Δευτέρα, 3 Οκτωβρίου 2016

του Δημ. Καζάκη

Την Τετάρτη που μας πέρασε ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, σε συνεδρίαση της Γερμανικής Βουλής κεκλεισμένων των θυρών, ανακοίνωσε ούτε λίγο, ούτε πολύ πώς τα ψωμιά του ευρώ είναι μετρημένα. Η καταρρέουσα ευρωζώνη έχει ανάγκη άμεσα από την συνδρομή των κρατών, δηλαδή των φορολογουμένων. Για μια ακόμη φορά.

Ήδη από τον περασμένο Ιούλιο οι επικεφαλείς του τραπεζικού καρτέλ στην ευρωζώνη απαιτούν μια νέα ισχυρή δόση ανακεφαλαιοποίησης. Οι Βρυξέλλες χρειάζονται επειγόντως ένα σχέδιο διάσωσης της τάξης των 150 δις ευρώ για να ξεκινήσει ένα μεγάλο πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών της, σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο της Deutsche Bank, Ντέιβιντ Folkerts-Landau (Welt am Sonntag, 10/7/2016).

Μιλάμε για 150 δις ευρώ! Πώς θα γίνει μια τέτοια ανακεφαλαιοποίηση; Προφανώς μ’ έναν συνδυασμό bail in και bail out. Δηλαδή μ’ έναν συνδυασμό κουρέματος των δανειακών υποχρεώσεων των τραπεζών (καταθέσεις και τραπεζικά ομόλογα), αλλά και χρηματοδότησης απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Στον απόηχο της ψηφοφορίας Brexit του Ηνωμένου Βασιλείου, το επίκεντρο της προσοχής έχει στραφεί στον τραπεζικό τομέα της Ιταλίας, ο οποίος έχει συσσωρεύσει 360 δις ευρώ σε επισφαλή δάνεια, το οποίο αυξάνεται διαρκώς.
Ένα πρώην μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, ο Lorenzo Bini Smaghi, ο οποίος τώρα είναι πρόεδρος της Societe Generale, έχει προειδοποιήσει ότι η τραπεζική κρίση στην Ιταλία θα μπορούσε εύκολα να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την ΕΕ.

«Η Ευρώπη είναι εξαιρετικά άρρωστη και πρέπει να ξεκινήσει την αντιμετώπιση των προβλημάτων της εξαιρετικά γρήγορα, ή αλλιώς μπορεί να συμβεί κάποιο ατύχημα. Δεν είμαι προφήτης της καταστροφής, αλλά ρεαλιστής», δήλωσε ο οικονομολόγος της Deutsche Bank στην Welt am Sonntag (10/7/2016).

Σύμφωνα με Folkerts-Landau, οι Βρυξέλλες θα πρέπει να ακολουθήσουν τα βήματα της Ουάσιγκτον, η οποία βοήθησε τις τράπεζες των ΗΠΑ με ένα πακέτο διάσωσης 475 δισεκατομμυρίων δολαρίων. «Στην Ευρώπη, η διάσωση δεν χρειάζεται να είναι τόσο μεγάλη. Ένα πρόγραμμα 150 δις ευρώ θα πρέπει να είναι αρκετό για να βοηθήσει τις ευρωπαϊκές τράπεζες να ανακεφαλαιοποιηθούν», είπε.

Η μείωση των τραπεζικών αποθεμάτων είναι μόνο το σύμπτωμα ενός πολύ μεγαλύτερου προβλήματος, το οποίο συνδέεται με χαμηλούς ρυθμούς ανόδου, υψηλό χρέος και επικίνδυνη διολίσθηση σε αποπληθωρισμό, πρόσθεσε Folkerts-Landau.

Ωστόσο, το πρόβλημα είναι πολύ πιο μεγάλο. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών, οι μετοχές της Deutsche Bank έχουν πέσει κατακόρυφα 48%. Μια άλλη μεγάλη ευρωπαϊκή τράπεζα, η Credit Suisse είναι κάτω από το 63% από τις 31 Ιουλίου του περασμένου έτους. Συνολικά, ο δείκτης Bloomberg Europe 500 Banks Index κατακόρυφη πτώση 33% το 2015, στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 7 ετών.

To πρόβλημα πια επικεντρώνεται περισσότερο στην μεγαλύτερη τράπεζα της Ευρώπης, αλλά και παγκόσμια, την Deutsche Bank. Στις 11 Μαΐου 2007 η τιμή της μετοχής της DB βρέθηκε στο υψηλότερο σημείο της. Τότε άξιζε 152,8 δολάρια το κομμάτι. Από τότε και παρά τις πολιτικές διάσωσης η τιμή της μετοχής της κατρακύλησε στα 12,6 δολάρια το κομμάτι στις 7 Ιουλίου 2016. Έχασε δηλαδή σχεδόν το 92% της αξίας της. Κι όλα αυτά παρά το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης που ακολουθεί από το 2015 η ΕΚΤ.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Deutsche Bank έχει χάσει ήδη μέσα στο Σεπτέμβριο περισσότερο από το μισό της αξίας της μετοχής από τον Ιανουάριο του 2016. Από μόνη της η τράπεζα συνιστά απειλή για τη σταθερότητα των άλλων τραπεζών σε ολόκληρη την ήπειρο. Ορισμένοι αναλυτές ήδη ανησυχούν ότι θα μπορούσε να προκαλέσει μια κρίση μεγαλύτερης κλίμακας, από την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008.

Μετά από ένα μαζικό ξεπούλημα μετοχών την Δευτέρα που πέρασε, η αξία της μετοχής έπεσε έως την 27η Σεπτεμβρίου κοντά στα 10,55 δολάρια το κομμάτι. Έτσι η συνολική αξία αγοράς των μετοχών της Deutsche Bank συρρικνώθηκε σε 14,5 δις ευρώ. Με όρους δολαρίου είναι μόνο 2 δισεκατομμύρια δολάρια περισσότερα από την ποινή 14 δις δολαρίων, που η τράπεζα αντιμετωπίζει από το Υπουργείο Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Πολιτειών για χειραγώγηση πωλήσεων τίτλων με υποθήκη λίγο πριν από την παγκόσμια κρίση του 2008.

Τα προβλήματα της Deutsche Bank έχουν εγείρει ερωτήματα σχετικά με την υγεία και των άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών δανειστών. Η τιμή της μετοχής της Royal Bank of Scotland έχει βυθίσει 13% και της Ιταλίας UniCredit είναι κάτω από 12% αυτό το μήνα. Ο δείκτης Bloomberg Europe 500 Τραπεζών και Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών είναι κάτω 4,2% για το μήνα Σεπτέμβριο. Αυτό είναι το χειρότερο αποτέλεσμα από τον Ιούνιο, όταν το δημοψήφισμα Brexit έπληξε σε μεγάλο βαθμό τις αγορές.

Τα προβλήματα της Deutsche Bank έχουν θέσει τη γερμανική κυβέρνηση σε πολύ δύσκολη θέση, καθώς θα πρέπει να αποφασίσει αν θα διασώσει την τράπεζα, της οποίας τα περιουσιακά στοιχεία αποτιμώνται σε περίπου 1.800 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή το ήμισυ του μεγέθους της γερμανικής οικονομίας. Η σφαλιάρα που έφαγε αυτή την εβδομάδα η μετοχή της DB, οφείλεται πρωτίστως στη δήλωση της Μέρκελ ότι η κυβέρνηση της Γερμανίας δεν συζητά καν το ενδεχόμενο της διάσωσης με κρατικά χρήματα.

Οι αγορές και οι κερδοσκόποι απάντησαν αρνητικά και οδήγησαν τη μετοχή της DB σε μαζικό ξεπούλημα. Πόσο θα αντέξει την πίεση των αγορών η DB, αλλά και η Γερμανική κυβέρνηση θα το δούμε σύντομα. Το σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι η νέα ανακεφαλαιοποίηση έρχεται. Και σ’ αυτήν θα χαθούν εκατοντάδες δις ευρώ σε καταθέσεις αποταμιευτών, σε ομόλογα και αμοιβαίους τίτλους που οι τράπεζες έχουν πουλήσει στους πελάτες τους, αλλά και χρήμα των φορολογουμένων.

Στις αρχές του 2015 ο Ντράγκι τα απέκλειε όλα αυτά, γιατί θα χρησιμοποιούσε το “μπαζούκα” – όπως είχε ονομαστεί – της ποσοτικής χαλάρωσης. Δηλαδή, θα δημιουργούσε χρήμα από το τίποτε προκειμένου να αγοράσει η ΕΚΤ κρατικά ομόλογα από τις τράπεζες, προκειμένου να ενισχύσει την κεφαλαιακή τους επάρκεια.

Σχεδόν δυο χρόνια μετά η ΕΚΤ έχει δαπανήσει έως τις 23 Σεπτεμβρίου 216,8 δις ευρώ σε τρία προγράμματα αγοράς καλυμμένων ομολογιών, 20,3 δις ευρώ σε πρόγραμμα αγοράς τίτλων που έχουν εκδοθεί έναντι περιουσιακών στοιχείων, 27,9 δις ευρώ σε πρόγραμμα αγοράς τίτλων του επιχειρηματικού τομέα, 105,7 δις ευρώ σε πρόγραμμα για τις αγορές τίτλων γενικά και 1.049,7 δις ευρώ για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων του δημοσίου.

Με άλλα λόγια η ΕΚΤ δημιούργησε νέο χρήμα συνολικής αξίας 1.420,4 δις ευρώ και το έριξε στις αγορές προκειμένου να στηρίξει τις ευρωπαϊκές τράπεζες και τις πολυεθνικές σαν την VW. Όλο αυτό το νέο χρήμα οδήγησε σε μια αναιμική οικονομική άνοδο της τάξης περίπου των 300 δις ευρώ στο επίπεδο του ΑΕΠ. Δηλαδή, για 10 περίπου ευρώ οικονομικής ανόδου στην ευρωζώνη, η ΕΚΤ χρειάστηκε να δημιουργήσει πάνω από 47 νέα ευρώ. Πώς να μην είναι πανικόβλητος ο Ντράγκι;