Θεόδ. Καρυώτης, 24 Ιουνίου 2021

Η Ελλάδα φοβάται για σχεδόν 40 χρόνια να ανακηρύξει ΑΟΖ και τώρα φοβούμαι ότι την εγκαταλείπει οριστικά. Ήμουν 36 ετών όταν έφυγα από την Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) αναλογιζόμενος την μεγάλη αξία της ΑΟΖ.

Ενημέρωσα τον Ανδρέα Παπανδρέου, δάσκαλό μου και πρωθυπουργό της Ελλάδας, αλλά δεν κινήθηκε τίποτα για δεκαετίες. Έτσι φτάσαμε, μετά από 38 ολόκληρα χρόνια, να οριοθετήσουμε ΑΟΖ με την Ιταλία και τμηματικά με την Αίγυπτο. Σήμερα κουβεντιάζουμε να προσφύγουμε στην Χάγη για οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αλβανία και τίποτε άλλο. Αλλά γιατί να πάμε, αφού δεν ενδιαφερόμαστε πλέον για υδρογονάνθρακες;

Η αξία των υδρογονανθράκων μειώνεται ραγδαία λόγω της ανάγκης για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, που σταδιακά αλλά ουσιαστικά θέτει στο περιθώριο τους υδρογονάνθρακες. Η ταφόπλακα στην έρευνα και εξόρυξη σε νέα πεδία υδρογονανθράκων, ειδικά των κοστοβόρων σε βαθιά νερά όπως τα δικά μας, μπήκε τον Δεκέμβριο του 2019, όταν η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποφάσισε ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να μηδενιστούν μέχρι το 2050 (και όχι το 2070,  όπως προβλέπονταν με την Συμφωνία των Παρισίων, το 2015).

• Επενδύσεις στον τομέα των υδρογονανθράκων θα συνεχίζονται σε παλιά πεδία ή ήδη βεβαιωμένα χαμηλού επενδυτικού και λειτουργικού κόστους. Αυτή είναι η πραγματικότητα στην οποία πρέπει να προσαρμοστούμε.

Έτσι, μετά από σχεδόν 40 χρόνια, η ΑΟΖ, που ήταν ο μεγάλος εχθρός της Τουρκίας,  κινδυνεύει να μείνει αναξιοποίητη.

Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να συνεχισθεί η προσπάθεια οριοθέτησης και περιφρούρησής της αφού η ΑΟΖ είναι τα θαλάσσια σύνορά μας και εντάσσεται στα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας. Χωρίς, βέβαια, να ξεχάσουμε την αξία της ΑΟΖ για την αλιεία μας και για την δημιουργία υπεράκτιων αιολικών πάρκων.

Οι Αιγύπτιοι, οι Ισραηλινοί και οι Κύπριοι συνεχίζουν τις έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, βλέπουμε τους Αιγύπτιους να απονέμουν αρκετά μπλοκ λόγω ενός ανανεωμένου επενδυτικού ενδιαφέροντος μετά από σημαντικές ανακαλύψεις μεσογειακού φυσικού αερίου, βελτιωμένη τιμολόγηση φυσικού αερίου και ευρύτερες μεταρρυθμίσεις στον ενεργειακό τομέα.

Εμείς όμως ετοιμαζόμαστε να κάνουμε ακριβώς το αντίθετο. Έτσι  ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας έκανε μια δήλωση προ μηνών στη Σαουδική Αραβία, που προκάλεσε αίσθηση, καθώς ανατρέπει την μέχρι σήμερα ελληνική πολιτική για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων.

Συγκεκριμένα δήλωσε στο Arab News:

«Το Αιγαίο είναι ένας παράδεισος στη γη. Δεν σκοπεύουμε να το μετατρέψουμε σε κόλπο του Μεξικού. Η Ελλάδα δεν σχεδιάζει στο άμεσο μέλλον να γίνει χώρα παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου.»

Βέβαια, η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν θορυβήθηκε από τις δηλώσεις Δένδια και συνεχίζει όχι μόνο τις έρευνες για υδρογονάνθρακες στον Κόλπο του Μεξικού, αλλά κυνηγάει και τους Μεξικάνους ψαράδες που προσπαθούν να παραβιάσουν την αμερικανική ΑΟΖ.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στην πρόσφατη επίσκεψή του στο Κάιρο, δεν ξέχασε να αναφερθεί στην ΑΟΖ και να ζητήσει να συμπληρωθεί η τμηματική οριοθέτηση που πραγματοποιήθηκε στις 6 Αυγούστου 2020. Θα είναι μεγάλη επιτυχία της κυβέρνησης εάν καταφέρει να προβεί σε μια ολική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Εάν συμβεί αυτό, τότε εμποδίζεται  η πρόσβαση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Εάν ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είναι τόσο φιλέλληνας, όπως διαφημίζει η ελληνοαμερικανική κοινότητα, πρέπει να δώσει ένα δυνατό χαστούκι στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ζητώντας από τον πρόεδρο της Αιγύπτου και τον πρωθυπουργό της Ελλάδας να οριοθετήσουν την πλήρη ΑΟΖ των δύο κρατών με βάση την μέθοδο της μέσης γραμμής (ίσης απόστασης) και όχι αυτή της ευθυδικίας (55% για την Αίγυπτο και 45% για την Ελλάδα) που προέβλεπε η συμφωνία μερικής οριοθέτησης ανάμεσα στα δύο κράτη.

Με αυτό τον τρόπο θα ακυρωθούν στην πράξη και τα αμερικανικά σενάρια για συνδιαχείριση του ορυκτού πλούτου στην Ανατολική Μεσόγειο ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία.

• Η παρανοϊκή θέση για την Χάγη

Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα επικρατεί στην Ελλάδα μια αρνητική στάση από ιθύνοντες και μη για την προσφυγή μας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Ο κύριος λόγος της αντίθεσής τους είναι ο φόβος ότι η Ελλάδα, πηγαίνοντας στην Χάγη, θα χάσει. Αλλά δεν μας εξηγούν πως, τι και γιατί θα χάσει.

Η όποια απόφαση της Χάγης θα σχετίζεται με το τι θα συμπεριλαμβάνει το συνυποσχετικό μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Από ό,τι γνωρίζουμε, η Ελλάδα έχει διευκρινίσει ότι το συνυποσχετικό θα συμπεριλαμβάνει μόνο, βάσει UNCLOS, την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.

Όπως έγραψε ο Ευάγγελος Βενιζέλος στο εξαιρετικό βιβλίο του «Οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών και ελληνοτουρκικές σχέσεις»:

«Εμείς έχουμε υποχρέωση να καθορίσουμε την ελληνική στάση η οποία πρέπει να είναι απλή και σαφής και να συνιστά αντικείμενο της διπλωματικής πρωτοβουλίας που προβλέπει ρητά το ισχύον Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Αντικείμενο της συζήτησης αυτής είναι μόνο η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Όχι οι λεγόμενες γκρίζες ζώνες, η λεγόμενη αποστρατικοποίηση των νησιών ή άλλα ζητήματα εθνικής κυριαρχίας ή εθνικής ασφαλείας.»

Η απόφαση της Χάγης, που θα βασίζεται στο Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, θα χρησιμοποιήσει είτε την μέθοδο της μέσης γραμμής/’ίσης απόστασης ή την μέθοδο της ευθυδικίας (equity). Μπορεί, βέβαια σε μια θαλάσσια περιοχή να χρησιμοποιήσει μία μέθοδο και σε μια άλλη περιοχή την άλλη μέθοδο. Μέχρι σήμερα, οι αποφάσεις που έχει λάβει το Διεθνές Δικαστήριο είναι 68% υπέρ της μέσης γραμμής και 38% υπέρ της ευθυδικίας.

• Παρατηρείται όμως τελευταία και ένα παράδοξο. Η Ελλάδα σκοπεύει μαζί με την Αλβανία να προσφύγει στη Χάγη για την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δυο κρατών, αλλά κανείς δεν φωνάζει για προδοσία, ενώ χαρακτηρίζεται ως προδοσία η προσφυγή  στην  Χάγη για την παρόμοια διαφορά μας με την Τουρκία.
• Η περίπτωση της Αλβανίας είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για την Ελλάδα, διότι είναι παρόμοια με την  ελληνοτουρκική διαφορά.

Να υπενθυμίσουμε εδώ ότι το 2009 συνήφθη μια εξαιρετική συμφωνία οριοθέτησης μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της “μέσης γραμμής”,  ο δε τρόπος της οριοθέτησης ονομάστηκε «θαλάσσιο όριο πολλαπλών χρήσεων»,  διότι δεν είχε ανακηρυχθεί η ΑΟΖ των δυο κρατών. 

Ήταν μια άψογη οριοθέτηση και η Αλβανία έκανε αποδεκτή τη θέση της Ελλάδας ότι όλα τα νησιά στη περιοχή έχουν πλήρη δικαιώματα όπως και οι ηπειρωτικές ακτές.

Η Αλβανία όμως δεν άργησε να καταγγείλει την συμφωνία, μετά από μια ξεκάθαρη παρέμβαση της τουρκικής πλευράς αφού με βάση τις αρχές και τους κανόνες με τους οποίους συνήφθη η οριοθετική αυτή συμφωνία, όπως εφαρμογή της “αρχής της ίσης απόστασης”, εφαρμογή του “συστήματος κλεισίματος των κόλπων”, “δικαιώματα των νησιών να έχουν τις ίδιες θαλάσσιες ζώνες με τις ηπειρωτικές  ακτές πλην των βράχων που δεν διαθέτουν δική τους οικονομική ζώνη”,  η Τουρκία αντιλήφθηκε ότι αυτή η συμφωνία δημιουργεί ένα προηγούμενο (precedent) σε βάρος της.

Έτσι, η σημερινή ελληνική κυβέρνηση, πολύ σωστά, επιθυμεί να υπογράψει ένα συνυποσχετικό με την Αλβανία για την οριοθέτηση ΑΟΖ. Πιστεύω ότι η απόφαση της Χάγης θα είναι πολύ θετική για την πατρίδα μας και θα αποτελέσει μια ουσιαστική ήττα της Τουρκίας,  η οποία θα αρνηθεί να προσφύγει στην Χάγη για την ελληνοτουρκική διαφορά, ακόμα και εάν έχει ήδη υπογράψει συνυποσχετικό με την Ελλάδα.

Μελετώντας τις προηγούμενες αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου σε παρεμφερείς διαφορές, μπορούμε να εικάσουμε ότι το Δικαστήριο θα χρησιμοποιήσει σ’ αυτή την περίπτωση την αρχή της “ίσης απόστασης-ειδικών περιστάσεων” αντί της αρχής της ίσης απόστασης (μέσης γραμμής).

Το κύριο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι αυτό του Καστελλόριζου και της Στρογγύλης, διότι το Δικαστήριο, σε περιπτώσεις που ένα νησάκι βρίσκεται μπροστά σ’ ένα τεράστιο ηπειρωτικό χώρο ενός άλλου κράτους, ποτέ δεν δίνει «πλήρη επήρεια» σε αυτό το νησάκι.

• Εάν συμβεί κάτι τέτοιο , τότε η Ελλάδα δεν θα έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο. Γι’ αυτό το λόγο η απραξία των κυβερνήσεων της Ελλάδας τα τελευταία 40 χρόνια να μην ανακηρύξουν ΑΟΖ και να μη προχωρήσουν σε ταυτόχρονη οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο και την Κύπρο αποτελεί ένα τεράστιο σφάλμα.

Εκείνο που δεν αντιλαμβάνονται οι «πατριώτες» είναι ότι όποια και αν είναι η απόφαση της Χάγης, η Ελλάδα θα βγει κερδισμένη, διότι θα λυθεί η ελληνοτουρκική διαφορά. Επιπλέον δεν αντιλαμβάνονται ότι οι Τούρκοι  δεν πρόκειται να αποδεχθούν την απόφαση της Χάγης,  διότι επιθυμούν να διαιωνίζεται η ελληνοτουρκική διαφορά και θα παριστάνουν τους Κινέζους αδιαφορώντας για την απόφαση της Χάγης.

Όπως έχω, επανηλειμμένα, γράψει πρέπει οι μεγάλοι πατριώτες να προσέχουν τα λόγια τους,  διότι προδότες, για αυτούς είναι και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου που επιθυμούσαν η Ελλάδα να απευθυνθεί στην Χάγη.

Έτσι φτάσαμε να προσθέσουμε και ένα τρίτο εθνικό «φοβικό σύνδρομο». Μετά το φοβικό σύνδρομο για την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης και  το φοβικό σύνδρομο για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Κυπριακή Δημοκρατία, τώρα προσθέσαμε και το φοβικό σύνδρομο για την προσφυγή στην Χάγη.

Πηγή: hellasjournal.com