G-M-R, 5 Μαρτίου 2020

Ι.Μ.Δ.Α./1995 ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, άρθρο “Η ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΧΩΡΟ/Αριστόβουλος Μάνεσης, σελ.185

“…Προς την κατεύθυνση αυτήν (σημ.της G-M-R: κοινωνικοπολιτικής ολοκλήρωσης της Ευρώπης) μπορεί να αποβεί αποφασιστική η συμβολή των Ευρωπαίων πολιτών. Είναι η πρώτη παρατήρηση που θα ήθελα να κάνω πριν τελειώσω. Διότι για την προστασία των κοινωνικών δικαιωμάτων, καθώς και των κάθε είδους δικαιωμάτων, δεν αρκούν οι νομικοί μηχανισμοί και οι θεσμοποιημένες διαδικασίες. Πέραν π.χ. του δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων ή της νομιμότητας των διοικητικών πράξεων ή της συμβατότητας αμφοτέρων προς το κοινοτικό δίκαιο, υπάρχουν και μηχανισμοί πολιτικοί, ιδίως στο πλαίσιο δημοκρατικών πολιτευμάτων, οι οποίοι μπορεί να λειτουργήσουν υποβοηθητικά ίσως και αποτελεσματικότερα. Έτσι, εκτός από την άσκηση των εκάστοτε πρόσφορων ατομικών, πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, χρήσιμοι είναι και μηχανισμοί εξωθεσμικοί, π.χ. αυτοοργάνωσης και άτυπης δημοκρατίας της βάσης, δράσης αυτόνομων κοινωνικών κινημάτων κ.τ.λ…

Η δεύτερη παρατήρηση αφορά το πρόβλημα-τόσο στη θεωρία όσο και ιδίως στην πράξη-των σχέσεων του λεγόμενου κοινωνικού κράτους με το κράτος δικαίου και με τα συνυφασμένα με το τελευταίο ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Το θεσμικό περιεχόμενο του κράτους δικαίου αποτελεί ιστορική κατάκτηση, είναι δηλαδή, δεδομένο μη ανατρέψιμο. Η δε αξία του παραμένει ακέραιη για τη νομική ασφάλεια έναντι αυθαιρεσιών της όποιας εξουσίας, ιδίως στην εποχή μας όπου οι κατασταλτικοί και ιδεολογικοί μηχανισμοί της κρατικής αλλά και της υπερ-κρατικής εξουσίας (διεθνών οργανισμών) είναι τεχνικά άρτιοι, τεράστιοι και καταθλιπτικοί όταν αποφασίσουν να δράσουν. Παράλληλα, το σύγχρονο κράτος πρόνοιας, το αποκαλούμενο “κοινωνικό κράτος”, μεριμνά για την κοινωνική ασφάλεια, υπό την έννοια της ικανοποίησης βασικών βιοτικών αναγκών των ανθρώπων που συμβιώνουν σε ορισμένη κοινωνία, αλλά και-γιατί όχι;-υπό την έννοια της συντήρησης και εξασφάλισης του status της συγκεκριμένης κοινωνίας, όπως αυτή υπάρχει και λειτουργεί. …“

Θα συμπεριλάβουμε και το εδώ σχόλιο μας (βρε Παναγιώτη) ως ενδεικτικότατη πρόταση “δ.ά.δ.α.” , δικαιϊκού-ανιδιοτελούς-δημοκρατικού-αλληλέγγυου τρόπου τριπλοσυνδυασμένης, αγωνιστικα/δικαιϊκά/πολιτικά, δράσης.

Αριστόβουλος Μάνεσης, 1968

Διάσημη είναι η διάλεξη του Αριστόβουλου Μάνεση, πριν συλληφθεί το 1968 από το δικτατορικό καθεστώς, η οποία δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Συνταγματική Θεωρία και Πράξη με τίτλο Το τελευταίο μάθημα επί δικτατορίας.[3]:

Ψίθυροι κυκλοφορούν απειλητικά, τις τελευταίες αυτές μέρες, για επικείμενες «εκκαθαρίσεις» στο Πανεπιστήμιο. Το γεγονός ότι μεταξύ των ονομάτων των υπό απόλυση καθηγητών αναφέρεται και το δικό μου – και αυτό δεν το θεωρώ διόλου περίεργο – μου παρέχει το δικαίωμα και μου επιβάλλει το καθήκον να σας καταστήσω, σήμερα που βρίσκομαι ακόμη κοντά σας, κοινωνούς ορισμένων σκέψεών μου που ίσως δεν θα μπορώ να σας τις πω αύριο [ … ].

Θα μιλήσω χωρίς περιστροφές για την ηθικοπολιτική πλευρά του ζητήματος. Κάτω από τις συνθήκες που ζούμε η σιωπή δεν είναι «χρυσός»· είναι «λίβανος και σμύρνα». Διότι η σιωπή μπορεί να ερμηνευθεί σαν αποδοχή ή συναίνεση: «ο σιωπών δοκεί συναινείν», qui tacet consentire videtur (όπoιoς σιωπά φαίνεται ότι συναινεί), κατά το ρωμαϊκό δίκαιο. Δεν έχω λοιπόν το δικαίωμα να σιωπήσω, αφού σωπαίνοντας θα εμφανιζόμουν ως αποδεχόμενος ή ανεχόμενος τα όσα γίνονται. Υπάρχουν στη ζωή, την ατομική και την κοινωνική, στιγμές που πρέπει κανείς να πει το μεγάλο «ναι» ή το μεγάλο «όχι».

Σε τέτοιες στιγμές, σαν τις τωρινές, το ουσιώδες είναι, πιστέψτε με, να προστατεύσει κανείς τον εαυτό του, όχι από τη δίωξη, αλλά από τον εξευτελισμό. Να περισώσει την αξιοπρέπειά του ως ανθρώπου, ως πολίτη, ως επιστήμονα. Και έτσι να περιφρουρήσει, επίσης, το κύρος της πανεπιστημιακής έδρας που έχει την τιμή να κατέχει, η οποία, ως έδρα της πολιτικής ελευθερίας, είναι φυσικό, εφόσον βρίσκεται στο ύψος της, να δέρνεται από τις πολιτικές καταιγίδες …

Φαίνεται ότι ήδη έφτασε η ώρα να εφαρμοσθούν οι υποθήκες που έχουν εξαγγελθεί. Σε ό,τι με αφορά, το ξαναδηλώνω: όσο θα μπορώ να διδάσκω το μάθημα του Συνταγματικού Δικαίου, θα το διδάσκω σαν μάθημα της πολιτικής ελευθερίας. Αν δε το αποψινό μου μάθημα συμβεί να είναι το τελευταίο, θα ήθελα να σας παρακαλέσω να κρατήσετε από τη διδασκαλία μου την ουσία της: τη σημασία της πολιτικής ελευθερίας, ως ιστορικής κατακτήσεως για την παραπέρα εξέλιξη του κοινωνικού βίου και ως προϋποθέσεως για τη γενικότερη απελευθέρωση και καταξίωση του ανθρώπου. Και επειδή θεωρία και πράξη είναι αλληλένδετες, το ουσιώδες είναι να μείνει κανείς ελεύθερος, όρθιος και αλύγιστος απέναντι στους καταναγκαστικούς και ιδεολογικούς μηχανισμούς των κρατούντων.

Μην επιτρέψετε να σας εξανδραποδίσουν. Διατηρήστε, μέσα στους ζοφερούς και άρρωστους καιρούς, άγρυπνη και ανυπόταχτη τη σκέψη σας, περιφρουρήστε την άγια υγεία και ρωμαλεότητα της ψυχής σας, κρατήστε στητό και αγέρωχο το ωραίο ανάστημά σας. Και αν η Εξουσία, που την συμφέρει να έχει παθητικούς και πολιτικά αδιάφορους υπηκόους, σας πει ότι, έτσι κάνοντας, δεν είστε φρόνιμοι και νομοταγείς πολίτες, αποδείξτε της ότι καλός πολίτης είναι μόνον ο ελεύθερος πολίτης, ο συνειδητός, ενεργός και υπεύθυνος πολίτης. Και θυμίστε της ότι ο Περικλής είχε πει στον «Επιτάφιο»: όποιος αδιαφορεί για τα πολιτικά πράγματα του τόπου του είναι, όχι Φιλήσυχος, αλλ’ άχρηστος, «αχρείος» πολίτης. Και μη ξεχνάτε, στις σημερινές δύσκολες για την Πατρίδα μας και το Λαό μας περιστάσεις, τα λόγια του ποιητή – και θέλω μ’ αυτά να σας αποχαιρετήσω:

«Όσοι το χάλκεον χέρι // βαρύ του φόβου αισθάνονται, // ζυγόν δουλείας ας έχωσι· // Θέλει αρετήν και τόλμην η Ελευθερία»

Πηγή: el.wikipedia