_.

Ηλία Φιλιππίδη, 19 Μαρτίου 2023

Ευθύνη, καθήκοντα, υπαιτιότητα.

Ετεροχρονισμένη σύγκρουση Κοντογιώργη – Γιανναρά σε παράλληλες  γραμμές;

1.    Η οργανική ανεπάρκεια του ελλαδικού κράτους.

Εάν υπάρχει ένα διαχρονικό και απαξιωτικό μέχρι απελπισίας χαρακτηριστικό του ελλαδικού κράτους, αυτό είναι η λειτουργική του ανεπάρκεια. Όμως η λειτουργική ανεπάρκεια είναι το αποτέλεσμα, η αιτία είναι η οργανική ανεπάρκεια. Χαρακτηρίζεται ως αποτυχημένο κράτος (failed state). Οπότε το ερώτημα «Τις και τί πταίει» αποκτά μόνιμο χαρακτήρα και αιωρείται ως δαμόκλειος σπάθη υπεράνω των κεφαλών ημών. Η ανεπάρκεια είναι μόνιμη, οι αφορμές, οι οποίες μας υποχρεώνουν να θέτουμε κάθε τόσο αυτό το ερώτημα, ποικίλουν. Η ευχή όλων «Ποτέ ξανά!» αφορά δυστυχώς μόνο τις συγκεκριμένες αφορμές και δεν είναι ικανή να εξορκίσει το ερώτημα. Τελικά αυτό που ευχόμαστε, είναι να μην κλάψουμε πάλι για την ίδια αιτία. Η ελλαδική ανεπάρκεια είναι σαν την Λερναία Ύδρα, έχει πολλά κεφάλια αλλά και όποιο και να κόψουμε, φυτρώνει πάλι. Την τέχνη του καυστηριασμού δεν την έχουμε βρεί ακόμη, όσο για τον Ηρακλή, μόνο στην μυθολογία θα τον βρούμε.

Ο Χαρίλαος Τρικούπης είναι ο πρώτος, ο οποίος έδωσε στο ερώτημα ιστορική διάσταση. Το περίφημο άρθρο του «Τις πταίει;» δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Καιροί» στις 29 Ιουνίου 1874. Επρόκειτο για μία κοινοβουλευτική επανάσταση, όπου ο Τρικούπης στηλιτεύει την συνέχιση της πολιτικής πρακτικής της ελέω Θεού μοναρχίας του Όθωνα, η οποία συνίστατο στο δικαίωμα του Ανώτατου άρχοντα να επιλέγει ως πρωθυπουργό «του» όποιον ήθελε, ακόμη και τον κηπουρό του. Παρά την αλλαγή του πολιτεύματος το 1864 σε συνταγματική μοναρχία, ο Γεώργιος Α’ δεν έδειχνε διάθεση να σεβασθεί το αποτέλεσμα των εκλογών. Το αποτέλεσμα ήταν η πολιτική αστάθεια και η διαφθορά. Ο Τρικούπης εμμέσως επιρρίπτει την ευθύνη στον Άνακτα θέτοντας την ερώτηση: «Αηδιάζοντες και αγανακτούντες και βλέποντες την γενικήν κατάπτωσιν των πολιτευομένων ερωτώμεν αυτούς, μη τυχόν αληθώς πταίει το Έθνος; Ο ίδιος δίνει την απάντηση, ότι «αλλού έγκειται το κακόν και εκεί πρέπει να ζητηθεί η θεραπεία». Το «κακόν» έγκειται στην προτίμηση του Γεωργίου Α’ σε κυβερνήσεις μειοψηφίας και σε πρωθυπουργούς της αρεσκείας του. Οι πρωθυπουργοί είναι«.. υπηρέται μιάς και της αυτής θελήσεως ενεργούσης, οτέ μεν δια τούτου, οτέ δε δι’ εκείνου. Ουδεμίαν ηθικήν ευθύνην φέρει το Έθνος επί τη διαγωγή των προσώπων τούτων ».

Ο Τρικούπης, έχοντας υπέρ αυτού την κοινωνική διαθεσιμότητα, απείλησε ευθέως τον Άνακτα με επανάσταση. Ο Γεώργιος υποχώρησε, δέχθηκε τον όρο του Τρικούπη, να δίδεται η εντολή σχηματισμού κυβερνήσεως στον αρχηγό του πλειοψηφήσαντος κόμματος και τον κάλεσε να αναλάβει την πρωθυπουργία. Ετσι καθιερώθηκε η λεγόμενη αρχή της Δεδηλωμένης (εννοείται, βουλήσεως του λαού και της Βουλής). Ο λαός τίμησε τον Τρικούπη για την πρωτοβουλία και την εντιμότητά του συν το έργο του και τον ανέδειξε 7 φορές πρωθυπουργό.  

(more…)