Σπ. Λαβδιώτης, 21 Σεπ. 2018

    Η κυβέρνηση Παπαδήμου ανέλαβε τα ηνία της χώρας σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι της μεταπολεμικής της ιστορίας. Ο πρωθυπουργός θεωρήθηκε το ιδανικό πρόσωπο να διαχειριστεί τις αποφάσεις της Συμφωνίας της Συνόδου της 26ης Οκτωβρίου 2011. Η πλειοψηφία του κόσμου έτρεφε μεγάλες ελπίδες ότι με τους χειρισμούς του θα επιτύχαινε να την απομακρύνει από το χείλος του γκρεμού. Ωστόσο, δεν γνώριζε επακριβώς, αν όχι καθόλου, ότι η υλοποίηση των όρων της Συμφωνίας θα επέφερε πολλά χρόνια δυστυχίας.

    Σκοπός της Συνόδου Κορυφής της 26ης Οκτωβρίου, ήταν η συμφωνία για μια συνολική δέσμη μέτρων προκειμένου να αντιμετωπιστεί η χρηματοπιστωτική κρίση στη ζώνη του ευρώ. Ένα απ’ αυτά – όπως αναφέρθηκε στο Μέρος 19ο – αφορούσε το κούρεμα 50% της ονομαστικής αξίας του ελληνικού χρέους που είχαν στην κατοχή τους ιδιώτες επενδυτές και η διαμόρφωση του δανείου των € 130 δις που θα υπέγραφε η Ελλάδα. Τα κράτη-μέλη θα συμμετείχαν με € 30 δις – κεφάλαια που δεν εκταμιεύτηκαν από το ναυάγιο του Α’ Μνημονίου των € 110 δις – ενώ η χρηματοδότηση των € 100 δις θα γίνονταν από την ΕΕ και το ΔΝΤ. Το συνολικό πακέτο της «διάσωσης» των € 130 δις, θα συνοδεύονταν από ένα πολυετές πρόγραμμα προσαρμογής, με ενισχυμένους μηχανισμούς παρακολούθησης από την τρόικα για την εφαρμογή των αποκληθέντων, «μεταρρυθμίσεων». ^[1]

    Επιπρόσθετα, εγκρίθηκε η εκταμίευση της 6ης δόσης του μηχανισμού στήριξης της Ελλάδος ύψους € 8 δις και κοινοποιήθηκε ότι « η ιδιοκτησία του προγράμματος είναι Ελληνική και η υλοποίησή του αποτελεί ευθύνη των Ελληνικών Αρχών»! Με άλλα λόγια, οι ευρωπαίοι «αλληλέγγυοι» εταίροι μας «ένιψαν τας χείρας τους», χωρίς αιδώ, για τα δρακόντεια μέτρα που επέβαλαν στην ανήμπορη να αντιδράσει ελληνική κοινωνία.

    Τα μέτρα έφεραν την επωνυμία «πρόγραμμα προσαρμογής», ενώ στην ουσία ήταν ένα δυσβάστακτο πρόγραμμα «υποτίμησης εισοδημάτων», το οποίο περιελάμβανε περικοπές των μισθών, συντάξεων, απολύσεις στον δημόσιο τομέα και αυξήσεις φόρων. Το πρόγραμμα συνίστατο από πρωτοφανή σε αγριότητα μέτρα λιτότητας για μια οργανωμένη κοινωνία και οδηγούσαν σε βαθιά ύφεση, διότι δεν εμπεριείχαν κανέναν αναπτυξιακό σχεδιασμό. Ως εκ τούτου, έπρεπε να είναι ελληνικής ιδιοκτησίας, διότι ο νέος πρωθυπουργός μας πίστευε ότι τα μέτρα είναι αναγκαία, διορθωτικού χαρακτήρα, και όχι κοινωνικώς άδικα που οδηγούν στη δραματική αύξηση της ανεργίας, άνω του 20%.

    Όμως, η οικονομική πολιτική της δημοσιονομικής εξυγίανσης και της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας μέσω των άκριτων μέτρων λιτότητας, που πίστευε ο κ. Παπαδήμος ότι θα αποδώσουν και θα ανταμείψουν τις θυσίες των ελλήνων ήταν ένα όνειρο απατηλό. Κι αυτό, διότι η Συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου καθόρισε ότι η χρηματοδότηση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών θα γίνεται από τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, εάν οι τράπεζες δεν βρουν ιδιωτικές πηγές άντλησης κεφαλαίων.^[2] Επιπλέον, όρισε ότι οι κρατικές εγγυήσεις χρέους (debt guaranties) είναι απαραίτητες για την πρόσβαση των τραπεζών σε δανεισμό από τις χρηματαγορές ή την ΕΚΤ και εθνικές κεντρικές τράπεζες.

    Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η απόφαση της 26ης Οκτωβρίου κοινωνικοποιεί τις ζημιές των ιδιωτικών τραπεζών και τις μεταβιβάζει αθέμιτα στους προϋπολογισμούς των κρατών. Οι αυτουργοί του οικονομικού εγκλήματος – ευρωπαϊκές τράπεζες , διεθνείς επενδυτές και κερδοσκόποι – ‘σώζονται’ και οι φορολογούμενοι πληρώνουν τη νύφη. Ως επακόλουθο, το δημόσιο χρέος αντί να μειωθεί διογκώνεται και η δημοσιονομική εξυγίανση πάει περίπατο.

    Εδώ όμως εγείρεται ένας μεγάλος γρίφος. Ο περισπούδαστος ^[3] πρωθυπουργός που απολαμβάνει της εμπιστοσύνης των ευρωπαίων ηγετών και διεθνών πιστωτών και τόσες ελπίδες εναπόθεσαν οι έλληνες πολίτες επάνω του, υποπίπτει σε λογικό ολίσθημα. Η επίσημη θέση του πάντοτε υπήρξε υπέρ της μείωσης των δημόσιων δαπανών, ως τον μόνο δρόμο επίλυσης της κρίσης. Αυτό δήλωσε και στο διάγγελμα : «Χωρίς δημοσιονομική εξυγίανση και χωρίς μεγάλες μεταρρυθμίσεις, ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει». ^[4] Η αντίφαση, η υλοποίηση της απόφασης της ανακεφαλαιοποίησης των ‘ελληνικών’ τραπεζών με χρήματα του κράτους, προκαλεί, αντί την εξυγίανση, δημοσιονομική επιδείνωση ολκής!

    Ως αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσιμης περιόδου, ο πρωθυπουργός γνώριζε επακριβώς τις διαδρομές του χρήματος, ποιες τράπεζες ήταν υγιείς και ποιές βαθιά στο κόκκινο. Μπορεί στις συνεντεύξεις τύπου της ΕΚΤ, ο κ. Παπαδήμος να άφησε στο φως της δημοσιότητας τον πρόεδρο, Jean- Claude Trichet, και εμείς να μη γνωρίζουμε τη συμβολή της 8ετούς θητείας του, ο ίδιος όμως γνώριζε άριστα τη δεινή κατάσταση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.

    Ο πρωθυπουργός είχε το προνόμιο να γνωρίζει τους αριθμούς, είχε μπροστά του την πραγματική εικόνα όλων των θέσεων των τραπεζών του Ευρωσυστήματος. Ήξερε ότι οι ελληνικές τράπεζες ήταν υπερδανεισμένες όταν επλήγησαν από την καταιγίδα της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Τα δάνεια υπερέβαιναν συνολικά τα € 500 δις (άνω του 200 % σε σχέση με το ΑΕΠ) και είχαν χάσει την πρόσβαση στη διατραπεζική αγορά για χρηματοδότηση. Η ελληνική κυβέρνηση, ευθύς αμέσως, έσπευσε να τις διασώσει με την έκδοση κρατικών ομολόγων και ειδικών τίτλων του δημοσίου υπό μορφή εγγυήσεων.

    Οι εγγυήσεις του Ελληνικού δημοσίου προς τις διάφορες τράπεζες που έχουν πάρει άδεια λειτουργίας από την Τράπεζα της Ελλάδος – όπως είδαμε στο Μέρος 16ο – είναι απεριόριστες. Αυτές ανέρχονταν συνολικά στο ποσό των € 65 δις στα τέλη 2010 και συνιστούν «ζεστό χρήμα» του δημοσίου, είναι ανεξόφλητα δάνεια. Δεν υφίσταται η έννοια της «κατάπτωσης» της εγγύησης σε περίπτωση αθέτησης . Οι ‘ελληνικές’ τράπεζες είχαν υποστεί πανωλεθρία και δεν είχαν αποδεκτά περιουσιακά στοιχεία ώστε να δεσμευτούν από τους πιστωτές για εξασφάλιση των δανείων. Ούτως δεσμεύτηκαν τα δάνεια του δημοσίου.

    Αυτά ήταν γνωστά στον πρωθυπουργό της χώρας όταν ανέλαβε να υλοποιήσει τις αποφάσεις της Συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου, η οποία νομιμοποιούσε την παράνοια των εγγυήσεων του δημοσίου για την άσκηση της οικονομικής πολιτικής του κράτους. Σε σημείο, το Υπουργείο Οικονομικών να κάνει ειδική αναφορά : « η πολιτική εγγυήσεων εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο δημοσιονομικής προσαρμογής και οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, που αποτελεί προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση της οικονομίας μας από τον μηχανισμό στήριξης της Ευρωζώνης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ». ^[5]

    Ο χορός των εγγυήσεων προς τις τράπεζες θα συνεχιστεί και το 2011. Τον Μάιο θα χορηγηθούν άλλα € 30 δις και στις 6 Ιουνίου με πράξη νομοθετικού περιεχομένου μπαίνει στο χορό και η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) με € 15 δις, για κάλυψη πιστώσεων προς τράπεζες που εδρεύουν στην Ελλάδα. Το ποσό στις 14 Σεπτεμβρίου θα διπλασιαστεί στα € 30 δις, λόγω «εξαιρετικά επειγουσών αναγκών» και με την κυβέρνηση Παπαδήμου στις 9 Δεκεμβρίου, θα επαυξηθεί στα €60 δις. Έτσι λύνεται η απορία της λευκής σελίδας, και η χώρα αντί να σωθεί, εναγκαλίζεται τον εφιάλτη της ελεγχόμενης χρεοκοπίας.

Σπύρος Λαβδιώτης, 21 Σεπτεμβρίου 2018

—————————————————————————

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ

1   Consilium, Europa, Euro Summit Statement, Brussels, 16 October 2011

2   Ό. π., Euro Summit Statement, Consensus on banking package, Annex 2

3   Ο Λουκάς Παπαδήμος (1947 – ) γεννήθηκε στην Αθήνα, με καταγωγή από την Δεσφίνα της Φωκίδας, απεφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών και σπούδασε στο Massachusetts Institute of Technology (MIT). Απέκτησε πτυχίο φυσικής (Β.Α) το 1970, το 1972 ολοκλήρωσε τις σπουδές (Μ.Α) ως ηλεκτρολόγος μηχανολόγος, και το 1978 απέκτησε Ph.D. στα οικονομικά, υπό την καθοδήγηση του Franco Modigliani (Βραβείο Nobel στα Οικονομικά,1985). Στο ΜΙΤ, ήταν συμφοιτητές με τον Mario Draghi και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Columbia των ΗΠΑ από το 1975 μέχρι το 1984. Παράλληλα, το 1980 εργάστηκε στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Βοστώνης και από το 1985 στην Τράπεζα της Ελλάδος. Διετέλεσε Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (1994 – 2002) και ακολούθως αντιπρόεδρος της ΕΚΤ (2002- 10). Το 2006, εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

4   Διάγγελμα Παπαδήμου, ΒΗMagazino, http://www.tovima.gr/politics/ 11 Φεβρουαρίου 2012

5   Υπουργείο Οικονομικών, Κρατικός Προϋπολογισμός 2012, Εισηγητική Έκθεση, Κεφάλαιο 4, σελ. 122