικονομικής Πολιτικής (ΕΔΕΚοΠ) η πρόταση τους για επιστροφή στην δραχμή.

Πόσο ανήσυχο είναι το κοινό; Τόσο ώστε να αποδοκιμάσει –και καθόλου διακριτικά- τους Παναγιώτη Λαφαζάνη και Ζωή Κωνταντοπούλου όταν ξεφεύγουν σε μακροσκελείς χαιρετισμούς.

Ακόμη και στις εισηγήσεις δύο ξένων ομιλητών, του Stefano Fassina, πρώην υπουργού Οικονομικών της Ιταλίας επί κυβέρνησης Ρέντσι και του Sergi Cutillas, ισπανού οικονομολόγου, το παράδοξο αυτό (για τα ελληνικά μέτρα) κοινό θα διορθώνει μεγαλόφωνα κάποια λάθη της μετάφρασης, επιμένοντας στην ακρίβεια.

Ο Λαπαβίτσας υπόσχεται πως θα παρουσιαστεί μια επιστημονική προσέγγιση για την μετάβαση σε μια «νέα δραχμή».

Στο βήμα ανεβαίνει ο Θεόδωρος Μαριόλης, Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πάντειο, στοχεύοντας στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.

Ολική επαναφορά

Τι προτείνει λοιπόν η ομάδα του ΕΔΕκΟΠ; Η βάση της μελέτης τους – και εδώ είναι η πρώτη έκπληξη- δεν είναι η μετάβαση στη δραχμή. Αντίθετα, η εκκίνηση γίνεται από την διαπίστωση της στρεβλότητας της ελληνικής οικονομίας, που την καταδικάζει σε μια μόνιμη έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Σε αυτά προστίθενται τα δομικά προβλήματα του ευρώ, το οποίο ως σκληρό νόμισμα δεν μπορεί να εξυπηρετήσει χώρες και οικονομίες όπως η δική μας, και βέβαια έρχεται η πολύχρονη ύφεση της κρίσης και η προβληματική διαχείριση της, να αποδιαρθρώσει κάθε παραγωγική δυναμική, να εξαφανίσει τις επενδύσεις και τις αποταμιεύσεις και να γιγαντώσει το χρέος και την ανεργία. Έτσι, η μετάβαση στη νέα δραχμή εμφανίζεται –στο σκεπτικό της μελέτης- ως βασικό στοιχείο μιας σειράς εργαλείων που απαιτούνται για την συνολική αναδιάρθρωση της οικονομίας, ένα δηλαδή ολικό reset της χώρας, που ξεπερνά τις όποιες δραχμολαγνικές φημολογίες για «ποταμό» χρήματος που θα μας κάνει όλους πληθωριστικά εκατομμυριούχους.

Έτσι, απαιτείται πρώτα ένα διαγνωστικό εργαλείο της σημερινής κατάστασης της οικονομίας, ώστε να εντοπιστούν εκείνοι οι κλάδοι της (περιγράφονται 16, ως «κλειδιά» της ανάπτυξης), που πρέπει βραχυπρόθεσμα να ενισχυθούν ώστε να έχουν τα καλύτερα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Με απλά λόγια να αποδώσουν γρήγορα και στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, θέσεις εργασίας και παραγωγή, άρα μείωση της ανεργίας και αύξηση του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα όμως αυτή η δυναμική πρέπει να συνοδευτεί με μείωση της ζήτησης σε 19 κλάδους της οικονομίας καθώς οι τελευταίοι οδηγήσουν σε μεγάλη αύξηση εισαγωγών. Κρίσιμο εδώ βέβαια στοιχείο είναι η υποτίμηση του νέου εθνικού νομίσματος (εδώ εμφανίζεται η δραχμή), ώστε να τονώσει τις εξαγωγές, να μειώσει τις εισαγωγές και να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα.

Αίμα στον Πράσινο βάλτο

Αν το σκηνικό στην Αλκυονίδα ήταν κινηματογραφικό, εξίσου κινηματογραφικός είναι και ο πόλεμος μεταξύ «δραχμιστών» και «ευρωπαϊστών», ένας πόλεμος που αναζωπυρώθηκε με την δημοσιοποίηση της πρότασης του ΕΔΕκΟΠ. Μάλιστα, στον απόηχο της εκδήλωσης κυκλοφόρησε και σχετικό σενάριο όπου η επιστροφή στην δραχμή είναι –όπως περιγράφεται- σκοτεινό σχέδιο μιας συνολικής αλλαγής πολιτεύματος, και επιβολής λαϊκιστικής δικτατορίας! Από την άλλη πλευρά, οι χαρακτηρισμοί «γερματσολιάδες» και «δοσίλογοι» είναι επίσης χαρακτηριστικοί μιας απίθανα πολωμένης κοινωνίας, που αδυνατεί από την αρχή της κρίσης να συζητήσει ψύχραιμα τι έφταιξε και τι πρέπει να γίνει, εστιάζοντας κυρίως σε συνωμοσιολογίες και αδιέξοδες στοχοποιήσεις.

Προσωπικά αναζήτησα τον Καθηγητή Θ. Μαριόλη τόσο για να συζητήσω τις πολλές απορίες μου από την πρόταση του ΕΔΕκΟΠ, όσο και για να ανακαλύψω αν μια τέτοια πρόταση προέρχεται από «Ταλιμπάν της δραχμής», ή πραγματικά επιχειρεί να περιγράψει μια πορεία εξόδου.

Κι αυτό σε μια εποχή που η συζήτηση για δραχμή έχει πάλι πυκνώσει, είτε εσωτερικά (από την ατέρμονη παράταση της ύφεσης) είτε εξωτερικά, από το κύμα εθνικισμού, εσωστρέφειας αλλά και αμφισβήτησης που απειλεί να σαρώσει αρκετές χώρες της Ε.Ε.

Είναι το κράτος Μοχλός Ανάπτυξης;

Πρώτη μου απορία, το πώς, στην πρόταση τους, οι μελετητές του ΕΔΕκΟΠ στηρίζονται στο κράτος ως «ατμομηχανή» ανάπτυξης με «κόψιμο» χρήματος και αναδιάρθρωση δαπανών όπως δηλώνουν. Το ελληνικό κράτος δηλαδή που είναι διάσημο για την χαμηλή παραγωγικότητα, την γραφειοκρατία του, και ένα εξοντωτικό φάσμα αντιφατικής πολυνομίας.

Ο Μαριόλης δεν συμφωνεί στην γενική αυτή εικόνα, καθώς εξηγεί πως υπάρχουν κρατικοί τομείς που είναι παραγωγικοί αλλά και πως εντός των 16 κλάδων που η μελέτη του έχει αποκαλύψει ως κλειδιά ανάπτυξης, τέσσερις είναι σχεδόν αποκλειστικότητα του δημοσίου, στους οποίους και προβλέπεται πως θα γίνουν και σημαντικές προσλήψεις, κυρίως σε υγεία και παιδεία. Οπότε και πάλι υπεισέρχεται η αναγκαιότητα χρήσης του κρατικού μηχανισμού ως εργαλείου, το οποίο θα προσφέρει και την χρηματοδότηση, χωρίς βέβαια να αποκλείονται σχήματα συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα.

Η μεγάλη αντιπαράθεση με τους «ευρωπαϊστές» είναι βέβαια στην πρόβλεψη περί υποτίμησης, όπου επιμένουν πως αυτή θα εξαφανίσει την αξία του νέου νομίσματος και θα οδηγήσει σε τεράστιες ελλείψεις σε κρίσιμα εισαγόμενα προϊόντα.

Στην συζήτηση «παρεμβαίνει» ο Κ. Λαπαβίτσας με επιχειρήματα από το γνωστό τηλεοπτικό σποτ-απάντηση στις φημολογούμενες ελλείψεις σε τρόφιμα, καύσιμα και φάρμακα. 

(https://youtu.be/W0obkqyfOc4)

Έναν από τους βασικούς, δηλαδή, πυλώνες της κριτικής που δέχεται. Ο ίδιος πιστεύει πως στο θέμα αυτό έχουν ακουστεί οι περισσότερες υπερβολές, και μιλά έντονα για ιεράρχηση των εθνικών αναγκών μας σε αυτά τα κρίσιμα προϊόντα, εφόσον πάμε σε νέα δραχμή. Ιεράρχηση αλλά και στόχευση στην άμεση εισαγωγή των απαραίτητων φαρμάκων ώστε να μην υπάρχει έλλειψη, στην πορεία ιεράρχηση και στην χρήση των καυσίμων (κάτι που ήδη συμβαίνει όπως τονίζει λόγω κρίσης) και βέβαια στην κατανάλωση τροφίμων, με στόχευση σε εγχώρια προϊόντα. Μάλιστα επιμένει σε δύο σημεία: στην παρεξήγηση του όρου «ιεράρχηση» με εκείνη του «δελτίο σε τρόφιμα-καύσιμα-φάρμακα», όπως και στην απόλυτη ανάγκη για την κοινωνία να «βάλει πλάτη» σε ένα πρόγραμμα ριζικής οικονομικής αναδιάρθρωσης μέχρι αυτό να αποδώσει.

Εδώ τον συμπληρώνει ο Μαριόλης προσφέροντας μια σειρά από εκτιμήσεις με βάση τις μελέτες τους: Έτσι, 3 κλάδοι αναμένεται να εμφανίσουν αρχικά τις ισχυρότερες πληθωριστικές πιέσεις με τα πετρελαϊκά προϊόντα στο 22 έως 37%, τα αυτοκίνητα-οχήματα στο 13-22% και τις θαλάσσιες μεταφορές στο 14-23%. Ακόμη 4-6% σε τρόφιμα και ποτά, 11-19% σε χημικά προϊόντα, 5-8% σε υπηρεσίες καταλύματος και εστίασης και 10-17% σε υπηρεσίας υγείας και μέριμνας. Για να τονίσει όμως, πως αυτές οι αυξήσεις θα συνοδευτούν και από εντυπωσιακή «εκτόξευση» ανταγωνιστικότητας από 25 έως 40% σε υπηρεσίες και πρωτογενή τομέα, και 20-31% σε βιομηχανία, άρα σε γρήγορη βελτίωση της πληθωριστικής κρίσης και σε αναπτυξιακή εκτίναξη. Εκτιμήσεις που έχουν γίνει με βάση τη διατήρηση των σημερινών φορολογικών συντελεστών, τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών και χωρίς υποκατάσταση των εισαγωγών από εγχώρια προϊόντα, δηλαδή το δυσμενέστερο σενάριο.

Το χρονικό κενό όμως μεταξύ εφαρμογής της υποτίμησης και εμφάνισης των πρώτων στοιχείων βελτίωσης, ο Μαριόλης το εκτιμά –με βάση τη διεθνή εμπειρία- σε 6 με 12 μήνες. Ένα κρίσιμο διάστημα που το «κρατάμε» για τη συνέχεια της συζήτησης.

Επίσης, η πρόταση του ΕΔΕκΟΠ έχει έντονα στοιχεία κεντρικού σχεδιασμού και ενός εκτεταμένου ρυθμιστικού πλαισίου. Έτσι, προβλέπει διατήρηση των capital controls ώστε να μην χαθεί συνάλλαγμα αρχικά, αλλά και στη συνέχεια, στην φάση ανόδου της οικονομίας όπως αναμένεται, να μην υπάρχουν έντονες εισροές κεφαλαίων που να δημιουργούν τάσεις υπερτίμησης. Ουσιαστικά η πρόταση όπως περιγράφει ο Μαριόλης δημιουργεί ένα σχετικά κλειστό οικονομικό σύστημα, τουλάχιστον στην αρχή.

Η πιο έντονη λαϊκή φαντασίωση βέβαια για την επιστροφή στην δραχμή είναι η πλήρης διαγραφή των χρεών. Εδώ ο Μαριόλης εμφανίζεται απρόθυμος να συνταχθεί με τέτοια ονείρωξη. Θα υπάρξει λέει διαγραφή χρεών αλλά με κοινωνικά κριτήρια, ενώ θα πρέπει να εξεταστεί ποια δάνεια έχουν κάποια αναπτυξιακή προοπτική, οπότε πρέπει να ρυθμιστούν με κάποια αντίστοιχη ρήτρα ανάπτυξης, όπως και το ίδιο πρέπει να γίνει με το δημόσιο χρέος. Επίσης, από την όποια διαγραφή πρέπει να εξαιρεθούν οι στρατηγικά κακοπληρωτές.

Eurotrash

Αν στην καθημερινότητα μας έχουν ενταχθεί πλέον οι γνωστές «τροχονομικές» συζητήσεις για την τρόικα, (φεύγει, έρχεται, το ΔΝΤ κατεβαίνει, ξεκινά ή σταματά η διαπραγμάτευση), η προσέγγιση της δραχμής κατά Λαπαβίτσα και Μαριόλη ανοίγει ακόμη περισσότερο την κουβέντα. Έτσι μιλούν για στάση πληρωμών του χρέους και επαναδιαπραγμάτευση του. Μια επαναδιαπραγμάτευση όμως που ο Μαριόλης δεν φοβάται να πει πως θα συνοδεύεται και από παύση των κοινοτικών εισροών (οπότε αντίο σε ΕΣΠΑ, αγροτικές επιδοτήσεις, κ.λπ.).

Που μπορεί να φτάσει η σύγκρουση με την Ε.Ε.; Αν και όπως διατυπώνεται η πρόταση είναι επιθυμητή η παραμονή σε αυτή, δεν μπορεί να αποκλειστεί η έξοδος. Όπως εντοπίζει ο Μαριόλης «…η άποψη μου είναι ότι στην διαδικασία διαπραγμάτευσης βάζεις ορισμένα αιτήματα τα οποία μπορεί να σε οδηγήσουν και εκτός Ε.Ε. Για παράδειγμα τέτοιο αίτημα είναι να μην ενταχθούμε σε οποιοδήποτε μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών, ώστε να έχουμε ανεξαρτησία στη νομισματική πολιτική. Κάτι τέτοιο μπορεί να μας προτείνουν εκείνη την στιγμή».

Ακόμη και στο ζήτημα του δημόσιου χρέους, που σε μεγάλο ποσοστό είναι διακρατικό (και υπόκειται σε ξένο δίκαιο), η στάση πληρωμών θεωρείται δεδομένη μέχρι να βρεθεί μια νέα λύση αποπληρωμής του. Διαδικασία όμως που επίσης δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι ενδέχεται να προκαλέσει μια χρεοκοπία ως προς το εξωτερικό. Με την συζήτηση να καταλήγει και στον Σόιμπλε και το φημολογούμενο δικό του πλάνο περί επιστροφής της Ελλάδας στη δραχμή, κάτι που ο Μαριόλης αμφισβητεί καθώς «δεν έχει παρουσιαστεί ποτέ, εκτιμώ ότι δεν υπήρξε, και πιθανά διαχεόταν ως διαπραγματευτική πίεση». Το ίδιο απορριπτικός ήταν για ένα σενάριο «ευρώ του νότου», μιας και αυτό θα αφορά μια σειρά από χώρες και άρα δεν θα επιτρέπει την αυτοδύναμη διαχείριση του νομίσματος, ενώ πιθανά να έχει και μια κλειδωμένη ισοτιμία με το «σκληρό ευρώ» του βορρά.

Τέλος, στην επισήμανση πως πέρα από την διαπραγμάτευση, η εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος θα προσκρούσει και νομικά στο ευρωπαϊκό κεκτημένο το οποίο έχουμε ενσωματώσει στο δίκαιο μας, ο ίδιος απαντά πως θα χρειαστεί μια βηματική προσέγγιση που θα απαιτήσει και τις ανάλογες νομικές αλλαγές.
Ουδεν νεώτερο από το δυτικό μέτωπο

Η φράση «μετωπική κυβέρνηση» ακούστηκε αρκετά εντός της Αλκυονίδας, κάνοντας τους τοίχους να αναστενάξουν με νοσταλγία, καθώς στην αίθουσα έχουν παιχθεί όλα τα αριστουργήματα του σοσιαλιστικού σινεμά (ρεαλιστικής και προπαγανδιστικής σχολής). Πέρα από την ειρωνεία μου, η ομάδα του ΕΔΕκΟΠ δεν δείχνει να έχει αυταπάτες. Η πρόταση τους, λένε ανοιχτά, πως δεν είναι κάτι που μπορεί να «εφευρεθεί» ως πρόχειρη και άτακτη λύση εξόδου από την κρίση, ούτε να δρομολογηθεί μπροστά σε ένα νέο αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων με την τρόικα (η συνταγή δηλαδή που χρεώνεται σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ από τους αντιπάλους του, οι οποίοι του αναγνωρίζουν ταυτόχρονα μακιαβελικές ικανότητες και καρανίκιες καταβολές).

Τόσο ο Λαπαβίτσας όσο και ο Μαριόλης είναι σε αυτό το σημείο σαφέστατοι: Η πρόταση τους πρέπει να είναι το κεντρικό πρόγραμμα μιας νέας κυβέρνησης, η οποία θα νομιμοποιηθεί να υλοποιήσει το reset, καθώς θα έχει εκλεγεί για αυτό και θα το έχει εκθέσει αναλυτικά στην κοινωνία. Μια κυβέρνηση που θα αναδειχθεί εκλογικά συγκροτώντας ένα ευρύ μέτωπο στο κοινωνικό σώμα, μέτωπο που θα διατρέχει σημερινούς πολιτικούς σχηματισμούς.

Συνοπτικά η πρόταση του ΕΔΕκΟΠ λέει τα εξής:

• Τόνωση της ζήτησης σε 16 κλάδους της οικονομίας και μείωση της ζήτησης σε άλλους 19.

• Δημόσιες επενδύσεις ύψους 10 δις ευρώ σε βάθος διετίας στους 16 κλάδους που περιγράφονται (με το Δημόσιο να εμφανίζεται ως ο επενδυτής-χρηματοδότης καθώς εκτιμάται ότι ο ιδιωτικός τομέας δεν έχει αυτή τη στιγμή τη απαιτούμενη δυναμική)

• Εισαγωγή νέου νομίσματος σε αντιστοιχία ένα προς ένα με το ευρώ Υποτίμηση του νέου εθνικού νομίσματος κατά 30 έως 50% (κατ’ εκτίμηση)

• Κρατικοποίηση των τραπεζών και ρύθμιση κόκκινων δανείων με κοινωνικά κριτήρια

• Στάση πληρωμών δημοσίου χρέους και έναρξη διαπραγμάτευσης για την αποπληρωμή του, εφόσον προηγηθεί λογιστικός έλεγχος

• Διατήρηση των capital controls ώστε να αποφευχθεί η έξοδος κεφαλαίων στο εξωτερικό

• Αποκατάσταση των εργασιακών σχέσεων και της σχετικής νομοθεσίας.

Τι προβλέπει η ομάδα από αυτές τις κινήσεις με βάση τη μελέτη της;

• Αύξηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας κατά 23% με 37%
• Πληθωρισμό της τάξης του 6% με 10%, για το πρώτο έτος (4% με 6% για το δεύτερο)
• 420 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και αύξηση του ΑΕΠ κατά 6,4%
• Μείωση του δημοσίου ελλείμματος κατά 3,4 δις ευρώ
• Βελτίωση του ισοζυγίου εξαγωγών-εισαγωγών, όπου το έλλειμμα (2014) των 4,3 δισ. ευρώ μετατρέπεται σε πλεόνασμα της τάξης των 4,5 με 10,6 δισ. ευρώ

Στη συνέχεια η πρόταση εξειδικεύεται καθώς προτείνει ένα πιο μακροχρόνιο πρόγραμμα –ορίζοντα πενταετίας- όπου θα επιχειρηθεί ανάπτυξη της βιομηχανίας, ώστε να υποκατασταθούν οι εισαγωγές, ενώ θα διευρυνθεί η παραγωγική βάση της χώρας, η οποία σήμερα έχει ένα υπερτροφικό τομέα υπηρεσιών.

La La Land

Δύσκολο, με ρίσκο, με κινδύνους. Λέξεις που χρησιμοποίησαν όλοι οι ομιλητές στην Αλκυονίδα, λέξεις που δεν αρνήθηκε ο Μαριόλης στην κουβέντα μας. Οπότε, αν μη τι άλλο το ΕΔΕΚοΠ δεν μπορεί να κατηγορηθεί για ωραιοποίηση. Οι ίδιοι εστιάζουν βέβαια στο κρίσιμο βραχυχρόνιο διάστημα, μέχρι την εμφάνιση των σημαδιών ανάκαμψης, διάστημα το οποίο επέμεναν πως μπορεί να ξεπεραστεί με «προετοιμασία, συναίνεση και στήριξη από την κοινωνία». Μια απάντηση όμως που δεν είναι ικανοποιητική.

Δεν χρειάζεται να ανατρέξω σε κάποιο μακρινό παρελθόν, αρκεί να θυμηθώ το πρώτο εξάμηνο του 2015, όταν η ελληνική κοινωνία έδινε σε δημοσκοπήσεις εντυπωσιακά ποσοστά δημοφιλίας στη νεαρή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (στην βαρουφάκεια version της. Την ίδια ώρα βέβαια, που αποσύραμε δεκάδες δισεκατομμύρια από τις τράπεζες «για λόγους ασφαλείας», ουσιαστικά όμως από έλλειψη εμπιστοσύνης, δηλαδή τον πυλώνα της συντεταγμένης κοινωνικής λειτουργίας και της ομαλής οικονομικής δράσης.

Ο Μαριόλης βέβαια εντοπίζει εδώ την αδυναμία της πιο συστημικής πρότασης, δηλαδή της παραμονής στο ευρώ. Το ότι ήδη μεγάλο μέρος της κοινωνίας έχει συνθλιβεί («ένα εκατομμύριο ανέργους δεν είχαμε ποτέ» θα μου θυμίσει), πως η ίδια η πρόταση και η οικονομία είναι δυναμικά μεγέθη, πως τελικά πρέπει να δοκιμάσεις κάτι διαφορετικό, εφόσον όλα δείχνουν πως ζούμε ένα παρατεινόμενο αδιέξοδο.

Έχει δίκιο; Επιστρέφω στην σημερινή διαμάχη μεταξύ δραχμής και ευρώ. Διαμάχη που δεν γίνεται σε επιστημονικό πεδίο όπως θα ήταν το επιθυμητό, αλλά κυρίως σε καταστροφολογική απαρίθμηση και από τις δύο πλευρές. Καταστροφολογία όμως που αρκεί να καλλιεργήσει σε ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας τέτοια ανασφάλεια και ανάλογες συμπεριφορές, ώστε, ακόμη και να εκλεγεί κυβέρνηση που συντεταγμένα να πάει στη «νέα δραχμή», το ανάστατο πλήθος να υπονομεύσει και τελικά να τινάξει στον αέρα την όλη προσπάθεια. Χωρίς καν διάθεση ακτιβισμού, αλλά μόνο από φόβο, φόβο που θα παρασύρει το σύνολο της ήδη έντονα θυμικής κοινωνίας μας.

Ο Λαπαβίτσας στην ομιλία του έφερε το παράδειγμα της ωριμότητας των πρώτων εβδομάδων των capital controls, όπου ψύχραιμα και στωικά στηνόμαστε μπροστά στα ATM. Εδώ έχει δίκιο. Αλλά η κοινωνική ωριμότητα που έχει δοκιμαστεί εκατοντάδες φορές στην μνημονιακή επταετία, δεν μπορεί να αποτελέσει εχέγγυο για ένα ακόμη γύρο μεγάλης κρίσης, έστω και αν στο τέλος υπάρχει (σύμφωνα με το θεωρητικό μοντέλο) κάποια ελπίδα.

Ο Εξορκιστής

Υποτίμηση μέχρι 50%, μεγάλη πληθωριστική πίεση, παύση ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, πιθανή έξοδος από την Ε.Ε., πιθανή χρεοκοπία. Αν όλα αυτά αθροιστούν μήπως τελικά στην Αλκυονίδα παίχθηκε το ρέκβιεμ της πρότασης για δραχμή; Μήπως οι ομιλητές στην τεχνοκρατική τους ειλικρίνεια έδωσαν όλα τα πολεμοφόδια στην άλλη πλευρά για να πείσει (το ήδη καχύποπτο κοινό) πως η επιστροφή στην δραχμή είναι απίστευτα επικίνδυνη και πως πρέπει να την ξορκίσουμε πριν μας καταλάβει το δαιμόνιο;

Τα φώτα στην Αλκυονίδα σβήνουν, οι κουρτίνες ανοίγουν και ξεκινά η ταινία με τις περιπέτειες της TINA. Τα αρχικά δηλαδή του “There is no alternative”, της κομβικής φράσης της μέχρι σήμερα πορείας μας.

«Δεν υπάρχει άλλη επιλογή», αυτό ήταν το κεντρικό μοτό των 3 μνημονίων, των 4 κυβερνήσεων, των δεκάδων εφαρμοστικών νόμων, των χιλιάδων ωρών διαπραγματεύσεων. Μια ΤΙΝΑ που μας έχει οδηγήσει στην σημερινή κατάσταση, ενώ η αθλιότητα της καθημερινότητας μας, η αδυναμία να δουλέψει επιτέλους η μνημονιακή επίλυση ΤΙΝΑ, ερμηνεύεται στο ότι δεν την εφαρμόζουμε σωστά, ολοκληρωμένα, ότι αν και «μόνη επιλογή», εμείς επιμένουμε να την αποφεύγουμε.

ΤΙΝΑ η μνημονιακή λοιπόν, αλλά και ΤΙΝΑ η δραχμική. Καθώς η πρόταση του ΕΔΕκΟΠ προβάλλεται επίσης ως μια ΤΙΝΑ, μια «χωρίς εναλλακτική» επιλογή καθώς έχει αποτύχει το ευρώ, εμείς ως οικονομία, η πρόταση της τρόικας, οι κυβερνήσεις και η κοινωνία μας. Δύο ΤΙΝΕΣ που συναντώνται σε μια οθόνη με το κοινό να παρακολουθεί αποσβολωμένο, αδυνατώντας να συνεχίσει την πρώτη ή να τολμήσει την δεύτερη.

Οι ΤΙΝΕΣ έχουν αρκετά επιχειρήματα και θεωρητικό οπλοστάσιο, σε εκείνη του ΕΔΕκΟΠ θα ανιχνευθούν κεϋνσιανές και μαρξιστικές καταβολές, η σραφφαϊανή θεωρία η οποία έχει επηρεάσει το έργο του Μαριόλη, σε μια σύνθεση πολύμορφη και ίσως επιλεκτική. Από την άλλη πλευρά προτάσσονται κλασικές λύσεις, με φιλελεύθερη αιτιολόγηση αλλά και νεοφιλελεύθερη εφαρμογή, με πολλές διακυμάνσεις όμως και κεϋνσιανή δραματουργία (καθώς μεγάλο μέρος του δημόσιου χρέους μας, άρα και της χρηματοδότησης μας, έχει πλέον αναληφθεί από κράτη και θεσμούς).

Η σύγκρουση όμως δεν είναι μόνο οικονομικών θεωριών και μοντέλων. Καθώς περνώντας στον πραγματισμό της πολιτικής έχει μετασχηματιστεί σε στοίχημα εξουσίας, με τρομακτική έλλειψη πληροφορίας και ψυχραιμίας από κάθε πλευρά. Οι αναλύσεις του ΔΝΤ αστοχούν, οι προβλέψεις και οι πολλαπλασιαστές του αποδεικνύονται λάθος, τα διάφορα πακέτα μεταρρυθμίσεων υπόσχονται ανάπτυξη που δεν έρχεται ακόμη και όταν αυτές υλοποιηθούν. Από την άλλη, τα μοντέλα του ΕΔΕκΟΠ είναι καινοφανή και αδοκίμαστα, ενώ και οι δύο πλευρές εμφανίζουν πίστη σε κοινωνικούς και οικονομικούς αυτοματισμούς, όπου αφού γίνει «αυτό» θα ακολουθήσει «εκείνο», με την κοινωνία σε ένα παράδοξο ρόλο, εν μέρει παθητική και εν μέρει στρατευμένη.

Τι μπορώ να πιστώσω στους καθηγητές Κώστα Λαπαβίτσα, Θεόδωρο Μαριόλη και την ομάδα τους; Αρχικά ειλικρίνεια καθώς περιγράφουν ανοιχτά ένα πολύ δύσβατο δρόμο. Στη συνέχεια μια –όσο μπόρεσα να ανιχνεύσω- επιστημονική προσπάθεια δημιουργίας ενός μοντέλου μετάβασης με τη δραχμή ως εργαλείο και όχι ως αυτοσκοπό. Τρίτον τη διάθεση να πάρουν αποστάσεις από την πολιτική της απλοϊκής καταγγελιομανίας, κάτι που ίσως φέρει και τους ίδιους σε δύσκολη θέση, καθώς πρόταξαν την επιστημοσύνη τους και όχι την πολιτική τους άποψη. Τέλος, μια πρόταση η οποία ζητά την υλοποίηση της μέσω εκλογών και βάση αναλυτικό πρόγραμμα, κάτι δηλαδή πολύ μακριά από την απίθανη προχειρότητα ανάδειξης και στη συνέχεια την αποτυχία διαχείρισης της κρίσης από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Matrix

Τελικά τι μπορούμε να ελπίζουμε από μια συζήτηση για την δραχμή; Η εκτίμηση μου είναι πως μόνο η διεξαγωγή της, έστω σε ένα αρχικά απρόσιτο από τους πολλούς επιστημονικό επίπεδο είναι απαραίτητη. Μια τέτοια συζήτηση οφείλει να γίνει και σταδιακά να εκλαϊκευτεί (κάτι που η παρουσίαση της Αλκυονίδας δοκίμασε αλλά δεν πέτυχε). Καθώς η πιθανότητα για Grexit όχι μόνο συνεχίζει να υπάρχει αλλά και αυξάνει από τους ευρύτερους πολιτικούς κλυδωνισμούς στην Ε.Ε. Το ότι το Grexit φαντάζει τρομακτικό δεν αναιρεί την αναγκαιότητα προετοιμασίας για αυτό, έστω για λόγους ασφαλείας και πρόληψης, έστω ως άσκηση με σενάριο «φυσικής καταστροφής». Και μέχρι σήμερα ένας τέτοιος διάλογος δεν έχει γίνει, παρά μόνο μέσω μιας απαξιωτικής αρθρογραφίας και από τις δύο πλευρές, όπου σχεδόν πάντα θα υπάρχουν νύξεις για ελλειμματικό πατριωτισμό, ατολμία, πολιτική ιδεοληψία και συνωμοτική προδιάθεση. Μια κατάσταση δηλαδή overload μη χρήσιμης πληροφορίας, η οποία απωθεί τους πολίτες, ή τους πολώνει βαθαίνοντας το κενό μεταξύ τους. Μια πόλωση που δεν εξυπηρετεί κανέναν καθώς είτε παραμείνουμε στο ευρώ, είτε αναζητήσουμε τη δραχμή, η ευρεία κοινωνική συναίνεση είναι απαραίτητη. Εκεί συμφωνήσαμε με τον Θ. Μαριόλη: «Ζητάμε από τους πολίτες να πάρουν απόφαση για την τύχη τους», κάτι που προϋποθέτει συμπληρώνω εγώ (έχοντας την τελευταία λέξη του ματαιόδοξου αρθρογράφου), την αφύπνιση από το Matrix.

Πηγή και τα video στο link: https://slayme.top/grexit-a-la-grecque/