_.

Δημ. Μάρτος, 4 Φεβρουαρίου 2019

Το ‘’μακεδονικό’’ ως  γεωπολιτισμικό ζήτημα

                                                                                         Δημήτρης Μάρτος          Βέροια 4-2-2019

     Το γερμανικό περιοδικό Spiegel, προσεγγίζοντας τη Συμφωνία των Πρεσπών  υπό το πρίσμα των γεωπολιτικών και γεωπολιτισμικών αντιπαραθέσεων, τη χαρακτήρισε «νίκη για τη Δύση, καταστροφή για τη Ρωσία… η Μόσχα θα πρέπει να φοβάται για την επιρροή της στην περιοχή». Οι New York Times θεώρησαν ότι η μάχη για το ονοματολογικό «εξελίχθηκε σε μια δοκιμασία γεωπολιτικής εξουσίας μεταξύ της Ευρώπης και των ΗΠΑ από τη μία και της Ρωσίας από την άλλη στα αιωνίως ασταθή Βαλκάνια». Ο ρόλος του πολιτισμού αυξάνεται θεαματικά στις γεωπολιτικές συγκρούσεις. Στα Βαλκάνια βέβαια οι συγκρούσεις των ισχυρών γεωπολιτικών συνασπισμών πάντοτε ενδύονταν με πολιτισμικές αναφορές. Τα  έθνη -κράτη και τα σύνορα τους διαμορφώθηκαν ως παρεπόμενο της σύγκρουσης μεταξύ δυτικού κόσμου-πολιτισμού και ανατολικού ρώσικου-σλαβικού.

     Τα Βαλκάνια και ιδιαίτερα η Μακεδονία, αποτέλεσαν το έδαφος του καθορισμού του ορίου των δύο ισχυρών κόσμων-πολιτισμών. Ο φιλελληνισμός και των δύο αναπτύχθηκε σε συνάρτηση με την αμφισβήτηση μιας εμβόλιμης εξουσίας (τουρκικής -ισλαμικής) στον ιστορικό χώρο από τον οποίον αντλούσαν τα πρότυπα και τις επίκτητες παραδόσεις τους.  Το Βυζάντιο – Ορθοδοξία ενσωμάτωνε την Ελλάδα στον πολιτιστικό χώρο της Ρωσίας, όπως αντίστοιχα η αρχαιοελληνική παράδοση την ενσωμάτωνε, μέσω του νεοκλασικισμού-αθηναϊσμού, στη Δύση. Το πολιτισμικό όριο ανάμεσα στη δυτική και ανατολική Ευρώπη οριζόταν από την πρόσληψη και τη διχοτόμηση της ελληνικής συνέχειας και του ιστορικού χώρου του ελληνισμού. Ακόμη και σήμερα η πολιτισμική και ακαδημαϊκή σύγκρουση αρχαίας Ελλάδας και Βυζαντίου προέρχεται από τη μετάθεση της αξιολόγησης του ιστορικού δρομολογίου του ελληνισμού στο έδαφος της αντιπαράθεσης δυτικής Ευρώπης και Ρωσίας. Γι’ αυτό το ‘’μακεδονικό’’ θα πρέπει αρχικά να εξετάζεται ως συνέπεια αυτής της γεωπολιτισμικής σύγκρουσης.

Το ‘’μακεδονικό’’  ως  υπόλειμμα  του  Ανατολικού Ζητήματος.

Ο Ντανιλέφσκι(1), ο θεωρητικός του επιθετικού πανσλαβισμού, που επεξεργάστηκε τη σύγκρουση μεταξύ δύο διαφορετικών ιστορικών τύπων, του υπερώριμου ευρωπαϊκού και του νεαρού σλαβικού, θεωρούσε ότι το Ανατολικό Ζήτημα είχε μεγαλύτερο ιστορικό βάθος και πλανητικό εύρος απ’ αυτό που συνήθως του αποδιδόταν, ως ζήτημα διευθέτησης της καταρρέουσας οθωμανικής αυτοκρατορίας. Κατ’ αυτόν οι ρίζες του βρίσκονταν στην αρχαιότητα, στην αντίθεση του ρωμαϊκού και του ελληνικού πολιτισμικού τύπου και των κληρονομιών τους, δηλαδή, τη γερμανική αυτοκρατορία και τη βυζαντινή αντίστοιχα και ότι απ’ αυτήν την αντίθεση προέκυψε η σύγχρονη μεταξύ δυτικής Ευρώπης (λατινικοί, καθολικοί και προτεσταντικοί κόσμοι) και ανατολικής (Ορθόδοξοι, σλαβικοί και ελληνικοί κόσμοι). Πίστευε ότι οι Σλάβοι, ως νεότερος πολιτισμικά τύπος, θα επικρατούσαν των Δυτικοευρωπαίων. Ο δυτικός οικονομισμός, αστικός και μαρξιστικός, θα μεταθέσει το ζήτημα της παγκόσμιας υπεροχής από τις έννοιες της ζωτικότητας των πολιτισμικών χαρακτηριστικών στις έννοιες της παραγωγικής απόδοσης και τα οικονομικά μεγέθη, προδιαγράφοντας έτσι  την υπεροχή των δυτικοευρωπαίων. Στη συνέχεια, ο ρώσικος μαρξισμός (λενινισμός-σταλινισμός) ‘’σήκωσε το γάντι’’ του Δυτικού μαρξισμού, προσπαθώντας να ταυτιστεί με το πρόκριμά του, ότι η πολιτιστική ηγεμονία θα κρινόταν στο επίπεδο της οικονομίας και όχι της ζωτικότητας των πολιτισμικών χαρακτηριστικών. Γι’ αυτό και έχασε, επειδή έθεσε το θέμα της ηγεμονίας σ’ ένα πεδίο που πλεονεκτούσε η Δύση.

(more…)

_.

Δημήτρης Μάρτος, 6 Ιουλίου 2016

Πρίν ένα χρόνο έγινε το δημοψήφισμα που αφορούσε τo Σχέδιο Συμφωνίας των Τριών Θεσμών (ΕΕ-ΔΝΤ-ΕΚΤ), σχετικά με τους όρους δανειοδότησης της Ελλάδας. Το περιεχόμενο όμως του δημοψηφίσματος, μετά και την παρέμβαση της εγχώριας αντιπολίτευσης και των Εταίρων, συμπεριέλαβε και τη διάσταση της παραμονής ή μη στην Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση και την ΕΕ. Παρόλες τις πιέσεις, ο ελληνικός λαός είπε ένα βροντερό ΟΧΙ (61,3%).

Από κεί και πέρα, αντί οι θιασώτες του «πάση θυσία ευρώ» να ψάξουν να βρουν τα αίτια αυτής της «αντιευρωπαικής» στάσης του ελληνικού λαού του προσήψαν ανωριμότητα. Τον αντιμετώπισαν ως αντικείμενο επιδιόρθωσης και όχι ως υποκείμενο της ιστορίας. Κανείς σχεδόν από τους εμπνευστές και πρωταγωνιστές του δημοψηφίσματος δεν σεβάστηκε την απόφαση του. Προσπάθησαν να την διαστρέψουν, να την υποβαθμίσουν ή να την εκφυλίσουν. Πολλοί θεώρησαν τον ίδιο τον θεσμό λαϊκιστικό και ότι το Σύνταγμα (άρθρο 44) που το προέβλεπε έπρεπε να αλλάξει. Η δε εμπροσθοφυλακή του επαρχιώτικου και νοσηρού ευρωπαϊσμού μας, οι τηλεοπτικοί μανδαρίνοι των Αθηνών, επιδόθηκαν σε μια οργουελιανού τύπου προπαγάνδα, ενάντια στην εκφρασμένη θέληση του λαού και ενάντια στην υπόδειξή του, για μια δημόσια συζήτηση, που θα περιλάμβανε και την επιστροφή σε εθνοκεντρικό νομισματικό σύστημα.

Είδαμε να διαστρεβλώνονται έννοιες όπως: νομιμότητα, συνταγματικότητα, εθνικό συμφέρον κλπ. Το ΝΑΙ να βαφτίζεται νόμιμο, συνετό και νικηφόρο, ενώ το ΟΧΙ παράνομο, αλλοπρόσαλλο και ηττημένο. Οι δυνάμεις του ΝΑΙ, παρά την ήττα τους, είδαμε να καθίστανται κυρίαρχες, να καθορίζουν αυτές την πολιτική ατζέντα και να μοιράζουν πιστοποιητικά νομιμότητας. Είδαμε ένα “κυνήγι των μαγισσών”, στη μόνη εθνικά αξιοπρεπή πράξη του πολιτικού προσωπικού: την επεξεργασία μιας εναλλακτικής νομισματικής όδευσης, ένα “Plan B” και την ανάκτηση του “Νομισματοκοπείου”. Βέβαια, αν και αυτό υπαγόρευε η λογική, η νομιμότητα και η συνταγματικότητα, αυτή η επεξεργασία δεν έγιναν ποτέ.

(more…)

_.

Δημήτρης Μάρτος, 17 Απριλίου 2024

αναδημοσίευση μέσω ενεργού λινκ σύμφωνα με την υπόδειξη της πηγής

Γνώρισα τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη στη Φλωρεντία, στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Με κέρδισε με την οξυδέρκεια και τη σαφήνεια του πολιτικού του λόγου. Επηρέασε καθοριστικά την πολιτική μου αγωγή. Φώτισε τα σκοτάδια της μεταδικτατορικής πολιτικής αβελτηρίας. Τα βιβλία, τα κείμενα, οι ομιλίες, οι νουθεσίες και οι δράσεις του, συγκροτούν όχι μόνο ένα απόθεμα ιδεών και πρακτικών για τους νέους ανθρώπους, τους «ευγενείς συναθλητές» του, όπως αισιόδοξα ευελπιστούσε, αλλά και μια σχολή πολιτικής θεωρίας και σχεδιασμού.

Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης ήταν από τους λίγους που συνέλαβαν την έννοια της πολιτικής στο υπερθετικό βαθμό. Την εγκωμίασε με σθένος και πάθος, σαν αντιστάθμισμα στο μαγαρισμό της και τελικά στη “δολοφονία” της από τη διανοητική πενία και τον καιροσκοπισμό των μεταπολιτευτικών πολιτικών μορφωμάτων.

Ό,τι επεξεργαζόταν και ό,τι πρότεινε το τεκμηρίωνε και ιστορικά στις διδαχές των μεγάλων δασκάλων μας. Και είχε εμπεδώσει πρωτίστως την ουσία της αρχαίας ελληνικής παιδείας: ότι ο άνθρωπος πρέπει να κρίνεται από το «είναι» του, από το λόγο και την ηθική και όχι από το «έχειν», τον πλούτο και τη δύναμη. Ότι η προσωπικότητα του ανθρώπου πρέπει να αξιολογείται από την ικανότητα και τη βούλησή του να κατανοεί τη φύση και την κοινωνία και όχι να τις κατακτά.

Συνεχίστε την ανάγνωση, εδώ.

Πηγή: slpress.gr