DIMITRIS KAROUSOS·ΠΕΜΠΤΗ, 8 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2016

Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύεται στο 7 τεύχος της εφημερίδας “ΑΝΑΠΟΔΑ” που κυκλοφορεί

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Μεγάλη Βρετανία αν και αποτέλεσε έκπληξη πρώτου μεγέθους αφού ενάντια στην προπαγάνδα του φόβου οι Βρετανοί στάθηκαν όρθιοι και επέλεξαν BREXIT, δεν πρέπει να μας ξενίζει γιατί στην πραγματικότητα δεν ήταν η πρώτη φορά που το πειραματόζωο ( Μεγάλη Βρετανία ) προσπάθησε να δραπετεύσει από το σφαγείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει και το 1992 . Το 1992 λοιπόν η Μεγάλη Βρετανία δραπέτευσε από τον Μηχανισμό ERM, τον μηχανισμό δηλαδή που οδηγούσε τις χώρες στο ενιαίο νόμισμα δηλαδή στο Ευρώ.

Το 1992 και ο μηχανισμός ERM ( Exchange Rate Mechanism)

Ο ERM ( Exchange Rate Mechanism) ήταν ουσιαστικά ο προθάλαμος του ευρώ και δημιουργήθηκε προκειμένου:

–Να μειώσει τις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών μεταξύ των μελών του, έτσι ώστε να παρέχει νομισματική σταθερότητα που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ανάπτυξη και ευημερία, ώστε για παράδειγμα οι εξαγωγείς αγαθών μέσα στην Ε.Ε να εντείνουν το εμπόριο, αφού δεν θα κινδυνεύουν να χάσουν χρήματα από απότομες διακυμάνσεις μεταξύ των νομισμάτων

–Να κρατήσει τον πληθωρισμό χαμηλά

–Να προσφέρει γενικότερα ένα κατάλληλο οικονομικό – νομισματικό περιβάλλον όπου άνθρωποι και επιχειρήσεις θα μπορέσουν να αναπτυχθούν

–Να δουν και άλλες χώρες όλα αυτά τα θετικά και να θελήσουν και αυτές να συμμετάσχουν στην Ε.Ε και στο Ευρώ που θα ακολουθούσε

Αν και πρόκειται για Σταθερό μηχανισμό (fixed currency exchange rate) επειδή επέτρεπε τις διακυμάνσεις μέσα σε όρια, margin band ή Parity Grid με περιθώριο συν ή πλην 2.25% για σχεδόν όλα τα νομίσματα εκτός από την ( Ιταλική Λιρέτα, Ισπανική Πεσέτα, το Πορτογαλικό εσκούδο και τη λίρα Αγγλίας) που μπορούσαν να έχουν διακύμανση συν ή πλην 6% έμεινε γνωστό σαν semi-pegged system

Όταν ένα νόμισμα ξεπερνούσε είτε το άνω όριο είτε το κάτω όριο της ζώνης δηλαδή είχε ανατιμηθεί ή υποτιμηθεί πέρα από τα επιτρεπόμενα όρια τότε οι κεντρικές τράπεζες έπρεπε να παρέμβουν είτε πουλώντας είτε αγοράζοντας το νόμισμα έτσι ώστε να το επαναφέρουν στην καθορισμένη ζώνη διαπραγμάτευσης….παρακαλώ να το θυμάστε αυτό θα είναι χρήσιμο για τη συνέχεια

Η Μεγάλη Βρετανία λοιπόν εισήχθη στον ERM τον Οκτώβριο του 1990…..

Αργότερα το 1992, μετά δηλαδή την κατάρρευση της Λίρας κάποιοι οικονομολόγοι είπαν ότι ήταν « λάθος χρονική στιγμή » η ένταξη της στον μηχανισμό ….Δεν ξέρω αν σας θυμίζει κάτι…??

Η Μεγάλη Βρετανία λοιπόν εισήχθη στον ERM με ισοτιμία DM 2.95 (γερμανικά μάρκα). Αργότερα το 1992, μετά δηλαδή την κατάρρευση της Λίρας κάποιοι άλλοι οικονομολόγοι είπαν ότι έγινε με « λάθος ισοτιμία » η ένταξη της στον μηχανισμό .Δεν ξέρω….. Ούτε αυτό σας θυμίζει κάτι…??

Από την στιγμή της ένταξης της και ενώ της είχαν υποσχεθεί τον παράδεισο, η κόλαση ήταν η καθημερινότητα της… και ολοένα η Μεγάλη Βρετανία οδεύει προς την κρίση …ο υψηλός πληθωρισμός σε συνδυασμό με άσχημες οικονομικές επιδόσεις έκανε την Λίρα να είναι λιγότερο επιθυμητή με αποτέλεσμα η Λίρα να διολισθαίνει στο κάτω όριο του ERM, πιστεύω να θυμάστε ότι όταν ένα νόμισμα έφτανε ή ξεπερνούσε τα όρια του μηχανισμού μέτρα έπρεπε να παρθούν…

Η κυβέρνηση λοιπόν προκειμένου να επαναφέρει και να προστατέψει την αξία του νομίσματος είχε μόνο 2 επιλογές

Να αυξήσει τα επιτόκια ή να χρησιμοποιεί τα συναλλαγματικά της αποθέματα και να αγοράζει λίρες ή και τα δυο ….

Το να προσπαθείς όμως να προστατέψεις την αξία ενός νομίσματος όταν μάλιστα αυτό έχει εισαχθεί σε ένα μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών σε λάθος χρονική στιγμή και με λάθος ισοτιμία (σας θυμίζει κάτι?), αυξάνοντας τα επιτόκια (1η επιλογή) σε μια οικονομία που ήδη βρίσκεται σε κρίση είναι απλά τραγικό. Διότι απλά θα εντείνεις την κρίση, πάρτε για παράδειγμα την κτηματαγορά πολλοί άνθρωποι είχαν πάρει δάνεια με χαμηλά επιτόκια τώρα που τα επιτόκια είχαν φτάσει στο 10% δεν μπορούσαν να πληρώνουν τις δόσεις τους με αποτέλεσμα να χάνουν τα σπίτια τους το ίδιο συμβαίνει και στους επιχειρηματίες δεν μπορούσαν πλέον να αποπληρώνουν τα δάνεια τους έτσι επιχειρήσεις έκλεισαν νέες επενδύσεις με τόσο υψηλά επιτόκια δεν γίνονταν με αποτέλεσμα η ανεργία από το 6% να φτάσει πολύ γρήγορα στο 10% η κτηματαγορά απλά κατέρρευσε …και η Μεγάλη Βρετανία μπήκε βαθιά στην κρίση Έπρεπε όμως πάση θυσία (σας θυμίζει κάτι ?) να μείνουν στον ERM μηχανισμό, άλλωστε είναι γνωστή η δήλωση του τότε πρωθυπουργού John Major ότι αν η Μεγάλη Βρετανία εγκαταλείψει τον μηχανισμό ERM θα είναι σαν να προδίδουμε το μέλλον μας… « a betrayal of our future », είχε πει. Ναι δυστυχώς τις ίδιες κουβέντες που λένε και σε μας, τώρα Έτσι λοιπόν ήταν όχι μόνο προσωπικό αλλά και θέμα τιμής για τον Πρωθυπουργό και τον Chancellor of the Exchequer Norman Lamont να κρατήσουν με κάθε κόστος την Μεγάλη Βρετανία στον ERM και κάπως έτσι φτάνουμε στις 16 Σεπτεμβρίου του 1992 που έμεινε γνωστή ως «Black Wednesday» και την κατάρρευση της Λίρας και την έξοδο της από τον μηχανισμό ERM, γεγονός που τελικά όπως θα δούμε ήταν η απαρχή για τη σωτηρία της Μεγάλης Βρετανίας…

16 Σεπτεμβρίου του 1992 «Black Wednesday»

Οι αγορές ανοίγουν, η Λίρα με το ξεκίνημα δέχεται μεγάλες πιέσεις και παρόλο που τα επιτόκια βρίσκονται σε δυσθεώρητα ύψη δεν καταφέρνουν να ανακόψουν τον κατήφορο της… Ο ERM απαιτεί να γίνουν παρεμβάσεις για να ξαναβρεθεί η Λίρα εντός πλαισίου διαπραγμάτευσης και έτσι ο Πρωθυπουργός αποφασίζει να καταφύγει και στη 2η λύση και να χρησιμοποιήσει τα συναλλαγματικά αποθέματα της Χώρας, οι κερδοσκόποι μικροί και μεγάλοι έχουν ήδη κυκλώσει το City με πρώτο και καλύτερο τον Σόρος και οι πωλήσεις της Λίρας «short selling » το λέμε στη γλώσσα μας είναι τόσο έντονες που αναγκάζουν την κεντρική τράπεζα της Μεγάλης Βρετανίας να αγοράζει Λίρες με ρυθμό 2 δισεκατομμύρια την ώρα…

Ο Μύθος των Συναλλαγματικών Αποθεμάτων

Η μάχη φυσικά είναι άνιση και χαμένη εξαρχής διότι σε καμία περίπτωση τα συναλλαγματικά αποθέματα της Μεγάλης Βρετανίας ( αλλά και οποιουδήποτε άλλου κράτους )που φτάνουν σε μερικά δισεκατομμύρια δεν μπορούσαν να αντισταθμίσουν τα τρισεκατομμύρια των αγορών. Είναι 11 το πρωί ή Λίρα συνεχίζει να πέφτει και αποφασίζουν να αυξήσουν τα επιτόκια στο 12% γιατί η θεωρία και τα βιβλία λένε ότι κάτι τέτοιο θα σώσει την κατάσταση Τελικά έχω πειστεί ότι τα καλύτερα βιβλία θεωρίας τα γράφουν, άνθρωποι που δεν έχουν τίποτα να κάνουν, για ανθρώπους που δεν ξέρουν να κάνουν τίποτα, τα γράφουν άνθρωποι που δεν έχουν ούτε 1 ώρα έστω πρακτικής άσκησης ή εργασίας σε πραγματικές συνθήκες, σε συνθήκες αγοράς . Τα επιτόκια στο 12%, η Λίρα συνεχίζει να κατρακυλά, ο ERM απαιτεί και νέα παρέμβαση και το Ιππικό δηλαδή η Γερμανία που θα σώσει την κατάσταση ως όφειλε, άφαντο. Και λέω ως όφειλε γιατί ο κανονισμός λέει ότι οι χώρες που συμμετέχουν στον ERM με τα δυνατότερα νομίσματα οφείλουν να πωλούν τα δικά τους και να αγοράζουν τα πιο αδύναμα έτσι ώστε να υπάρχει σταθερότητα και αλληλεγγύη, λέξεις άγνωστες για την Γερμανία . Την στιγμή εκείνη το δυνατότερο νόμισμα ήταν το Μάρκο και το πιο αδύναμο η Λίρα άρα η Γερμανία μέσω της Bundesbank έπρεπε να παρέμβει πουλώντας Μάρκα και αγοράζοντας Λίρες Μάταια περίμεναν οι Βρετανοί βοήθεια ενώ ο Chancellor of the Exchequer Norman Lamont βασικός υπέρμαχος του ERM είπε ότι πρέπει να σταματήσουν εδώ μιας και τα συναλλαγματικά αποθέματα τελειώνουν αλλά επειδή και οι ζημίες είναι μεγάλες για τους φορολογουμένους αλλά ο John Major διαφώνησε και σε μια απέλπιδα προσπάθεια πρόσταξε να αυξηθούν και άλλο τα επιτόκια φτάνοντας στο 15% .

Η αγορά όχι μόνο δεν φοβήθηκε το ύψος των επιτοκίων αλλά είχε βρει και μια πηγή εύκολου κέρδους έτσι ο Σορος έκανε την κίνηση ματ και ” σκότωσε την Λίρα “ δηλώνοντας αργότερα ότι ” έβγαλα 1δις λίρες κέρδος πουλώντας λίρες που δεν κατείχα “ Ο John Major αναγκάστηκε να βγάλει τη Μεγάλη Βρετανία από τον μηχανισμό ERM και οι φορολογούμενοι να πληρώσουν ζημιά 3.4δις λίρες Αγγλίας ….

Άσκοπη και ηλίθια λοιπόν και η συζήτηση αλλά και η ρήση που ακούγεται και στην Ελλάδα « μα δεν έχουμε τα συναλλαγματικά αποθέματα για να πάμε σε δικό μας νόμισμα » και η Απάντηση μου …Φυσικά και δεν τα έχουμε και όσα και αν έχουμε ποτέ δεν θα είναι αρκετά, για να αντιπαρατεθείς στα τρισεκατομμύρια των αγορών, μα στην πραγματικότητα κανένα κράτος δεν τα έχει… Και όποιος τολμήσει να χρησιμοποιήσει τα συναλλαγματικά αποθέματα μιας χώρας για στηρίξει απλά το νόμισμα είτε ηλίθιος είναι, είτε προδότης ή και τα δύο Πάρτε για παράδειγμα την Αμερική ακόμα και όλο της το ετήσιο ΑΕΠ που φτάνει περίπου τα 17τρις να μπορούσε να χρησιμοποιήσει (υποθετικά ως συναλλαγματικό απόθεμα), όταν στις Αγορές Συναλλάγματος ο όγκος συναλλαγών είναι περίπου 5τρις δολάρια την ημέρα θα άντεχε μόνο μερικές μέρες μια συντονισμένη επίθεση … Είναι μάταιο να προσπαθείς να στηρίξεις την αξία ενός νομίσματος ερχόμενος σε αντιπαράθεση με τις αγορές .Η μόνη στήριξη και η μόνη αξία που μπορεί να βρει ένα νόμισμα είναι η αξία της οικονομίας και η αξίας της παραγωγής ενός κράτους.

Ο Μύθος της Υποτίμησης και ο Μύθος της Κατάρρευσης της Οικονομίας

Το πειραματόζωο λοιπόν το είχε σκάσει από τον ERM . δηλαδή το σφαγείο της ΕΕ έστω και αν το πλήρωσε ακριβά, και όλοι τώρα περίμεναν περαιτέρω κατάρρευση της Οικονομίας γιατί η Λίρα συνέχισε την πτώση της και τις επόμενες μέρες και έφτασε να χάνει το 25% της αξίας της ως προς το Δολάριο και 15% περίπου ως προς το Μάρκο, τελικά έγινε το ακριβές αντίθετο. Η οικονομία άρχισε να ανακάμπτει με γοργούς ρυθμούς Η ανεργία που είχε φτάσει σχεδόν στο 11% όσο καιρό βρισκόταν η Μ Βρετανία εντός του ERM, από την έξοδο της και μέσα στα επόμενα χρόνια έπεσε κάτω από το 5%

Η βιομηχανική παραγωγή που σημείωσε κάμψη στα χρόνια του σφαγείου δηλαδή 1990 έως 1992 τώρα έτρεχε με βήμα ταχύ

Τα επιτόκια στο 14% ( μπλε γραμμή ) αλλά και ο πληθωρισμός στο 8% ( κόκκινη γραμμή ) είχαν φτάσει δηλαδή πιο ψηλά και από τον Θεό σημείωσαν επιτέλους πτώση στο 5% και στο 2% αντίστοιχα

Το Πραγματικό διαθέσιμο κατά κεφαλήν εισόδημα μετά από φόρους παρακαλώ, σημείωσε αύξηση κατά 40% περίπου από την ημέρα που η Μεγάλη Βρετανία δραπέτευσε δηλαδή από το 1992 έως το 2010

Η οικονομία γνώρισε ρεκόρ ανάπτυξης με το ΑΕΠ να αναπτύσσεται για 60 συνεχόμενα τρίμηνα δηλαδή είχαμε ανάπτυξη της Οικονομίας για 15 συνεχή χρόνια και όλα αυτά με τη λίρα Αγγλίας να βρίσκεται σε Υποτίμηση ( αν και δεν είναι δόκιμος ο όρος ) σε σχέση με το Δολάριο για αρκετά χρόνια από το 1992 έως 2000 όπως βλέπετε στο διάγραμμα

Μύθος λοιπόν ότι όταν υποτιμηθεί το νόμισμα θα έχουμε ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού !!!

Μύθος λοιπόν ότι όταν υποτιμηθεί το νόμισμα θα καταρρεύσει και η οικονομία !!!!

Εξ’ αιτίας αυτής της περίφημης σχεδόν χρυσής 15ετιας αργότερα πολύ οικονομολόγοι βάφτισαν την «Black Wednesday» ( Μαύρη Τετάρτη ) σε “Golden Wednesday” ( Χρυσή Τετάρτη ) ή ” White Wednesday ” ( Λευκή Τετάρτη )

Οι Βρετανοί λοιπόν σήμερα κοίταξαν γύρω τους και είδαν στο δικό μας παρόν, στις θάλασσες που γεμίζουν πτώματα μικρών παιδιών, στην στεριά που μετατρέπεται σε ένα απέραντο Hot spot με σύγχρονους δούλους που θα είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμοι ως φτηνό εργατικό δυναμικό, για τις φάμπρικες της Γερμανίας με το κόστος σίτισης, φύλαξης και περίθαλψης να βαραίνει εμάς … είδαν στο παρόν της Ισπανίας, Πορτογαλίας οι φτωχοί να γίνονται φτωχότεροι, η μεσαία τάξη να εξαφανίζεται και τα κοράκια των Funds να βρίσκουν πεδίο δόξης λαμπρό .. είδαν στο παρόν της Ιταλίας και της Γαλλίας δυνατά κράτη να καταπίνονται σιγά-σιγά σαν να βρίσκονται σε κινούμενη άμμο από την αδηφάγο Γερμανία στο παρόν όλων αυτών των χωρών λοιπόν είδαν το δικό τους μέλλον και το θέαμα δεν τους άρεσε καθόλου, για αυτό ψήφισαν BREXIT

Το παιχνίδι πλέον είναι ξεκάθαρο η Αμερική θέλει μια αποδυναμωμένη Ευρώπη χωρίς φωνή και χωρίς αντιστάσεις μια νέα σύγχρονη αποικία με μόνο ένα δεσμοφύλακα τη Γερμανία ώστε να μπορεί να επιβάλλει τις νεοφιλελεύθερες πρακτικές της σε όλους τους τομείς από το περιβάλλον και την ενέργεια έως την διατροφή μας, προς όφελος των πολυεθνικών τους.

Η Γερμανία από την άλλη πλευρά ότι δεν κατάφερε με 2 παγκόσμιους πολέμους φαίνεται να το καταφέρνει με τον μερκαντιλισμό και τον αθόρυβο αλλά πολύ αποτελεσματικό οικονομικό πόλεμο προς τους εταίρους της

Τα οφέλη

Η Μεγάλη Βρετανία δεν έχει πλέον όφελος να βρίσκεται σε μια ένωση που αποτελεί το 17% της παγκόσμιας Οικονομίας, ενώ όταν η Μεγάλη Βρετανία μπήκε στην ένωση το 1973 τα κράτη που αποτελούσαν την ένωση λογίζονταν ως το 36%,της παγκόσμιας Οικονομίας

Η Μεγάλη Βρετανία είναι ένα από τα 2 κράτη που πωλούν περισσότερα στον υπόλοιπο κόσμο από όσα πωλούν στην Ε.Ε. Ταυτόχρονα η Ε.Ε αγοράζει ολοένα και λιγότερα αγαθά από την Μεγάλη Βρετανία για παράδειγμα το 2006 αγόραζε το 55% των εξαγωγών ενώ πλέον αγοράζει το 45%

Επειδή η Μεγάλη Βρετανία οφείλει να υπακούει σε ευρωπαϊκούς νόμους, οδηγίες και θεσμούς δεν έχει ως τώρα συνάψει εμπορικές συμφωνίες με 2 ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες Κίνα και Ινδία αλλά και με άλλες πλούσιες χώρες πχ Αυστραλία, επειδή ακριβώς η Ε.Ε δεν έχει με τις χώρες αυτές τέτοιου είδους συμφωνίες.. Φανταστείτε λοιπόν το όφελος που θα έχει η Μεγάλη Βρετανία όταν θα μπορεί να συνάπτει εμπορικές συμφωνίες με όποιον θέλει και ειδικά όταν θα ανοιχτεί σε τόσο μεγάλες οικονομικά και πληθυσμιακά αγορές

Όταν η Νορβηγία με 5 εκατομμύρια κατοίκους και η Ελβετία με 8 εκατομμύρια κατοίκους έχουν κρατήσει το νόμισμα τους την ανεξαρτησία τους αποδεχόμενες λίγες ευρωπαϊκές νόρμες ειδικά στην περίπτωση της Ελβετίας ελάχιστες, συμβάλλουν ελάχιστα στον προϋπολογισμό της Ε.Ε, κάνοντας ελεύθερο εμπόριο με την Ε.Ε έχοντας υπογράψει ειδικές συμφωνίες, είμαι απόλυτα σίγουρος ότι η Μεγάλη Βρετανία των 65 εκατομμυρίων κατοίκων που σημειωτέων θα είναι όταν φύγει από την Ε.Ε ταυτόχρονα και ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ευρωπαϊκών προϊόντων θα καταφέρει να υπογράψει πολύ καλύτερες εμπορικές συμφωνίες με την Ε.Ε και θα υιοθετήσει ένα μοντέλο πολύ καλύτερο από το Νορβηγικό ή το Ελβετικό

Η αυτοδιάθεση Μα το σημαντικότερο από όλα είναι ότι οι Βρετανοί θα έχουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, το δικαίωμα να αποφασίζουν οι ίδιοι για τους νόμους κάτω από τους οποίους θα ζουν, το δικαίωμα να ψηφίζουν αλλά και να ελέγχουν αυτούς που θα έχουν την εξουσία ώστε να τους αλλάζουν οπότε χρειαστεί.

Το πειραματόζωο δραπέτευσε και αυτή τη φορά μάλλον οριστικά. Το σίγουρο είναι ότι και άλλα κράτη θα ακολουθήσουν και το σαθρό οικοδόμημα του Ευρώ θα καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος

Αν και το δημοψήφισμα δεν είναι δεσμευτικό για το Βρετανικό Κοινοβούλιο πρέπει να γίνει σεβαστή η ετυμηγορία του Βρετανικού Λαού, εσύ τι λες Αλέξη ?

Καρούσος Δημήτρης Οικονομολόγος Επικεφαλής Διεύθυνσης Πολιτικού Προγράμματος του ΕΠΑΜ