Σχόλιο G-M-R : Επισημάνσεις για την χρήση δημοψηφισμάτων, σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων-κατακτημένου νομικού πολιτισμού (βλέπετε το πολιτικάντικο/αντιδικαιικό κατά την γνώμη μας αίτημα δημοψηφίσματος, για την συμφωνία των Πρεσπών).

Υστερόγραφο: Το ΑΔΙΚΟ, ή ΠΡΟΣΒΟΛΗ του κατακτημένου νομικού πολιτισμού, αντιμετωπίζεται με ΑΝΥΠΟΧΩΡΗΤΑ και ΕΝΙΣΧΥΟΜΕΝΑ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΠΟΤΡΟΠΗ, νομικά ΜΕΣΑ (που ουδόλως αποκλείουν την χρήση δύναμης), από το αρχικό στάδιο μέχρι την ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ (βλέπετε ΕΔΩ σχετική εργασία του Συνταγματολόγου κου Νικολάου Μπιτζιλέκη). Όσον αφορά την Συμφωνία των Πρεσπών και τα Μνημόνια, αυτά τα μέσα ΟΡΙΖΟΝΤΑΙ από το άρθρο 120Σ παραγρ. 4 και όχι από δημοψήφισμα.

Γιώργος Γεραπετρίτης^(*) , 11 Νοε. 2018

Το Μουσείο Victoria and Albert του Λονδίνου φιλοξένησε πρόσφατα μια σπουδαία έκθεση με τίτλο Το μέλλον ξεκινά εδώ – 100 έργα που διαμορφώνουν τον κόσμο του αύριο. Ανάμεσα σε άλλα μείζονα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου, στα οποία η επιστήμη και η τεχνολογία καλούνται να δώσουν λύσεις, η έκθεση εστίαζε στο ερώτημα «Εξακολουθεί η Δημοκρατία να λειτουργεί;». Για την παρουσίαση του προβλήματος, επελέγησαν δύο τεκμήρια: ένα κατασκευασμένο προπαγανδιστικό φυλλάδιο με την επιγραφή του Βρετανικού Εθνικού Συστήματος Υγείας, που κυκλοφόρησε πριν το δημοψήφισμα για το Brexit, και ένα ψηφοδέλτιο του ελληνικού δημοψηφίσματος του 2015 για το οικονομικό πακέτο διάσωσης, με την επισήμανση ότι η ελληνική κυβέρνηση που το προκάλεσε και στήριξε το όχι, τελικά αγνόησε τη βούληση του εκλογικού σώματος. Στα δύο τεκμήρια εδράζονται όλα τα προβλήματα των σύγχρονων δημοψηφισμάτων.

   Πρώτον, δεν είναι όλα τα ζητήματα δεκτικά δημοψηφίσματος: θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν μπορεί να τίθενται στην κρίση της πλειοψηφίας διότι ακριβώς συνιστούν την άμυνα του ενός απέναντι στους πολλούς, όπως και θέματα υψηλής διπλωματίας δεν είναι δεκτικά μονοσήμαντης απάντησης. Σκεφθείτε απλά ένα δημοψήφισμα για την αποδοχή μεταναστών στη χώρα ή για τη διενέργεια πολέμου με γειτονική χώρα.

   Δεύτερον, είναι εξαιρετικά δύσκολο να διατυπωθεί με έναν ουδέτερο και ευκρινή τρόπο μια ερώτηση σε ένα σύνθετο ζήτημα, και μάλιστα με τρόπο ναι/όχι. Σκεφθείτε το ερώτημα του ελληνικού δημοψηφίσματος: παρέπεμπε σε άγνωστο και μη ευπρόσιτο πολυσέλιδο κείμενο, περιείχε ξενόγλωσση διατύπωση και δύσκολα πρόκυπτε η γνήσια διακύβευση του αποτελέσματός του.

   Τρίτον, για την επιτυχία ενός δημοψηφίσματος προϋποτίθεται πλήρης και ακριβής πληροφόρηση, ενόσω η ροή της (ψευδούς) είδησης είναι εξαιρετικά μεγάλη και είναι δύσκολη η αποκάθαρσή της.

   Τέταρτον, το δημοψήφισμα προϋποθέτει εκτενή χρόνο διαβούλευσης -αναλογιστείτε την απόφαση που κλήθηκε να λάβει ο ελληνικός λαός σε μια εβδομάδα- αλλά και ουσιαστικό διαβουλευτικό πνεύμα. Δηλαδή προϋποθέτει μια αντιλογία επιχειρημάτων βασισμένη στον ορθό λόγο και ετοιμότητα των ψηφοφόρων να αλλάξουν την άποψή τους.

Δυστυχώς η ιστορία της τελευταίας εικοσαετίας αποδεικνύει ότι δεν υπήρξε κανένα δημοψήφισμα το οποίο, ταυτοχρόνως, να ήταν προϊόν μιας γνήσιας και ανόθευτης έκφρασης των πολιτών, να εισακούστηκε από την πολιτική τάξη και να παρήγαγε ωφέλιμο αποτέλεσμα για την κοινωνία. Αντιθέτως, υπήρξε χειραγώγηση και αποπροσωποποίηση της ευθύνης. Η συμμετοχική δημοκρατία δεν είναι ασφαλώς πανάκεια. Αντιθέτως, απαιτείται ενίσχυση των θεσμών του αντιπροσωπευτικού πολιτεύματος και της γνήσιας διαβουλευτικής δημοκρατίας.

Aναδημοσίευση από την εφημερίδα Καθημερινή, 11/11/2018

^(*) Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Πηγή: constitutionalism.gr