Σπ. Λαβδιώτης, 10 Αυγ. 2018

Μέρος 18ο :

    «Δούλεψα τόσο σκληρά όσο ποτέ, αλλά λίγο γνώριζα πόσο άσπλαχνος ο εχθρός μου θα μπορούσε να είναι. Αυτή [η μάγισσα των τραπεζών] έκανε το τσεκούρι να μου ξεφύγει πάλι, και έτσι έσκισα το κορμί μου απ’ άκρη σ’ άκρη.» ^[1]

    Το ανωτέρω εδάφιο από το αλληγορικό αριστούργημα του Frank Baum, άψογα απεικονίζει έναν αιώνα από την συγγραφή του, πως σχίστηκε το κορμί της Ελλάδας απ’ άκρη σ’ άκρη και θρυμματίστηκε ο κοινωνικός ιστός όταν ξέφυγε το τσεκούρι από τα χέρια των πολιτικών υπό την επήρεια της νέας Κίρκης, της μάγισσας των τραπεζών.

    Παρότι υπήρχε κακοδιαχείριση του δημοσίου χρήματος και αναξιοκρατία επί δεκαετίες, απ’ ότι διαπιστώσαμε πριν την κορύφωση της παγκόσμιας κρίσης το 2008, η υπερβολή του δημόσιου χρέους περιορίζονταν στο ποσό των € 70 δις. Αυτή την τρύπα των € 70 δις έπρεπε να καλύψει ο καπετάνιος του στραπατσαρισμένου καραβιού της δημοσιονομικής διαχείρισης, κοινώς ονομαζόμενου «σκυλοπνίχτη», για να αποφευχθεί η συντριβή στα βράχια. Το καράβι ποτέ δεν πέρασε τον κάβο – όπως μας έλεγαν οι πολιτικοί- και η συντριβή επήλθε όταν άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου, με τη μεταβίβαση των ανεξέλεγκτων ζημιών των ‘ελληνικών’ τραπεζών στους προϋπολογισμούς του κράτους.

    Οι θυελλώδεις άνεμοι του Αίολου το 2009 αύξησαν τα πιστωτικά έσοδα από € 70 δις το 2008 στα € 105 δις και έκαναν την εμφάνισή τους οι «λογαριασμοί τάξεως» οι οποίοι έθεταν τα χρηματικά ποσά των εγγυήσεων που χορηγήθηκαν στις τράπεζες από το ελληνικό δημόσιο εκτός προϋπολογισμού. Τα πιστωτικά έσοδα το 2010 σύμφωνα με την κύρωση του κρατικού προϋπολογισμού ανέρχονται στα € 45 δις ^[2]. Όμως, το Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΣ) πάλι διαφωνεί και τα ανεβάζει στα € 65 δις.^[3] Διότι στον απολογισμό του οικονομικού έτους 2010 αναφέρει ότι δεν εμφανίζονται πιστωτικά έσοδα (δάνεια) ύψους € 20 δις. Τα ποσά σιγά-σιγά θα εμφανιστούν στα πιστωτικά έσοδα όχι όμως στο δημόσιο χρέος, γιατί η σχέση με το ΑΕΠ θα υπερέβαινε το 200% και οι Αρχές δεν θα είχαν μέρος να κρυφτούν.

    Το Ελεγκτικό Συνέδριο, επίσης, παρατηρεί ότι «οι χορηγούμενες εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου που αφορούν ανεξόφλητα υπόλοιπα δανείων διαφόρων κατηγοριών, ανέρχονται κατά την 31η .12.2010, σύμφωνα με τον επίσημο Ισολογισμό του Κράτους, στο ποσό των € 22.4 δις … Στο ανωτέρω ποσό δεν περιλαμβάνονται, όμως, οι εγγυήσεις που χορηγήθηκαν σε ανώνυμες τραπεζικές εταιρίες βάσει των διατάξεων του ν.3723/2008… οι οποίες ανέρχονται στο ποσό των € 49.609.700.000». ^[4]

    Παρατηρείται δε, συνεχίζει το Ελεγκτικό Συνέδριο, ότι η χορήγηση των νέων εγγυήσεων από το Ελληνικό Δημόσιο ύψους € 49.6 δις «έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις του ν. 2322/1995 που ορίζουν ότι το ποσό των εγγυήσεων που παρέχεται μέσα στο έτος δεν μπορεί να υπερβεί το 3% των δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού… Ακολούθως, διαπιστώνεται η σύσταση Λογαριασμού του Δημοσίου εκτός προϋπολογισμού, η ύπαρξη του οποίου δεν συνάδει με τη συνταγματική και δημοσιονομική ευταξία».

    Ο Υπουργός Οικονομικών, όπως είδαμε στο Μέρος 16, θα απαντήσει με το αλήστου μνήμης «οι κρατικές εγγυήσεις προς τις τράπεζες που έχουν πάρει άδεια λειτουργίας από την Τράπεζα της Ελλάδος είναι απεριόριστες». Εκτιμούμε ότι η δήλωση υπαινίσσεται την μη κατανόηση της σημασίας παροχής απεριόριστων δανείων με την εγγύηση του δημοσίου σε οργανισμούς που έχουν τη δύναμη να δημιουργούν χρήμα από το τίποτε, ex nihilo. Οι σύγχρονες τράπεζες δεν είναι απλοί διαμεσολαβητές που δανείζουν τις υπάρχουσες καταθέσεις των πελατών τους στους δανειολήπτες, αλλά δημιουργοί νέου χρήματος με μια απλή λογιστική εγγραφή όταν χορηγούν δάνεια. Το δάνειο έρχεται πρώτα και εν συνεχεία η πίστωση στο λογαριασμό του δανειολήπτη που ονομάζεται κατάθεση. Εάν αυτή η ταχυδακτυλουργία που το μυαλό την απωθεί γίνει κατανοητή, τότε η συζήτηση για συνταγματική και δημοσιονομική ευταξία θα είναι αντιληπτή.

    Το 2011 στο λογαριασμό του δημοσίου εκτός προϋπολογισμού θα κάνουν την εμφάνισή τους, για πρώτη φορά μας ενημερώνει το Ελεγκτικό Συνέδριο, οι εγγυήσεις του δημοσίου προς τις τράπεζες της ημεδαπής. Το ποσό που εμφανίζεται ανέρχεται στα € 65 δις. ^[5] Το ανωτέρω ποσό που χορηγήθηκε στα πιστωτικά ιδρύματα επισημαίνει το ΕΣ, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3723/2008, οφείλουν να χρησιμοποιούν το προϊόν της ρευστοποίησης των τίτλων για χορήγηση στεγαστικών δανείων και προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Όπως αναφέρθηκε αυτό απετέλεσε έναν ευσεβή πόθο.

    Ωστόσο, στην κύρωση του κρατικού προϋπολογισμού 2011 ^[6] αρχίζουν σιγά-σιγά να κάνουν την εμφάνιση τα αυξημένα πιστωτικά έσοδα, τα οποία ανέρχονται στα € 69.5 δις. Το Ελεγκτικό Συνέδριο εκ νέου διαφωνεί και ανεβάζει το ποσό του δανεισμού στα € 97 δις. Το σημαντικότερο μέρος του νέου δανεισμού το συνιστούν τα δάνεια του μηχανισμού στήριξης που ανέρχονται στο ποσό των € 41.5 δις και με τα € 31.8 δις που διατέθηκαν το 2010 το πρόγραμμα θα σταματήσει στα € 73.3 δις. Συν τις αγορές ελληνικών ομολόγων της ΕΚΤ ύψους €45 δις, σύνολο € 118 δις. Ο στόχος επετεύχθη. Πήρε είκοσι μήνες να ξεφορτώσουν οι τράπεζες κυρίως του πυρήνα του ευρώ, το ιδιωτικό χρέος στο «μαξιλάρι» μετατροπής σε δημόσιο που επινόησε με ραδιουργία η τρόικα.

    Είναι γεγονός ότι τα € 73 δις του προγράμματος στήριξης των τραπεζών του ευρωσυστήματος και κατ’ ευφημισμό της Ελλάδος, με μορφή διακρατικού δανείου από την ΕΕ και δανείου του ΔΝΤ, σχεδόν ολοσχερώς δαπανηθήκαν για πληρωμές χρεωλυσίων, τόκων και ζημιές των τραπεζών. Κι αυτό, διότι το πρωτογενές έλλειμμα το 2010 ήταν μόνο € 500 εκατ. και ανήλθε στα € 2.7 δις το 2011. Το δημοσιονομικό έλλειμμα αυτοτροφοδοτείτο από τα τοκογλυφικά δάνεια της ‘σωτήριας’, όπου οι τόκοι «αλληλεγγύης» ανήλθαν συνολικά στα € 30.3 δις την περίοδο 2010 – 2011.

    Κλείνοντας, το δημόσιο χρέος το 2011 διαμορφώθηκε σε επίπεδο ρεκόρ των € 368 δις ή 170% ως προς το ΑΕΠ έναντι € 340 δις το 2010 ή 150% του ΑΕΠ. Γενικά, το 2011 ήταν το έτος όπου οι μάσκες των δανειστών έπεσαν, όταν ταυτόχρονα με την επιβολή των μέτρων λιτότητας του Μεσοπρόθεσμου, το πρόγραμμα συνοδεύονταν με απαιτήσεις πληρωμών τόκων που αυξάνονταν ανά έτος: € 16 δις 2011, € 19 δις 2012, € 23 δις 2013, € 27 δις 2014 και € 31 δις το 2015. ^[7] Ούτε επί βαυαροκρατίας οι τόκοι υπερέβαιναν το ήμισυ των ετήσιων εσόδων του κράτους. Το Μεσοπρόθεσμο απέτυχε και μέσα σε δύο μήνες σύγχυσης τα σχέδια άλλαξαν. Η τρόικα σοφίστηκε ένα πιο πανούργο πρόγραμμα επιμηκύνοντας το βασανιστήριο της χώρας μας.

Σπύρος Λαβδιώτης, Τσαγκαράδα 10 Αυγούστου 2018

Επεξηγήσεις

1   IFrank Baum, The Wonderful Wizard of Oz (Φρανκ Μπάουμ, Ο Θαυμαστός Μάγος του Οζ), κεφ. 5. « Τhe rescue of the Tin Woodman (Η διάσωση του Τενεκεδένιου Ξυλοκόπου)». Classics of Children’s Literature, edited by Griffith & C. Frey, University of Washington, Prentice Hall, 1996.

2   Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Τεύχος Πρώτο, Αρ. Φύλλου 236, Νόμος υπ’ αριθ. 3813, 28 -12- 2009.

3   Έκθεση Ελεγκτικού Συνεδρίου επί του Απολογισμού και Ισολογισμού του Κράτους για το έτος 2010.

4   Ό.π., Έκθεση Ελεγκτικού Συνεδρίου 2010, σελ. 63. Η κατανομή των € 49.6 δις εγγυήσεων στις τράπεζες έχει ως εξής: Alpha € 10.5 δις, Eurobank € 12.5 δις, Proton € 150 εκατ., Αγροτική Τράπεζα € 4.7 δις, Εθνική Τράπεζα € 13.4 δις , Τράπεζα Αττικής € 215 εκατ., και Τράπεζα Πειραιώς € 8.2 δις.

5   Έκθεση Ελεγκτικού Συνεδρίου επί του Απολογισμού και Ισολογισμού του Κράτους για το έτος 2011.

6   Εφημερίς της Κυβερνήσεως, Τεύχος Πρώτο, Αρ. Φύλλου 220, Νόμος υπ’ αριθ. 3906, 23-12-2010.

7   Σχέδιο νόμου « Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015».