του Ανδρέα Γ. Δημητρόπουλου

Ομ. Καθηγητής Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

Το Θέμα

1. Η πραγματικότητα που μας περιβάλλει, η φύση των πραγμάτων, έχει τρεις βασικές διαστάσεις κοινωνική, πολιτική και οικονομική. Κατά συνέπεια και ο άνθρωπος δρα ως κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό όν. Κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή αποτελούν αναγνωριζόμενες από το Σύνταγμα (άρθρ.5) μερικότερες περιοχές της ευρύτερης κοινωνικο-κρατικής συνύπαρξης.

Οι σχέσεις κοινωνίας, οικονομίας και πολιτικής, ρυθμίζονται συνταγματικά. Δεν βρίσκονται μεταξύ τους στο ίδιο επίπεδο, αλλά τελούν σε ιεραρχική σχέση. Σύμφωνα με θεμελιώδη απόφαση του συντακτικού νομοθέτη (άρθρ. 2 παρ.1 και 106 παρ.2) στην κορυφή του «συνταγματικού τριγώνου», που απαρτίζουν τα αναπόσπαστα αυτά στοιχεία, βρίσκεται η Κοινωνία, ο κοινωνικός άνθρωπος. Η ανθρώπινη αξία αποτελεί την ανώτατη συνταγματικά αξία και το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας, την καταστατική αρχή της έννομης τάξης.  Πολιτική και Οικονομία αποτελούν μέσα, που πρέπει να βρίσκονται στη διάθεση του ανθρώπου. Η Κοινωνία πρέπει κατά το Σύνταγμα να υπερέχει και να την υπηρετούν η Οικονομία και η Πολιτική. Αυτή είναι η κατά τη βούληση του συντακτικού νομοθέτη ορθή θέση της «συνταγματικής πυξίδας», που συναποτελούν κοινωνία, πολιτική και οικονομία, ώστε να επιτυγχάνεται ευνομία και ευημερία. Η λειτουργία της οικονομίας και της πολιτικής αποκτούν ουσιαστική σημασία και χρησιμότητα, όταν υπηρετούν την κοινωνία και δεν επιτρέπεται να λειτουργούν σε βάρος της.  Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις στην κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα, στις οποίες -αντίθετα προς τη συνταγματική επιταγή- οικονομία και πολιτική έχουν υποτάξει και εκμεταλλεύονται την κοινωνία. Οι περιπτώσεις αυτές αποτελούν συνταγματικά «αποκλίσεις», παθολογικές καταστάσεις, όχι μόνον δικαιϊκού, αλλά και ιστορικού / πραγματικού χαρακτήρα, καθόσον η ανισορροπία αυτή προκαλεί κρίσεις και αναταραχές. Στη συγκεκριμένη περίπτωση απαραίτητη είναι η εξασφάλιση – το συντομότερο δυνατό – της υπεροχής της κοινωνίας πάνω στην πολιτική και την οικονομία, ώστε να επανέλθει η «συνταγματική πυξίδα» και να αποκατασταθεί η συνταγματικά και ιστορικά ορθή  ισορροπία των τριών στοιχείων και η ομαλότητα που αυτή εξασφαλίζει.

2. Οι σχέσεις Κράτους – Κοινωνίας, με τις οποίες ιδιαίτερα ασχολήθηκε η επιστήμη

διαβάστε την συνέχεια εδώ.