Η Έσχατη Επική Καταστροφή Δυστυχώς, η Πρώτη Ελπίδα

του Σπύρου Στάλια,  οικονομολόγου Ph.D 

Νέα Υόρκη 27-5-2016

Με την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου από τους 153 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, “πρώτη φορά αριστερά”, σε μια επίδειξη θρασυτάτης νεοφιλελεύθερης συμπροφοράς, οι πολίτες βρίσκονται υπό κατοχή, η περιουσία του Κράτους υποθηκευμένη, οι πλουτοπαραγωγικοί πόροι της Χώρας προς πώληση, μαζί με τα υπάρχοντα των κατοίκων της.

Απ’ ότι φαίνεται, αυτό δεν ενοχλεί τους πιο πολλούς Έλληνες, αφού θεωρούν ότι με το ευρώ στη ζωή τους, το χειρότερο θα είναι σαφώς καλύτερο απ’ ότι με το Εθνικό Νόμισμα. Άρα το κακό γίνεται στο τέλος καλό.

Είναι θέση άγνοιας και φόβου που οδηγεί στην δουλικότητα που προκαλεί και αηδία και αγανάκτηση.

Θα ήθελα να διαβεβαιώσω όμως τους Συνέλληνες ότι τα πράγματα δεν μπορούν να φανταστούν πόσο θλιβερά θα γίνουν και σε τι βαρβαρότητα θα σπρώξουν τον Ελληνικό Λαό. Πηγαίνουμε σε επική ύφεση με πολύ ταχύ ρυθμό, σε τραγωδία που η κάθαρση ίσως περάσει και από αίμα.

Με την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου επιδιώκεται οι δαπάνες του Δημοσίου Τομέα (G), πλην των τόκων σε αυτή την φάση, μετά την οποιαδήποτε αποξήλωση και διάλυση του, να είναι μικρότερες από τους καθαρούς φόρους (Τ), φόρους μετά τις επιστροφές, λόγω αναδιανομής του εισοδήματος και άλλων κοινωνικών παροχών.

Δηλαδή επιδιώκεται να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 0,5% του ΑΕΠ το 2016, 1,75% το 2017 και 3,5% το 2018. Η Ελλάδα θα πρέπει στη συνέχεια να διατηρήσει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ επί μια δεκαετία, το οποίο θα μειωθεί σταδιακά στο 1,5% το 2040.

Με τον τρόπο αυτό υποτίθεται ότι η Χώρα δεν θα έχει άλλη ανάγκη να δανείζεται για να καλύπτει το κόστος λειτουργίας του Κράτους της στο μέλλον, χωρίς αυτό να είναι ξεκάθαρο, αλλά θα είναι και σε θέση μελλοντικά με τα πλεονάσματα, να μπορεί να καλύπτει τους τόκους που γεννήθηκαν από την έως σήμερα σπάταλη λειτουργία του.

Ισχύει αυτός ο συλλογισμός;

Το Εθνικό Εισόδημα ή η Ενεργός Ζήτηση από την πλευρά των πηγών του και της χρήσης του έχει ως εξής:

Πηγή ΑΕΠ: C+I+G+Nx

Χρήση ΑΕΠ: C+S+T

και άρα C+I+G+Nx=C+S+T, που είναι μια ταυτότητα.

Όπου C η κατανάλωση, Ι οι επενδύσεις, G οι δαπάνες του Κράτους, Νx το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, S οι αποταμιεύσεις και Τ οι καθαροί φόροι.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, το μνημόνιο εισηγείται ένα δεδομένο ύψος δαπανών G, που καθορίζει το υπόλοιπο της ενεργού ζήτησης, κατανάλωση, επενδύσεις, και ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών, με προσαρμογή των φόρων T.

Δηλαδή, αν η Κυβέρνηση αυξήσει τους φόρους Τ, αλλά δεν αυξήσει και τις δαπάνες G κατά ένα ισοδύναμο πόσο, τότε κατ’ ανάγκη το αριστερό μέρος της παραπάνω ισότητας θα μειωθεί, δηλαδή ή θα μειωθεί η κατανάλωση, ή θα μειωθούν οι επενδύσεις ή το ισοζύγιο πληρωμών ή κάποιος συνδυασμός και των τριών αυτών μεταβλητών. Άρα θα μειωθεί το Εθνικό Εισόδημα/Ενεργός Ζήτηση και θα αυξηθεί η ανεργία.

Αν η Κυβέρνηση πάλι μειώσει τους φόρους και δεν μειώσει τις δαπάνες της κατά ένα ισοδύναμο ποσό, τότε κατ’ ανάγκη για να διατηρηθεί η παραπάνω ισότητα θα πρέπει C, I, Nx να αυξηθούν ή κάποιος συνδυασμός και των τριών.

Η Κυβέρνηση μπορεί να αυξήσει το ύψος της Ενεργού Ζήτησης αυξάνοντας τις δαπάνες της ή μειώνοντας τους φόρους ή και τα δυο.

Συμπέρασμα, αύξηση των φόρων και μειώσει των δαπανών οδηγεί στην μείωση του Εθνικού Εισοδήματος και σε αύξηση της ανεργίας.

Ακριβώς όμως αυτή η πολιτική εφαρμόστηκε στην Ελλάδα. Οι καθαροί φόροι από 10% του ΑΕΠ το 2009 πήγαν στο 13% το 2015, παράλληλα οι κρατικές δαπάνες από 23,2% του ΑΕΠ το 2009 μειώθηκα στο 20% το 2015, και μαζί με την σκληρή περικοπή μισθών και συντάξεων, η ανεργία έφρασε επισήμως στο 26% και το Εθνικό Εισόδημα μειώθηκε κατά 63 δισεκατομμύρια ευρώ από το 2009 έως το 2015.

Αλλά αν αυτή η πολιτική έχει αυτά τα άσχημα αποτελέσματα γιατί υπερψηφίστηκε στη Βουλή; Γιατί έγινε αποδεκτή, από όλα τα κόμματα της Βουλής, η συνέχιση των μνημονίων και η υποθήκευση της Ελλάδος;

Για να γίνει αυτό κατανοητό θα πρέπει να δούμε τα δόγματα της πίστης των νεοφιλελευθέρων. Σε τι δόγμα πίστης στηρίχτηκε η οικοδόμηση του ευρώ και η απορρέουσα εξ αυτού πολιτική.

Αυτό που ενώνει τα Κράτη της Ευρωζώνης, με φιλοδοξία να ενώσει όλα τα Κράτη της Ευρώπης, δεν είναι κάτι που προκύπτει από τον ανθρωπιστικό πολιτισμό της Ευρώπης. Αντίθετα έχει να κάνει με την μηχανιστική αντίληψη ότι το παραγόμενο προϊόν είναι αποτέλεσμα ενός μοναδικού συνδυασμού εργασίας και κεφαλαίου, ο οποίος συνδυασμός, εγγυάται ότι η προσφορά θα είναι ίση πάντα με την ζήτηση. Δηλαδή, στην επί μέρους παραγωγή και στο σύνολο της δεν θα υπάρχει ανισορροπία. Ότι παράγεται καταναλώνεται.

Αυτό μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η απασχόληση είναι συνάρτηση της παραγωγικής ικανότητας της οικονομίας, δηλαδή ανεργία δεν υπάρχει ή αν υπάρξει είναι επιλογή των εργαζομένων, χωρίς αυτό όμως να σημαίνει και πλήρη απασχόληση.

Ακόμα το Εθνικό Εισόδημα κατανέμεται αυτομάτως με τον πλέον άριστο τρόπο μεταξύ κερδών και μισθών. Αν η αγορά δεν εκκαθαρίζεται, η προσφορά δεν συμπίπτει με την ζήτηση, αυτό σημαίνει ότι μισθοί και τιμές δεν είναι εύκαμπτες, λόγω παρέμβασης του Κράτους που στρεβλώνει τον ανταγωνισμό.

Η αποκατάσταση της ευκαμψίας των τιμών, με την απόσυρση του Κράτους από την αγορά, την επαναφέρει σε ισορροπία. Οι άριστες τιμές, το μέγεθος της παραγωγής και το ύψος της απασχόλησης για τις επιχειρήσεις καθορίζονται από την συνολική προσφορά και ζήτηση.

Δεδομένου ότι η παραγωγή γίνεται από παραγωγούς για την απόκτηση προϊόντων άλλων παραγωγών και η εκκαθάριση των αγορών συνταιριάζει προσφορά και ζήτηση, δεν υπάρχει εδώ περιθώριο για τράπεζες, για πιστώσεις, για δανεισμό.

Φυσικά το χρήμα είναι αναγκαίο για να διευκολύνει την ανταλλαγή των προϊόντων, αλλά είναι μια αξία στην οποία δεν αντιστοιχεί υποχρέωση. Το χρήμα είναι μέσο μέτρησης των τιμών και τυχόν αύξησή του προκαλεί πληθωρισμό και μόνον πληθωρισμό. Δεν έχει σχέση με την παραγωγή και την απασχόληση.

Η νεοφιλελεύθερη μακροοικονομική θεωρία, που στηρίζεται η ευρωζώνη, είναι ένα επαγωγικό σύστημα το οποίο δεν χρειάζεται προσφυγή σε γεγονότα (αν και μπορεί να ‘βαθμονομηθεί’ με αριθμούς) και οδηγείται αφ’ εαυτού σε αναλυτικές λύσεις. Είναι αιώνιο σύστημα, εκ Θεού, απ’ την Φύση, που στηρίζεται στους ευκάμπτους μισθούς, προς τα κάτω πάντα, και στις ευέλικτες τιμές.

Δεδομένων αυτών, με το ξέσπασμα της χρηματοοικονομικής κρίσης το 2008, η ελληνική οικονομία, όπως και οι χώρες του νότου της Ευρώπης, βρέθηκαν υπερχρεωμένες, που σήμαινε για τους νεοφιλελεύθερους ότι η ελληνική οικονομία εκινείτο εκτός του παραπάνω υποδείγματος της ευρωζώνης.

Κατά συνέπεια, θα έπρεπε να εφαρμοστεί στην Ελλάδα ένα πρόγραμμα, έτσι ώστε η παραγωγή να είναι σύμφωνη με την παραγωγική της ικανότητα, ασχέτως θυσιών, ασχέτως της ανεργίας που θα εδημιουργείτο και αδιαφόρως του κατά πόσο το ΑΕΠ θα εμειώνετο. Αυτό ονομάζεται πρόγραμμα λιτότητας.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω πρωταρχικός και τελικός στόχος, για την αποκατάσταση της φυσικής τάξης στην οικονομία, είναι η ισότητα δημοσίων δαπανών, συμπεριλαμβανόμενων και των τόκων, με τα καθαρά δημόσια έσοδα, δηλαδή (G-T)=0. Και μετά τι;

Ας παρακολουθήσουμε την σκέψη των νεοφιλελευθέρων τι γίνεται μετά στην οικονομία, με ιδεολογική ουδετερότητα, μέσα από την παράσταση C+I+G+Nx=C+S+T, που για όλους ισχύει.

Η παραπάνω εξίσωση μπορεί να γραφτεί ως εξής: (T-G) + (S-I) + (M-X) =0, και από δω να δούμε τον στόχο του προγράμματος;

α) Ο δημόσιος τομέας να έχει πλεόνασμα δηλαδή οι φόροι (Τ) να είναι μεγαλύτεροι από τις δαπάνες (G), δηλαδή Τ>G ή τουλάχιστον οι δαπάνες να είναι ίσες με τους φόρους, δηλαδή G=T, για να μην έχουμε σπάταλο κράτος.

β) Ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας να έχει πλεόνασμα, οι εξαγωγές να είναι μεγαλύτερες από τις εισαγωγές, δηλαδή Χ>Μ, για να βρίσκουμε ευρώ και

γ) οι δαπάνες του ιδιωτικού τομέα να είναι μεγαλύτερες από τις εισπράξεις του I>S για να έχουμε ανάπτυξη.

Αυτό σημαίνει, ότι αν G-T=0 τότε (Μ-Χ)+(S-I)=0, δηλαδή κάθε χρόνο θα πρέπει να αυξάνονται οι επενδύσεις και οι εξαγωγές ώστε να αυξάνεται το Εθνικό Εισόδημα και να μειώνετε η ανεργία. Με άλλα λόγια το έλλειμμα του ιδιωτικού τομέα να είναι το πλεόνασμα του εξωτερικού τομέα.

Αλλά αυτό εξαρτάται από τις αποταμιεύσεις του ιδιωτικού τομέα, S=I+(X-M), που προκύπτει από την προηγούμενη εξίσωση, (Μ-Χ)+(S-I)=0, που μας λέει ότι για κάθε αύξηση των επενδύσεων θα έχουμε περίσσευμα στον εξωτερικό τομέα και ένα επιθυμητό S. Οι επιθυμητές αποταμιεύσεις δηλαδή χρηματοδοτούνται από το έλλειμμα του ιδιωτικού τομέα (επενδύσεις) και από τις καθαρές πωλήσεις στο εξωτερικό.

Αλλά η αντίληψη, ή η πιστή, ότι οι δαπάνες για επενδύσεις πάντα δημιουργούν τις επιθυμητές αποταμιεύσεις (τελικές παρακρατημένες αμοιβές του ιδιωτικού τομέα από τον ίδιο), δεν ισχύει, αφού ποτέ δεν έχει αποδειχθεί, θεωρητικά, πρακτικά και ιστορικά, ότι υπάρχει ένας αυτόματος μηχανισμός, που να προσαρμόζει εξαγωγές και επενδύσεις σε ένα επίπεδο που να είναι ικανοποιημένος ο ιδιωτικός τομέας, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Αντίθετα η θέση S=I+(X-M) είναι λίαν επικίνδυνη, μη στηρίξιμη, μη διατηρήσιμη, γιατί προϋποθέτει διαρκή δανεισμό του ιδιωτικού τομέα. Αν λοιπόν ο ιδιωτικός τομέας επιθυμήσει μεγαλύτερη αποταμίευση S* από την S, τότε θα μειωθεί η κατανάλωση, και με κρατικές δαπάνεςG σταθερές, θα μειωθεί το Εθνικό Εισόδημα και θα αυξηθεί η ανεργία. Άρα καθ’ οιονδήποτε τρόπο αυτή η πολιτική που εκφράζει η εξίσωση S=I+(X-M) δεν οδηγεί στην ανάπτυξη αλλά στη βαθειά ύφεση.

Αλλά που ακριβώς πάσχει η λογική των νεοφιλελευθέρων της ευρωζώνης;

Ας υποθέσουμε ότι μια χώρα εκδίδει το δικό της νόμισμα. Τότε οι δαπάνες του Κράτους (G) θα ισούνται με τους φόρους (Τ), συν την έκδοση νέου χρήματος (Ν), συν τα έσοδα από πώληση ομόλογων των δημοσίου Δ (δημόσιος δανεισμός), δηλαδή G=Τ+Ν+Δ.

Αλλά πως διαβάζεται αυτή η τελευταία εξίσωση; Ο κοινός τρόπος που διαβάζεται αυτή η εξίσωση παγκοσμίως είναι από τα δεξιά προς τα αριστερά.

Οι δαπάνες του κράτους χρηματοδοτούνται από τους φόρους που επιβάλλονται στον ιδιωτικό τομέα, από τον δανεισμό του κράτους από τον ιδιωτικό τομέα και από την έκδοση νέου χρήματος.

Φυσικά αυτός ο φυσικός τρόπος ανάγνωσης της εξίσωσης είναι λανθασμένος. Είναι λανθασμένος γιατί ξεχνά ότι η Χώρα εκδίδει το δικό της νόμισμα.

Αν εκδίδει το δικό της νόμισμα, κάνεις δεν την εμποδίζει να δαπανήσει όσο θέλει. Με άλλα λόγια δεν έχει ανάγκη να φορολογήσει και να δανειστεί για να βρει κεφάλαια.

Κατά συνέπεια η εξίσωση πρέπει να διαβαστεί από αριστερά προς τα δεξιά, δηλαδή οι δαπάνες του δημοσίου χρηματοδοτούν:

α) την ικανότητα του ιδιωτικού τομέα να φορολογείται, δηλαδή να διατηρεί την αξία του νομίσματος σταθερή, να αναδιανέμει το Εθνικό Εισόδημα, να επιλέγει κλάδους που θέλει να αναπτύξει ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας, να στρέφει την κατανάλωση σε υγιή προϊόντα και υπηρεσίες

β) να κερδίζει τόκους, αγοράζοντας ομόλογα του δημοσίου, που εκδίδονται και αποσύρονται έτσι ώστε τα επιτόκια να είναι χαμηλά για να κάνουν τις επενδύσεις εφικτές, και

γ) να δημιουργεί λογαριασμούς χρήματος στις τράπεζες, από τις δαπάνες του κράτους από αγορά προϊόντων και υπηρεσιών από τον ιδιωτικό τομέα.

Με άλλα λόγια το Κράτος χρηματοδοτεί την ενεργό ζήτηση, και συνεπώς οι δαπάνες τους Κράτους είναι αυτές που πρωταρχικά συμβάλουν στην αύξηση του εθνικού εισοδήματος και στη μείωση της ανεργίας.

Αν τα παραπάνω είναι σαφή και ξεκάθαρα, ας πάμε να δούμε πάλι την εξίσωση S=I+(X-M) που -όπως είπαμε- δεν συνιστά έναν αυτόματο μηχανισμό που να προσαρμόζει εξαγωγές και ενδύσεις σε ένα επίπεδο που να είναι ικανοποιημένος ο ιδιωτικός τομέας.

Αν στην παραπάνω εξίσωση προσθέσουμε και τις δαπάνες του κράτους, που λόγω ευρώ τις αφαιρέσαμε, τότε η εξίσωση γράφεται:

S=I+G+(X-M)-T και επειδή G=Τ+Ν+Δ και τότε S=I+N+Δ+(Χ-Μ).

Τι σημαίνει αυτό;

Αν S*>I+(X-M) τότε ή το Ν ή το Δ ή και τα δυο θα αυξηθούν έτσι ώστε S=S*. Δηλαδή το Κράτος θα εκδώσει νέα ομόλογα ή θα τυπώσει νέο χρήμα ή θα κάνει και τα δυο, έτσι ώστε η ενεργός ζήτηση να μην υστερήσει σε σχέση με τον στόχο αύξησης της του Εθνικού Εισοδήματος και μείωσης της ανεργίας.

Αν S*< I+(X-M) τότε Ν και Δ θα μειωθούν έτσι ώστε S=S*. Με άλλα λόγια το Κράτος θα αποσύρει ομόλογα ή θα αποσύρει χρήμα από την αγορά έτσι ώστε να μην υπάρχουν πληθωριστικές πιέσεις στην οικονομία.

Συμπέρασμα, εξίσωση S=I+N+Δ+(Χ-Μ) εμπεριέχει ένα αυτόματο μηχανισμό που εγγυάται την ανάπτυξη και στην περίπτωση της πλήρους απασχόλησης, την σταθερότητα, αντίθετα με την εξίσωση S=I+(X-M) εγγυάται την καταστροφή και υποδούλωση της Χώρας, άλλωστε το ζούμε 7 χρόνια τώρα, γιατί αποστερεί το Κράτος από την πρωταρχική του υποχρέωση να διατηρεί την ενεργό ζήτηση ζωντανή.

Άλλωστε αυτή την εξίσωση ως πολιτική την είδαμε την εποχή της αποικιοκρατίας και την εποχή του μεσοπόλεμου, που όταν εφαρμόστηκε στην Ευρώπη, ναι μεν εξασφάλισε ένα αντιπληθωριστικό κόσμο αλλά με κατεύθυνση στη φτώχεια, στο φασισμό, στην διαίρεση και στον πόλεμο.

Αυτή είναι η πρωταρχική αίτια που η Χώρα πρέπει να αποσυρθεί από την ευρωζώνη. Να σώσει τις ανθρωπιστικές της αξίες και μετά με το Εθνικό Νόμισμα να προχωρήσει στην ανάπτυξη.

Αν πιστεύουν σε αυτή την πολιτική ΔΝΤ, ΕΚΤ και ΕΕ γιατί υποθηκεύουν και πωλούν την Χώρα; Σε κάθε περίπτωση προστατεύουν το ευρώ, τους τραπεζίτες, την γραφειοκρατία της ΕΕ, του ΔΝΤ και της ΕΚΤ που δεν λογοδοτεί πουθενά και τα τσιράκια τους πολιτικούς σε κάθε κράτος. Εικάζω ότι είναι πολλά τα λεφτά που παίζονται.

Οίκοθεν νοείται ότι μετά από 7 χρόνια μνημονίων και με την ψήφιση του τελευταίου από την ‘πρώτη φορά αριστερά’ ο Ελληνικός Λαός υποχρεούται παντοιοτρόπως να ανατρέψει το παρόν κατεστημένο της Χώρας και να το τιμωρήσει και να αναλάβει στα χέρια του την τύχη του. Πιο απλά δεν γίνεται.

spyridonstalias@hotmai.com