του Σπ. Λαβδιώτη, 25/4/2018

Πώς στήθηκε η γιγαντιαία απάτη δήθεν διάσωσης της Ελλάδος από το χρέος

Η Ελληνική οικονομική κρίση ξεκίνησε ως κρίση δημοσίου χρέους πριν από εννέα χρόνια και έφθασε στο αποκορύφωμά της τον Μάιο του 2010, με την υπογραφή του Α’ Μνημονίου. Έκτοτε, παρά τα αυστηρά και άκριτα μέτρα λιτότητας που επεβλήθησαν από την τρόικα – ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ- με τον ευφημισμό «μεταρρυθμίσεις» για να σωθεί η σπάταλη Ελλάδα από τη χρεοκοπία, ακριβώς το αντίθετο συνέβη. Η οικονομία κατέρρευσε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα, η ανεργία γιγαντώθηκε, η μετανάστευση των νέων θέριεψε και το δημόσιο χρέος εκτοξεύτηκε από 126 % (σε σχέση με το ΑΕΠ) το 2009, στο 188 % το 2017.

Το παράδοξο της ελληνικής οικονομίας

Πώς εξηγείται το παράδοξο η οικονομία να ισοπεδώνεται από τα μέτρα λιτότητας, ενώ το δημόσιο χρέος να αυξάνεται εν μέσω πείνας και δυστυχίας; Η επεξήγηση δόθηκε, αρχικώς, πριν ο κόσμος αντιληφθεί τι ακριβώς είχε συμβεί, από τον πρώην επίτροπο των οικονομικών και νομισματικών υποθέσεων της ΕΕ, Ολί Ρεν (Olli Rehn): «τα προγράμματα διάσωσης καταρτίστηκαν για να σωθούν οι τράπεζες». Για να το ομολογήσει, μετά την ελληνική τραγωδία, λίγες μέρες πριν το τέλος της θητείας του και ο πρόεδρος του Eurogroup, ο πολύς Γερούν Νάισελμπλουμ, ενώπιον της Επιτροπής Απασχόλησης του Ευρωκοινοβουλίου.

Ως εκ τούτου, όλη αυτή η απρόσμενη συμφορά που έπληξε την ελληνική κοινωνία θα μείνει ανεξίτηλη στη μνήμη αυτών που την βιώνουν και για τους νεωτέρους που θα τη διδαχθούν, έγινε όχι για να σωθεί η χώρα μας και να τεθεί σε τροχιά ανάπτυξης, αλλά για να σωθούν οι τράπεζες και μαζί, το είδωλο του ευρώ.

Είναι λοιπόν φανερό ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος με την επιβάρυνση των κολοσσιαίων ζημιών των τραπεζών δεν είναι βιώσιμο. Συνεπώς, απαιτείται μια σημαντική διαγραφή του επαχθούς χρέους για να ξεκινήσει πάλι η ανάπτυξη.

Οι εμμονές των δανειστών

Η εμμονή των ευρωπαϊκών αρχών πλέον – το ΔΝΤ έχει διαφωνήσει ως προς τη βιωσιμότητα του χρέους και αποχώρισε από τη χρηματοδότηση του Γ’ Μνημονίου της δανειακής σύμβασης των € 86 δις, τον Αύγουστο του 2015 –  στην εφαρμογή της αποτυχημένης πολιτικής της «φιλικής προς την ανάπτυξη λιτότητας» αποτελεί εύλογη απορία. Διότι αφενός η χώρα έχει φτωχοποιηθεί, αφετέρου το δημόσιο χρέος, αντί να μειωθεί, έχει δραματικά αυξηθεί και, δεν δικαιολογείται ούτε με βάση τους πραγματικούς, αλλά ούτε τους ηθικούς λόγους.

Η βιωσιμότητα του χρέους

Παρότι η λύση της βιωσιμότητας του δημοσίου χρέους είναι η απαραίτητη συνθήκη για την επίλυση της μακροβιότερης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης ενός ανεπτυγμένου κράτους σε καιρό ειρήνης, ωστόσο, από μόνη της, δεν είναι επαρκής. Όπως η μεταπολεμική εμπειρία επιδεικνύει, είναι ζωτικής σημασίας η κατάρτιση μιας ευρύτερης ατζέντας η οποία ασχολείται με την οικονομική δυσπραγία της Ελλάδος, αλλά και με τις σοβαρές δομικές ατέλειες του ευρώ.

Ο πρώτος και βασικότερος λόγος είναι η διαγραφή του αποκληθέντος και διεθνώς «ελληνικό δημόσιο χρέος». Η διάχυτη ελληνική και διεθνής γνώμη ότι ο εκτροχιασμός του δημοσίου χρέους οφείλεται αποκλειστικά στην κρατική ασυδοσία είναι εσφαλμένη, διότι όπως αναφέρθηκε, εμπεριέχει τεράστια χρέη ιδιωτικών τραπεζών που μεταβιβάστηκαν στους προϋπολογισμούς του κράτους. Τα ποσά υπερβαίνουν τα € 240 δις. Το θλιβερό, η πλειονότητα των κονδυλίων δεν εμπεριέχεται καν στο επίσημο δημόσιο χρέος του Υπουργείου Οικονομικών.

Συμπέρασμα

Έτσι έχουμε το οξύμωρο, ενώ το δημόσιο χρέος ανέρχετο στα € 299 δις το 2009, αυξήθηκε μόλις στα € 329 δις το 2017! Από την άλλη, απαιτήθηκαν τρία βάναυσα Μνημόνια συνολικού ύψους € 326 δις για να σωθεί η χώρα από τη χρεοκοπία! Δεν είναι εύλογο να τεθεί το ερώτημα, πως έγινε αυτή η μαγεία; Που πήγαν αυτά τα επιπρόσθετα λεφτά και ο κόσμος, γενικά, ζει μέσα σε μια πρωτόγνωρη μιζέρια, ανασφάλεια και, αρκετοί χάνουν και τα σπίτια τους;

Η απάντηση έρχεται όχι από Έλληνες ακαδημαϊκούς, αλλά από Γερμανούς. Η μελέτη με τίτλο «Που Πήγαν τα Χρήματα Διάσωσης της Ελλάδος;» παρουσιάζει τη ροή των κεφαλαίων των δανειακών συμβάσεων του Α’ και Β’ Μνημονίου, συνολικού ποσού €240 δις. Το κύριο συμπέρασμα είναι ότι μόνο €9.7 δις ή λιγότερο από 5% από το σύνολο που εκταμιεύτηκαν από τις δύο δανειακές συμβάσεις χρησιμοποιήθηκαν για τις ανάγκες της οικονομίας ! Το υπόλοιπο 95.5% πήγε για πληρωμές του χρέους και ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών.

Και εμείς το έχουμε κρυφό καμάρι ότι οι τράπεζες μας ήταν εύρωστες, δεν είχαν τοξικά ομόλογα, τιτλοποιημένα προϊόντα και τα εξωτικά, CDOs και CDSs. Καλά να πάθουν «έλεγαν» τότε, οι πολιτικοί και οι ειδήμονες του χρήματος, «ας πρόσεχαν» οι εταίροι μας. Όμως, δεν είχαν αντιληφθεί ότι η Δαμόκλειος Σπάθη είχε ήδη πέσει επί των κεφαλών όλων μας.

Σπυρίδων Λαβδιώτης, Former Senior Financial Analyst at Bank of Canada

———————————————

1 Το ύψος χρέους της Κεντρικής Κυβέρνησης το 2009 ανήρχετο στα € 298.8 δις ή 125, 8 % του ΑΕΠ (€ 237.5 δις), έναντι € 262.3 δις ή 108,7 % του ΑΕΠ (€ 242 δις) το 2008. Σε σύγκριση με € 328.7 δις χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης στα τέλη 2017 ή 187.6% του ΑΕΠ (€ 175 δις)· ΥΠΟΙΚ, ΟΔΔΗΧ, Eurostat.

2 Jeroen Dijsselbloem, από την κατάθεση στην Επιτροπή Απασχόλησης του Ευρωκοινοβουλίου, την 9η Νοεμβρίου του 2017. Ο Πρόεδρος του Eurogroup επιβεβαίωσε τη δήλωση του πρώην Επιτρόπου Ολί Ρεν ότι «τα προγράμματα διάσωσης εκπονήθηκαν για να σωθούν οι τράπεζες», λέγοντας ότι στο πρώτο στάδιο της κρίσης το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν οι τράπεζες : «χρησιμοποιήσαμε πολλά από τα χρήματα του φορολογούμενου, με λάθος τρόπο κατά τη γνώμη μου, για να σώσουμε τις τράπεζες· …ο κόσμος που επέκρινε τα πρώτα χρόνια του ελληνικού προγράμματος λέγοντας, πως όλα έγιναν για τις τράπεζες, έχουν κάποιο δίκαιο». http://newpost.gr/oikonomia/638062 http://news247.gr

3 Με τη χρεοκοπία της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008, κορυφώθηκε ο πανικός της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης καθώς η διατραπεζική αγορά «πάγωσε». Λόγω του συστεμικού κινδύνου, οι ευρωπαϊκές τράπεζες οι οποίες είχαν αγοράσει ελληνικά ομόλογα και είχαν επίσης δανειοδοτήσει τις ελληνικές τράπεζες, ξαφνικά βρέθηκαν εκτεθειμένες με επισφαλή δάνεια και έλλειψη ιδίων κεφαλαίων. Οι ελληνικές τράπεζες με τη σειράς τους, ήταν επίσης εκτεθειμένες σε δάνεια υψηλού κινδύνου ύψους άνω των € 500 δις, ήτοι υπεράνω του 200% του ΑΕΠ (Το Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα το 2009, Ιούνιος 2010, Ελληνική Ένωση Τραπεζών). Ως αποτέλεσμα, οι τράπεζες κάλεσαν την τότε κυβέρνηση να τις διασώσει. Αυτό έγινε με τον Νόμο 3723, ΦΕΚ 250, 9/12/2008 : «Ενίσχυση της ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης». Τότε δόθηκαν τα πρώτα € 28 δις, εν συνεχεία, ξεπέρασαν τα € 240 δις. Γι αυτό η Ελλάδα, δεν είναι Κύπρος (€ 10 δις), Πορτογαλία (€ 78 δις) ή Ιρλανδία(€ 86 δις).
4 Rocholl J., and Stahmer Α., “Where did the Greek bailout money go?” ESMT White Paper, European School of Management and Technology, Berlin, 16/2/2016 (Ευρωπαϊκό Σχολείο Διοίκησης και Τεχνολογίας).