hellasjournal-Ειδήσεις, 14 Μαρτίου 2021

Στην ανταπόκριση της εφημερίδας Handelsblatt –των Ozan Demircan από την Κωνσταντινούπολη και Gerd Höhler από την Αθήνα- αναφέρονται τα εξής:

Πέντε χρόνια αφότου τέθηκε σε ισχύ το προσφυγικό σύμφωνο μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) και της Τουρκίας, το Βερολίνο και η Άγκυρα διαπραγματεύονται για μια νέα εκδοχή του Συμφώνου.

Σύμφωνα με πληροφορίες της Handelsblatt από διαπραγματευτικούς κύκλους, από γερμανικής πλευράς είναι μυημένα στις διαπραγματεύσεις η Καγκελαρία, το Ομοσπονδιακό ΥΠΕΣ και η καγκελαρία της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας υπό τον Πρωθυπουργό και Πρόεδρο του CDU, Armin Laschet. Από τουρκικής πλευράς, τις διαπραγματεύσεις διεξάγει το Γραφείο του Αντιπροέδρου Fuat Oktay.

Αντικείμενο των διαπραγματεύσεων αποτελούν και σημεία για τα οποία είναι απίθανο να υπάρξει συμφωνία. Επιπλέον: Η Ελλάδα, η οποία πλήττεται από τη μετανάστευση χιλιάδων ανθρώπων από την Τουρκία στην ΕΕ, προφανώς μένει εκτός. Κι αυτό δεν αρέσει καθόλου στην Αθήνα.

• Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο άφησαν αναπάντητες ερωτήσεις της Handelsblatt επί του θέματος. Και η τουρκική κυβέρνηση επίσης δεν παίρνει θέση για το θέμα δημοσίως. Αλλά στα παρασκήνια οι συζητήσεις έχουν πάρει φωτιά.

Όλοι γνωρίζουν ότι δεν απομένει πολύς χρόνος για να αποφευχθεί ένα ανθρωπιστικό και πολιτικό χάος σαν του 2016 ή κατά το άνοιγμα των συνόρων από την Τουρκία πέρσι. Στις 5 Μαρτίου, ο τούρκος Πρόεδρος Erdogan και η Καγκελάριος Merkel συνομίλησαν με τηλεδιάσκεψη.

Οι ειδικοί αναμένουν ότι πιθανότατα ο αριθμός των μεταναστών με προορισμό την Ευρώπη θα αυξηθεί και πάλι λόγω της πανδημίας. Ωστόσο, τα χρήματα από το προσφυγικό σύμφωνο που τέθηκε σε ισχύ το 2016 έχουν τελειώσει. Οργανώσεις βοήθειας στην Τουρκία περιμένουν επειγόντως νέα κονδύλια χρηματοδότησης.

«Αν δεν λάβουμε σύντομα νέα χρήματα, θα πρέπει να σταματήσουμε αμέσως τα έργα», λέει ο Ibrahim Dizman, που εργάζεται στην Κων/πολη για την προσφυγική οργάνωση „Mülteciler Dernegi“.

Στις 25 Μαρτίου θα συναντηθούν οι ΥΠΕΞ της ΕΕ. Και τότε, για πρώτη φορά, θα μπορούσε να συζητηθεί δημοσίως το θέμα. Η τουρκική κυβέρνηση, σύμφωνα με πληροφορίες της Handelsblatt, επιθυμεί μια σύνοδο κορυφής της ΕΕ με τουρκική συμμετοχή μέχρι τον Ιούλιο. Πολλοί μυημένοι στις διαπραγματεύσεις αμφιβάλλουν αν θα μπορέσει να τηρηθεί αυτό το χρονοδιάγραμμα.

 Η Άγκυρα ζητεί την επέκταση της Τελωνειακής Ένωσης με την ΕΕ – Η Αθήνα είναι αντίθετη

Η παλιά συμφωνία προβλέπει ότι η Ελλάδα μπορεί να στέλνει πίσω στην Τουρκία μετανάστες που εισέρχονται παράνομα στη χώρα. Σε αντάλλαγμα, η ΕΕ παραλαμβάνει σύρους πρόσφυγες σύμφωνα με τον κανόνα 1:1 από την Τουρκία και υποστηρίζει οικονομικά την Τουρκία για τη φροντίδα των προσφύγων.

Έξι δις. Ευρώ προβλέπονταν προς τούτο για ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον τεσσάρων ετών, κάτι που σημαινει λιγότερα από 400 ευρώ ανά πρόσφυγα το χρόνο. Κατά την άποψη της ΕΕ ήταν μια καλή συναλλαγή. Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν, μέχρι τώρα έχουν εμβασθεί 4,1 δις. Ευρώ.

Με την προσφυγική συμφωνία η ΕΕ μπόρεσε να πετύχει πολλούς στόχους ταυτόχρονα: Καταγεγραμμένοι πρόσφυγες ζουν στην Τουρκία με κάποια κανονικότητα εκτός καταυλισμών, μπορούν να πάνε στο γιατρό, να νοικιάσουν σπίτι και να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Όποιος είναι άπορος, παίρνει κοινωνικό επίδομα από τον κορβανά της ΕΕ.

Εκτός αυτών, η ΕΕ κατόρθωσε να επιβάλει κανόνες στην Τουρκία για το πώς θα πρέπει να ανατιμετωπίζει τους μετανάστες στη χώρα της. Έτσι, η Τουρκία έγινε de facto ο πρώτος αρμόδιος σταθμός για μετανάστες στην πορεία τους προς την ΕΕ, χωρίς η ίδια η Τουρκία να ανήκει στην ΕΕ.

Πέρσι το καλοκαίρι, η Ευρωπ. Επιτροπή ενέβασε γι’ αυτό ήδη 500 εκατομ. Ευρώ, για να απαλύνει τις ανάγκες των προσφύγων της Τουρκίας. Πρέπει να καλυφθούν οι ανάγκες των ανθρώπων και η Επιτροπή δεν θέλει να συμβεί αυτός εντός της ΕΕ.

• Η Τουρκία ήλπιζε ότι με τη συμφωνία θα έπαιρνε απαλλαγή από τη βίζα για τους τούρκους πολίτες καθώς και επέκταση της Τελωνειακής Ένωσης για λιγνίτη, ατσάλι και αγροτικά προϊόντα. Τα σημεία αυτά αναφέρονται μεν στην «Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας» του 2016, αλλά δεν εφαρμόστηκαν.

Ανάλογη απογοήτευση νιώθει ο Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan για τη μέχρι τώρα συμφωνία. Η Άγκυρα ζητεί, μεταξύ άλλων, να εγγραφεί η διεύρυνση της Τελωνειακής Ένωσης στο νέο προσφυγικό σύμφωνο. Η Γερμανία είναι μεν ανοιχτή στην εέκταση της Τελωνειακής Ένωσης, ωστόσο προτιμά να μην εντάξει η ίδια το ζήτημα στο μεταναστευτικό σύμφωνο. Η Αθήνα προς το παρόν είναι αντίθετη με μια διεύρυνση της Τελωνειακής Ένωσης.

Για την απόφαση σχετικά με αυτή τη διεύρυνση, το νέο προσφυγικό σύμφωνο είναι σημαντικό και για την οικονομία. Περίπου 7000 επιχειρήσεις με γερμανική συμμετοχή δραστηριοποιούνται στην Τουρκία και παράγουν εκεί προϊόντα για την παγκόσμια αγορά.

• Η Τουρκία θέλει να χρησιμοποιήσει χρήματα της ΕΕ και στη Συρία

Ιδιαίτερα καυτό θέμα στις συνομιλίες, που διεξάγονται ψηφιακά και επί τόπου στην Κων/πολη, αποτελεί το ερώτημα πού θα επιτραπεί να χρησιμοποιηθούν τα επόμενα δισεκατομμύρια. Η Άγκυρα επιμένει να χρησιμοποιηθούν κονδύλια της ευρωπαϊκής βοήθειας και σε περιοχές της βόρειας Συρίας σε κατάσταση ειρήνης, για την κατασκευή π.χ. νοσοκομείων και σχολείων.

Στο μεταξύ, εκεί ζουν κοντά στα τουρκικά σύνορα πολλές εκατοντάδες χιλιάδες Σύροι, που προηγουμένως είχαν αναζητήσει προστασία στην Τουρκία. Ωστόσο, το Βερολίνο δεν θέλει να χρησιμοποιήσει ευρωπαϊκά κονδύλια για έργα στη Συρία.

Εκτός αυτού, η Διοίκηση της Άγκυρας θέλει γενικώς περισσότερο έλεγχο για τη χρήση των κονδυλίων. Μέχρι τώρα η ΕΕ επιμένει να μοιράζουν διεθνείς οργανώσεις με έδρα στην ΕΕ τα κονδύλια για συγκεκριμένα έργα σε ντόπιους συνεργάτες. Αυτή η ρύθμιση έχει ατονήσει προ πολλού: Το γερμανικό ΥΠΕΞ επιβεβαίωσε το φθινόπωρο του 2019 ότι η Άγκυρα έχει προ πολλού ενισχυμένο λόγο για τη χρήση των χρημάτων.

Αυτά τα σημεία αποτελούν εκνευριστικό ζήτημα για το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες, όπου το προσφυγικό σύμφωνο θεωρείται κυρίως ως ανάχωμα της ανεπιθύμητης μετανάστευσης στα κράτη μέλη. Στην Άγκυρα, το ζήτημα αντιμετωπίζεται από εμπορική σκοπιά: καμια παροχή χωρίς αντιπαροχή. Με ανάλογη σκληρότητα δίνεται μάχη αυτή τη στιγμή.

Στην ελληνική πρωτεύουσα, Αθήνα, οι διερευνητικές συνομιλίες αντιμετωπίζονται με καχυποψία. Έλληνας διπλωμάτης δήλωσε ότι το γεγονός ότι η Καγκελάριος Angela Merkel έχει αναλάβει η ίδια το ζήτημα, όπως έκανε ήδη στη διαπραγμάτευση για τη συμφωνία του Μαρτίου 2016, παρακολουθείται «με ασνάμεικτα συναισθήματα».

• Όπως λέγεται, ενώ κάποτε, στην κορύφωση της προσφυγικής κρίσης, επικρατούσε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, σήμερα δεν υπάρχει κανένας λόγος η Γερμανία να διεξαγάγει μόνη της τις διαπραγματεύσεις. Υπάρχει ανησυχία ότι το Βερολίνο θα ανταποκριθεί σε υπερβολικό βαθμό στα αιτήματα της Τουρκίας.

Η Αθήνα δεν βλέπει το λόγο να υπάρξει επεξεργασία της Κοινής Δήλωσης, που συμφωνήθηκε πριν από πέντε χρόνια. Όπως εξήγησαν έλληνες διπλωμάτες στην Handelsblatt, πριν μπορέσει να γίνει συζήτηση, θα πρέπει η Τουρκία να εφαρμόσει πρώτα την υφιστάμενη συμφωνία.

Όσο ανακουφισμένη ένιωσε η Αθήνα που με τη συμφωνία, την οποία έφερε κατόπιν διαπραγματεύσεων η Μέρκελ την άνοιξη του 2016, μπόρεσαν να σταματήσουν οι μετανστευτικές ροές στο Αιγαίο, τόσο απότομα προσγειώνει ο απολογισμός κατά την ελληνική οπτική. Αντίθετα με ό,τι υποσχόταν το προσφυγικό σύμφωνο, η Τουρκία – όπως λέγεται επικριτικά στην Αθήνα– δεν παίρνει πίσω πλέον τους παράτυπους μετανάστες, οι οποίοι έρχονται μέσω του Αιγαίου στα ελληνικά νησιά. Αυτή τη στιγμή οι ελληνικές Αρχές προσπαθούν να επιστρέψουν 1450 άτομα, των οποίων οι αιτήσεις ασύλου απορρίφθηκαν.

Γι’ αυτό – όπως λένε ελληνικοί διπλωματικοί κύκλοι – αρνούνται αυτή τη στιγμή παραχωρήσεις της ΕΕ στην Τουρκία όσον αφορά την πολιτική των θεωρήσεων εισόδου και τη διεύρυνση της Τελωνειακής Ένωσης. Για τις διαπραγματεύσεις όμως σχετικά με την επέκταση της Τελωνειακής Ένωσης η Ευρωπ. Επιτροπή χρειάζεται ομόφωνη εντολή των 27 κρατών μελών.

• Η μεταναστευτική πίεση από τη Συρία συνεχίζει να είναι μεγάλη

Οι διαπραγματεύσεις με την Τουρκία ωστόσο συνεχίζονται. Η μεταναστευτική πίεση στην περιοχή έχει μειωθεί μόνον επιφανειακά. 12,4 εκατομ. Σύροι, δηλαδή σχεδόν το 60% του πληθυσμού, ζουν με ανασφάλεια για την τροφή τους και υποφέρουν από την πείνα, σύμφωνα με ανακοίνωση του προγράμματος παγκόσμιας τροφοδοσίας του ΟΗΕ (WFP).

Αιτία είναι η μεγάλη αύξηση στις τιμές των τροφίμων. Γι’ αυτό προσπαθούν ακόμα καθημερινά άνθρωποι από τη Συρία να διαβούν τα σύνορα προς την Τουρκία κι από εκεί να περάσουν στην Ευρώπη.

Σύμφωνα με στοιχεία των ΗΕ, η Τουρκία έχει δεχτεί 3,6 εκατομ. πρόσφυγες από τη Συρία. Σε αυτούς προστίθενται περισσότεροι από 300.000 επίσημα δηλωμένοι μετανάστες από άλλα κράτη, που βρίσκουν καταφύγιο στην Τουρκία και εκτός αυτών άγνωστος αριθμός μη καταγεγραμμένων ανθρώπων. Συνολικά αυτό κοστίζει στο τουρκικό κράτος εκατομμύρια ετησίως, οι τούρκοι εργαζόμενοι διαμαρτύρονται για ανεπιθύμητο ανταγωνισμό στην αγορά εργασίας.

• Αλλά και εσω-πολιτικά η Τουρκία βρίσκεται υπό πίεση. Οι πρόσφυγες παρουσιάζονται όλο και συχνότερα ως βάρος, κυρίως από το κόμμα της αντιπολίτευσης CHP, που τελευταία στις δημοτικές εκλογές κέρδισε τη δημαρχία σε πολλές μεγαλουπόλεις μετά την ήττα του κόμματος του Ερντογάν ΑΚΡ.

Ακριβώς πριν από ένα χρόνο, η κυβέρνηση της Άγκυρας είχε ανοίξει μια φορά ήδη τα σύνορα για πρόσφυγες που ήθελαν να περάσουν στην Ελλάδα. Αφορμή αποτέλεσε ο βομβαρδισμός τούρκων στρατιωτών από ρωσικά μαχητικά στη Συρία, σε μια περιοχή, όπου κατ’ επιθυμίαν της Άγκυρας λέγεται ότι θα εγκατασταθούν Σύροι από την Τουρκία.

Μέσα σε ώρες έτρεξαν χιλιάδες άνθρωποι στα σύνορα και προκάλεσαν σκηνές καταστροφής. Εκατοντάδες διανυκτέρευσαν μέσα στο κρύο υαιθρίως, επειδή πίστεψαν ότι ο Ερντογάν τους χάρισε την ελευθερία στην Ευρώπη. Αλλά τα πράγματα δεν έγιναν έτσι. Σχεδόν σε κανένα δεν επετράπη από τους έλληνες αστυνομικούς και τα ευρωπαϊκά σώματα ασφαλείας της Frontex να περάσει τα σύνορα. Οι οικογένειες και οι νέοι γύρισαν πίσω στις πόλεις της Ανατολίας – και περιμένουν την επόμενη ευκαιρία για να ταξιδέψουν στην Ευρώπη.

Πηγή: hellasjournal.com