_.

Κ. Καββαθάς – Δ. Χοϊδάς,  21 Δεκεμβρίου 2022

Ἡ ’Επανάληψις ὡς Μήτηρ Μαθήσεως! (;)

Παρακαλῶ τούς ἀναγνῶστες νά διαβάσουν τό πόνημα, τοποθετῶντας «τή γλῶσσα στό μάγουλο», ἔκφραση πού παλαιά σήμαινε «καί τί βλακεῖες λέει αὐτός;». Τό ἄρθρο ἀφορᾷ σέ προτάσεις, πού εἴχαμε κάνει μέ τόν παλαιό μου συνεργάτη μηχανικό-μηχανολόγο Διονύση Χοϊδᾶ γιά τήν ἐκμετάλλευση τῶν λιγνιτικῶν ἀποθεμάτων τῆς Φενγουάλης. Οἱ προτάσεις εἶχαν προκύψει ἀπό τίς ἐνεργειακές «κρίσεις», πού εἴχαμε καλύψει/ἀναλύσει γιά 36 χρόνια σέ ἀφιερώματα στό περιοδικὸ «4ΤΡΟΧΟΙ», εἶχαν δημοσιευτεῖ στήν «Ἑστία τῆς Κυριακῆς» καί, ἐνημερωτικά, εἶχαν άποσταλεῖ καί στόν Ὑπουργό Ἀναπτύξεως κ. Ἄδ. Γεωργιάδη

Στήν πρόταση ἀναφέραμε:

1. Ὅτι εἶναι ἀδιανόητη ἡ ἀδρανοποίηση λιγνιτωρυχείων τῆς ΔΕΗ μέ τό πρόσχημα τῆς «ἀσύμφορης ἐκμετάλλευσης γιά ἠλεκτροπαραγωγή».

2. Ὅτι μέσῳ τῆς ἀεριοποίησης εἶναι βιώσιμη ὄχι μόνο ἡ συνέχιση τῆς δραστηριότητας τῶν ὑφιστάμενων ἐνεργῶν λιγνιτωρυχείων ἀλλά καί ἡ ἐπαναδραστηριοποίηση κοιτασμάτων, πού ἔχουν κριθεῖ ὡς «ἀσύμφορα γιά καύση σέ ΑΗΣ».

3. Ἡ υἱοθέτηση τῆς ἀεριοποίησης τοῦ λιγνίτη θά μποροῦσε νά ἐνεργοποιήσει ἕνα εὐρύ πλέγμα περιφερειακῶν οἰκονομικῶν δραστηριοτήτων (τῆς ἰδιωτικῆς πρωτοβουλίας), ἐγκατεστημένων ἐντός «πρώην ἀνενεργῶν» λιγνιτωρυχείων ἤ πέριξ αὐτῶν.

4. Προέχει, σαφῶς, ἡ ἀνάπτυξη ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ τεχνολογίας ἀεριοποίησης, προκειμένου αὐτή νά εἶναι ἀπολύτως συμβατή μέ τίς ἀρνητικές ἰδιαιτερότητες τοῦ ἑλληνικοῦ λιγνίτη, ἔτσι ὥστε νά ἐπιτυγχάνεται ἡ, κατά τό δυνατόν, ἀρτιότερη ἀξιοποίησή του.

Ἡ ἀεριοποίηση τοῦ λιγνίτη δέν εἶναι μιά καινοφανής τεχνολογία γιά τή χώρα μας. Μέχρι πρό ὀλίγων ἐτῶν, λειτουργοῦσε στή Βόρεια Ἑλλάδα ἡ «Ἑλληνική Βιομηχανία Ἀμμωνίας καί Λιπασμάτων», ἡ ὁποία χρησιμοποιοῦσε ὡς πρώτη ὕλη λιγνιταέριο, προερχόμενο ἀπό τοπικούς λιγνῖτες.

Δυστυχῶς, σχετικά πρόσφατα ἔκλεισε ὡς ζημιογόνος, ἐν μέσῳ νεοελληνικοῦ χάους κακοδιαχείρισης καί συνδικαληστρικῶν κεκτημένων. Ἡ «τεχνικά τεκμηριωμένη» ἐξήγηση τῆς ἀποτυχίας της νά παράξει προϊόντα σέ ἀνταγωνιστική τιμή, ἐν συγκρίσει μέ τήν ἰδιωτική πρωτοβουλία, ἦταν «κακὴ ποιότητα τοῦ ἑλληνικοῦ λιγνίτη» (λές κι ὅταν ἄνοιξε καί μεγαλούργησε τό μεγαθήριο προμηθευόταν λιγνίτη ἀπό τόν Ἄλφα τοῦ Κενταύρου…).

Στό ἄρθρο ὁ μηχανικός-μηχανολόγος τοῦ Πανεπιστημίου Πατρῶν καί ὁ ἀποτυχημένος δημοσιογράφος-ἐκδότης, πού ὑπογράφουν τό παρόν, ἔλεγαν:

1. Αὐτή τή στιγμή καῖμε λιγνίτη σέ ΑΗΣ (δηλαδή, καῖμε κάρβουνο γιά νά βράσουμε νερό, ὅπως τόν 18ο αἰῶνα.) Εἶναι προφανές ὅτι ὁ θερμικός κύκλος πού χρησιμοποιεῖται, ὅσα τεχνολογικά φτιασίδια κι ἄν τοῦ φορέσεις, θά ἐξακολουθεῖ νά ἔχει χαμηλή θερμική ἀπόδοση, νά μολύνει τό σύμπαν μέ αἰωρούμενα σωματίδια ἀπό τήν ἐξόρυξη καί μεταφορά τοῦ λιγνίτη στήν καμινάδα, μέχρι καί τή διαχείριση τῆς τέφρας. (Τήν ὁποία τέφρα, δορυφορικές ἑταιρεῖες θά ἔπρεπε νά ΠΑΡΑΚΑΛΑΝΕ νά ἀγοράσουν γιά τήν τσιμεντοβιομηχανία καί τά ποιοτικά ὁδοστρώματα).

2. Ὄντως, ὁ ἑλληνικός λιγνίτης εἶναι χαμηλῆς ποιότητας: περιέχει πολλή ὑγρασία καί ὑψηλό ποσοστό ἀδρανῶν, πού ὁδηγοῦν σέ ὑπερβολική παραγωγή τέφρας στό φουγάρο. Τό πρόβλημα, ὅμως, εἶναι σύνθετο: ἕνα μεγάλο μέρος τῆς ἐνέργειας τοῦ συγκεκριμένου ἄνθρακα δέν ἀξιοποιεῖται, γιά νά βράσει νερό ΜΕΣΑ στό καζάνι ἀλλά νερό στό… φουγάρο (τήν ἐμπεριεχόμενη ὑγρασία, δηλαδή)! Μεγάλο μέρος, ὅμως, τῆς ἐνέργειας δαπανᾶται γιά νά ἀποδώσει τόνους ἐρυθροπυρωμένης τέφρας στά μπάζα!

3. Τί νά κάνουμε μέ τόν ἐγχώριο λιγνίτη μας (πού γιά δεκαετίες μᾶς ἔκανε ΧΩΡΑ) τώρα πού ἀνακαλύψαμε τό εἰσαγόμενο (ἀπό Ρωσσία καί Η.Π.Α.) φυσικό ἀέριο; Δύο εἶναι τά ἀλληλένδετα– σκέλη, στά ὁποῖα ὀφείλουμε νά ἐπικεντρώσουμε τήν προσοχή μας: α) τά δικαιώματα ρύπων καί β) τόν χαμηλό συντελεστή ἀπόδοσης. 

4. Σέ ὅ,τι ἀφορᾷ τά δικαιώματα ρύπων, αὐτά (μέ ἐσκεμμένη «πιτσικουλιά» τῆς Ε.Ε) ἐκτοξεύτηκαν ἀπό τά 5 εὐρώ/τόνο ἐκπεμπόμενου διοξειδίου στά 26 εὐρώ! Πρᾶγμα πού σημαίνει ὅτι, γιά νά παράξει μιά μεγαβατώρα ἡ Μεγαλόπολη (μέ τό χαμηλό συντελεστή ἀπόδοσης πού τήν διακρίνει), θά πρέπει νά πληρώσει 40 εὐρώ φόρο ἄνθρακα.

5. Πᾶμε στήν ἀεριοποίηση. Στή μετατροπή, δηλαδή, τοῦ λιγνίτη σέ λιγνιταέριο, πού σημαίνει: Καῖμε ἕνα μέρος τοῦ λιγνίτη, γιά νά θερμάνουμε τόν ὑπόλοιπο καί νά ἀεριοποιηθεῖ (σέ ἀνάμειξη μέ ὑδρατμό) καί νά μᾶς δώσει ἕνα καύσιμο μεῖγμα, ὅπου τά κύρια συστατικά του εἶναι ὑδρογόνο, μονοξείδιο τοῦ ἄνθρακα καί διοξείδιο τοῦ ἄνθρακα.

Τίθεται ἐδῶ ἕνα ἐρώτημα: Γιά ποιό λόγο νά προβοῦμε στήν ἀεριοποίηση τοῦ λιγνίτη, τή στιγμή πού εἶναι δεδομένο ὅτι ἕνα μέρος του θά τό «χάσουμε» ἀκριβῶς γιά νά γίνει ἡ ἀεριοποίηση; Ἡ ἀπάντηση εἶναι: Ἐπειδή τό λιγνιταέριο μποροῦμε νά τό «κάψουμε» σέ μηχανές πολλαπλάσια μεγαλύτερου βαθμοῦ ἀπόδοσης (σέ σύγκριση μέ τούς ἀτμολέβητες) καί, στό τέλος, νά ἔχουμε ἕνα ἐμφανές ἐνεργειακό κέρδος. (Καί πολύ καθαρότερη ἀτμόσφαιρα, προφανῶς, καθώς οἱ τέφρες καί οἱ τοξικοί ρύποι τοῦ λιγνίτη ἔχουν συλλεγεῖ στό σύστημα τοῦ ἀεριοποιητῆ, προτοῦ προωθηθεῖ τό ἀέριο στήν κατανάλωση.)

6. Οἱ μηχανές, πού μποροῦν νά κάψουν τό λιγνιταέριο, μέ τόν ἴδιο τρόπο πού καῖνε τό φυσικὸ ἀέριο, εἶναι παλινδρομικές ΜΕΚ καί ἀεριοστρόβιλοι. Οἱ μηχανές αὐτές ἔχουν ὑψηλότατο βαθμό ἀπόδοσης σέ σύγκριση μέ τούς παραδοσιακούς ἀτμολέβητες/ἀτμοστρόβιλους τῶν ΑΗΣ. Ἔχουν, ὅμως, κι ἕνα πρόσθετο πλεονέκτημα: Ἕνα μειονέκτημα τῶν ΑΗΣ εἶναι ὅτι δεσμεύονται σέ ἕνα ἀδιατάρακτα σταθερό ἐπίπεδο ἀπόδοσης, χωρίς δυνατότητα αὐξομείωσης τῆς παρεχόμενης ἰσχύος τους σέ περιπτώσεις αἰφνίδιας μεταβολῆς τῆς ζήτησης ἤ τῆς προσφορᾶς (σέ περίπτωση, γιά παράδειγμα, πού προστεθεῖ ἤ ἀφαιρεθεῖ ἀπρόβλεπτη ἰσχύς στό δίκτυο, ἐξ αἰτίας τῆς παρουσίας «στοχαστικῶν» ΑΠΕ, ὅπως τά αἰολικά.)

Ἀντίθετα, οἱ ἀεριοστρόβιλοι (ἰδιαίτερα τῆς τάξης ἕως καί διψήφιων μεγαβάτ) ἔχουν τήν ἰδιότητα νά αὐξομειώνουν, σέ πραγματικό χρόνο, τήν ἀποδιδόμενη ἰσχύ τους, ἔτσι ὥστε νά ἐξομαλύνουν τά σκαμπανεβάσματα διαθέσιμης ἰσχύος στό δίκτυο. Μέχρι τώρα, τὴ λειτουργία αὐτή τήν ἔχουν ἀναλάβει ἀεριοστρόβιλοι πού καῖνε εἴτε ντῆζελ εἴτε (ἐπίσης εἰσαγόμενο) φυσικό ἀέριο ἤ πανάκριβο LNG. Ὅλα αὐτά, τή στιγμή πού ὀρυχεῖα μέ τόν ἑλληνικό λιγνίτη μπαίνουν σέ ἀχρηστία, τό ἕνα μετά τό ἄλλο, ἀλλά πού ξανα-ανακαλύφθηκαν πρόσφατα!

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΑΣ

Δεν θα ασχοληθούμε με τη ΔΕΗ, ως μέρος της λύσης, τη στιγμή που η ίδια είναι ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ. Ένα πρόβλημα που συντίθεται από διαπλοκές διοίκησης – συνδικαλιστών – ιδιωτών υπεργολάβων, που είχε ως αποτέλεσμα, για χρόνια, “κάποιοι” να κουβαλούν με τα φορτηγά τους “ανθρακούχα χώματα” στα καζάνια (και να πληρώνονται “με τον τόνο” για αυτό) και στη συνέχεια, να ξαναπληρώνονται για να κουβαλάνε “θερμή τέφρα” προς απόθεση. Και κάπου, ενδιάμεσα, κάποιοι να παριστάνουν ότι “παρήγαγαν ενέργεια”…

Κατόπιν αυτών, δεν θεωρούμε την ΔΕΗ ως ικανή να περάσει αυτοτελώς σε φάση αεριοποίησης του λιγνίτη. Από την άλλη, θεωρώ εξίσου απαράδεκτο τα λιγνιτικά κοιτάσματα (που αποτελούσαν κρατική περιουσία πριν εκχωρηθούν, πριν λίγα χρόνια, στην ιδιωτικοποιημένη ΔΕΗ) να περάσουν σε χέρια ιδιωτών. Όπου το πιθανότερο είναι να τα απενεργοποιήσουν οι αγοραστές τους προκειμένου να προωθήσουν τις εισαγωγές φυσικού αερίου ή και ηλεκτρικού ρεύματος από το εξωτερικό.

Αυτό που προτείνουμε είναι:

Αέναος ιδιοκτησία και διαχείριση των ορυχείων / κοιτασμάτων από την ΔΕΗ

Εγκατάσταση σε κάθε αξιοποιήσιμο ορυχείο τουλάχιστον ενός αεριοποιητή ιδιοκτησίας της ΔΕΗ, ή κοινοπραξίας ΔΕΗ / ιδιωτών

Παραχώρηση πολλαπλών αδειών εγκατάστασης αεριοστρόβιλων μικρής – μέσης ισχύος από ιδιώτες.

Οι αεριοστρόβιλοι αυτοί δύνανται να είναι, ακόμα και μεταφερόμενες μονάδες (σε τροχοφόρα φορεία) με δυνατότητα μετακίνησης από ορυχείο σε ορυχείο, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες και δυνατότητες.

Οι αεριοστρόβιλοι αυτοί θα τροφοδοτούνται με το λιγνιταέριο του αεριοποιητή, ενώ η ΔΕΗ θα καλύπτει τα κόστη εξόρυξης / αεριοποίησης, τιμολογώντας τους καταναλωτές του λιγνιταερίου που χρησιμοποιείται.

Για το θέμα των δικαιωμάτων ρύπων (έχουμε εκπομπές διοξειδίου άνθρακα τόσο κατά την αεριοποίηση του λιγνίτη, όσο και κατά την καύση του λιγνιταερίου) προτείνω το “εμπορικό sequestration” (δικός μου όρος)

Με την έννοια του “εμπορικού sequestration” εννοώ την ανάπτυξη στον χώρο του ορυχείου – και πέριξ του ορυχείου – ενός πλέγματος ιδιωτικών δραστηριοτήτων, που θα ενεργοποιούνται με πρώτη ύλη το παραγόμενο διοξείδιο του άνθρακα από τις στροβιλομηχανές που καίνε λιγνιταέριο. (Το οποίο διοξείδιο, να σημειωθεί ότι είναι ικανοποιητικής καθαρότητας, λόγω της προηγηθείσας επεξεργασίας του λιγνιταερίου πριν από την καύση του…). Είναι προφανές ότι καθίσταται πρακτικώς αδύνατη η εμπορική απορρόφηση ολόκληρης της ποσότητας διοξειδίου που προκύπτει από την ηλεκτροπαραγωγή του συνόλου των αεριοστροβίλων λιγνιταερίου που θα έχουν εγκατασταθεί σε ένα ορυχείο. Αλλά με την τρέχουσα τιμή των 26 ευρώ / τόνο κρίνεται (εκ πρώτης όψεως) ως εμπορικώς συμφέρουσα η δέσμευση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης ποσότητας.

Οι πιθανές χρήσεις του δεσμευόμενου CO2, σε πρώτη άποψη, μπορεί να είναι:

Ως αέριο φωτοσύνθεσης σε καλλιέργειες άλγης για βιοκαύσιμα.

Ως αέριο ενίσχυσης της παραγωγικότητας θερμοκηπίων.

Ως πυροσβεστικό μέσον, με ανάπτυξη των τεχνολογιών αξιοποίησής του σε εστίες μείζονος μεγέθους, περί των οποίων δεν υπάρχει λόγος να επεκταθώ, επί του παρόντος.

Σε μεταγενέστερο στάδιο, ως υποβοηθητικό μέσον σε εξορύξεις υδρογονανθράκων επί ελληνικού εδάφους.

Δια της αναγωγής του (μέσω C) σε CO, ως αέριο βιομηχανικών διεργασιών υψηλής προστιθέμενης αξίας που να υπερκαλύπτει τα αντιστοιχούντα τέλη εκπομπής ρύπων.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η εκμετάλλευση των “ασύμφορων” λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ για την παραγωγή λιγνιταερίου δύναται να θεωρηθεί ως μία συμφέρουσα επιλογή για την απρόσκοπτη συνέχιση (έως και ενίσχυση) της οικονομικής δραστηριότητας των λιγνιτοφόρων περιοχών της χώρας.
Η ίδια η ΔΕΗ δύναται να μετάσχει στην ηλεκτροπαραγωγή – μέσω λιγνιταερίου – όχι καίγοντας λιγνιταέριο, αλλά παρεμβάλλοντας έναν θερμικό κύκλο ήπιων θερμοκρασιών (π.χ. Kalina) στο τμήμα ψύξης του παραγόμενου θερμού λιγνιταερίου μέχρι την είσοδό του στις μονάδες καθαρισμού του, πριν την προώθησή του στην κατανάλωση.
Κατά μία άλλη εκδοχή, η μονάδα ψύξης του λιγνιταερίου δύναται να αποτελέσει τμήμα της υφιστάμενης τοπικής μονάδας τηλεθέρμανσης των εγγύς οικισμών.
Και μία επισήμανση: Οι τρέχουσες τιμές υδρογονανθράκων καθιστούν μάλλον ασύμφορη την καταλυτική μετατροπή του λιγνιταερίου σε υγρά καύσιμα κίνησης. Η ύπαρξη όμως υποδομών αεριοποίησης, θα αποτελεί παράγοντα ασφάλειας σε περίπτωση ανόδου, διεθνώς, των τιμών αργού πετρελαίου – άρα και των καυσίμων κίνησης.
Πέραν όλων των προηγουμένων, εκείνο που προέχει είναι η απένταξη της χώρας μας από την λίστα των “αναπτυγμένων χωρών” και η ένταξή της στις “αναπτυσσόμενες” προκειμένου να διεκδικηθούν πρόσθετα δικαιώματα ρύπων που θα καταστήσουν συμφέρουσα τη συνέχιση της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής από τη ΔΕΗ, ανεξαρτήτως της θερμικής τεχνολογίας που αυτή θα επιλέξει στο μέλλον…

Υ.Γ. Καί αὐτές τίς προτάσεις τίς κατάπιε ὁ Κάλαθος τῶν Ἄχρηστων –ὅπως ἔκανε γιά ἄλλες 50 τά τελευταῖα χρόνια, νά εἴμαστε καλά νά ψωνίζουμε «ἠλεκτρικά» αὐτοκίνητα, τά ὁποῖα φορτίζουμε μέ ἐνέργεια, πού εἰσάγουμε ἀπό τήν Ρωσσία, τίς Η.Π.Α καί τήν Τουρκία, μέσῳ ἀγωγῶν καί δεξαμενοπλοίων πού ἀνήκουν στίς ἐφοπλιστικές ἑταιρεῖες ἰδιοκτησίας τῶν… αἰθεροβαμόνων συντακτῶν τοῦ πονήματος!

Ελπίζω να σας διαφωτίσαμε .
Φιλικά

Πηγή:  energeia.gr