Του Σπύρου Στάλια, 6 Οκτ. 2016

Πολλοί δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι μία χώρα που εκδίδει το δικό της νόμισμα, ποτέ δεν πτωχεύει, και η κυβέρνηση της ποτέ δεν φορολογεί για να μαζέψει χρήμα για να δαπανήσει, και ποτέ δεν δανείζεται χρήμα από τον λαό για να δαπανήσει.

Η φορολόγηση και ο δανεισμός δεν έχουν τίποτα να κάνουν με την δυνατότητα του κράτους να δαπανήσει όσο θέλει μέχρι ότου ικανοποιήσει τον στόχο της πλήρους απασχόλησης.

Η δαπάνη προηγείται της φορολόγησης και του δανεισμού. Άλλωστε πως μπορείς να φορολογήσεις κάποιον που δεν έχει χρήματα αν δεν του τα δώσει κάποιος που έχει, και πως μπορείς να δανειστείς χρήμα από κάποιον που δεν έχει αν δεν του δώσει κάποιος που έχει.  Ποιος μπορεί να του δώσει; Μα το κράτος που εκδίδει το χρήμα του.

Έγραφε λοιπόν,  ο μεγάλος μετακεϋνσιανος-μαρξιστής οικονομολόγος Michał Kalecki,  σε ένα άρθρο του  ‘Political Aspects of Full Employment’  το 1943:

“Πολλοί αναρωτιούνται που ο κόσμος βρίσκει χρήμα για να δανείσει την Κυβέρνηση αν δεν επιθυμούν να μειωθούν οι επενδύσεις και η κατανάλωση.

Για να γίνει αντιληπτή η διαδικασία, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, νομίζω ότι πρέπει να φανταστούμε  ότι η κυβέρνηση, όλους τους προμηθευτές της για υπηρεσίες και προϊόντα, τους πληρώνει με ομολόγα που εκδίδει. Οι προμηθευτές του κράτους, οίκοθεν νοείται, ότι τα ομολόγα τα θέτουν σε κυκλοφορία, με την έννοια ότι αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες από άλλους δρώντες του ιδιωτικού τομέα, έως ότου ο κύκλος ολοκληρωθεί, όπου τα ομόλογα του δημοσίου, κάποιος ιδιώτης ή κάποια εταιρεία τα κατακρατήσει έως την λήξη τους, αποκομίζοντας τους τόκους και το κεφάλαιο.

Σε όλη την διάρκεια του χρόνου λοιπόν, η συνολική αύξηση των κρατικών ομολόγων, που διακρατούνται (μεταβατικά ή μόνιμα) από ιδιώτες και επιχειρήσεις, θα είναι ίση με την αξία των αγαθών και υπηρεσιών που επωλήθησαν στο κράτος από τον ιδιωτικό τομέα.

Ουσιαστικά εκείνο που δανείζει ο ιδιωτικός τομέας στο δημόσιο τομέα είναι αγαθά και υπηρεσίες των οποίων η παραγωγή χρηματοδοτήθηκε από το κράτος μέσω ομολόγων.

Στην πραγματικότητα όμως το κράτος πλήρωσε με ρευστό χρήμα και όχι με ομόλογα, τα οποία ταυτόχρονα εξέδωσε για να μαζέψει το χρήμα από την αγορά,  χρήμα που είχε δαπανήσει σε προηγούμενες περιόδους.

Κατά συνέπεια, μια κυβέρνηση σε μια χώρα που εκδίδει το δικό της νόμισμα, όταν εκδίδει ομόλογα, επί της ουσίας μαζεύει χρήμα από την αγορά, όχι γιατί τα έχει ανάγκη αλλά για να διατηρεί τα επιτόκια σε εκείνο το επίπεδο που καθιστούν τις επενδύσεις εφικτές.